DEEL 5: SEKSUELE DELINQUENTIE
1. REGULATIE VAN DE MENSELIJKE SEKSUALITEIT
Seksueel gedrag is gedrag dat sterk geworteld is in de biologie want zonder voortplanting zou het immers snel
gedaan zijn. Onze hersenen kunnen voorstellen als de ‘hardware’, en die hebben de ‘software’ nodig om te
functioneren. Mind en brain gaan hand in hand. Onze hersenen is het enige orgaan dat in staat is om te leren,
waarbij er een continue wisselwerking is tussen hersenen en invloeden vanuit het milieu. Er bestaat geen
allesomvattende theorie over seksualiteit, maar er zijn wel drie theorieën of modellen die wij kort gaan
bespreken. Deze theorieën leggen uit hoe de ‘normale’ menselijke seksualiteit gereguleerd is, maar kunnen ook
gebruikt worden om te verklaren hoe deviante seksualiteit ontstaat.
1.1 Dual control model
Welke vorm het menselijke seksuele gedrag
ook aanneemt, de regulatie van de
seksualiteit is altijd het resultaat van een
samenspel tussen twee tegengestelde
krachten:
o excitatie en inhibitie: model
probeert een verklaring te geven
voor zowel normale als deviante
seksualiteit. Het is een zeer
dynamisch proces. Het is
voortdurend in beweging. Op een
bepaald punt krijg je dan een
kantelpunt
Er kunnen verschillende oorzaken zijn waarom er te veel inhibitie of excitatie ontstaat.
o Sommige van die exciterende of inhiberende factoren zijn al vroeg in het leven aanwezig = distale
factoren genoemd
o Andere factoren spelen een belangrijke rol in het actuele seksuele gedrag = proximale factoren
genoemd
Het dual control model is geen louter biologische theorie maar omschrijft seksualiteit als een dynamisch
proces dat constant in evolutie is. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen drie mogelijke
verklaringsmodellen voor eenzelfde seksueel gedrag
o Zo kan bijvoorbeeld hyperseksualiteit verklaard worden door een overmaat aan excitatie, een
gebrek aan inhibitie of een verstoring van beide regulatiekrachten. Dat excitatie en inhibitie zo
belangrijk zijn in de regulatie van de menselijke seksualiteit, wordt duidelijker wanneer er
rekening mee gehouden wordt dat seksueel gedrag lustvol is.
1.2 Bio-psycho-sociaal model van Ward & Beech
Elk gedrag kan beschreven worden vanuit een bio-psycho-sociaal model. Gedrag is steeds een interactie
tussen genetische, basaal biologische, psychologische en sociale factoren of met andere woorden een
interactie tussen ‘nature’ en ‘nurture
o Die interactie verloopt via verschillende ontwikkelingsstappen. Het begint met de
ontwikkeling van de hersenen.
o Er is geen mind mogelijk zonder dat er een brain is. De hersenen maken leerprocessen
mogelijk. Dat proces is bidirectioneel (gaat in twee richtingen), de leerprocessen gaan na
verloop van tijd de ontwikkeling van de hersenen zelf gaan beïnvloeden.
Deze leerprocessen zijn verantwoordelijk voor drie neuropsychologische functies: -
o Emotie en motivatie
o Waarneming en geheugen
o Actiebereidheid en actiecontrole
, De verdere psychische ontwikkeling kan verstoord raken door een veelheid van factoren en
uitmonden in delictgedrag. Deze theorie is van toepassing op delictgedrag maar ook op menselijk
gedrag in het algemeen.
1.3 Incentive motivational theory
De incentive motivational theorie van Toates = nadruk legt op het gegeven dat seks iets zeer lustvol is.
De koppeling van die gedragingen aan lust en beloning werkt als een krachtige motivator en is daarom ook
niet vrij van risico’s zoals verslaving.
De regulatie van deze gedragingen wordt reeds op neuropsychologisch vlak gestuurd door een complex
hersennetwerk: het Reward systeem.
De incentive motivation theorie stelt dat de motivatie tot het stellen van seksuele of andere lustvolle
gedragingen vertrekt van buitenaf. De motivatie om seksueel actief te zijn vertrekt vanuit wat men noemt
een ‘competente belonende stimulus’. Het begint dus allemaal bij – in veruit de meeste gevallen – een
persoon die bij jou een seksueel stimulerende uitstraling heeft (dit is het gewilde seksuele object) .
Deze stimulus draagt de belofte van aantrekkelijkheid en lust in zich. Je doet dan twee dingen:
o 1) je gaat de waarde van de stimulus evalueren (is de stimulus de moeite waard en wel leuk
genoeg?)
o 2) je gaat de mate van belang, dringendheid of de ‘salience’ beoordelen (Is het wel dwingend en
dringend? moet het nu?).
Als je beide aspecten gewaardeerd hebt, kan je kiezen voor ‘do’ of ‘don’t’. Als je kiest om ervoor te gaan,
moet er nog wel een voorwaarde vervuld zijn.
Zonder seksueel verlangen geen seksueel gedrag. De (gemasculiniseerde of gefeminiseerde) hersenen zijn
het voornaamste seksuele orgaan.
o men moet seksueel toegankelijk zijn: is vanaf bij geboorte aanwezig, maar ontwikkelt zich volledig
in de puberteit hebben effect op niveau van de hersenen. Op niveau van hersenen zorgt zit
voor seksuele stimuli: andere objecten worden ook seksueel prikkelend.
Seksuele rersponscyclus:
o Ontvankelijkheid (sensitisatie) voor seksuele stimuli: testosterone/oestrogenen. De
ontvankelijkheid leidt tot verlangen.
o Wanting: gedrag dat al dan niet gesteld wordt om toenadering te verkrijgen tot de (bron van de)
stimulus: dopamine.
Alles proberen te doen om met persoon in contact te komen op wie je verliefd bent dat
neurologisch gestuurd wordt door dopamine
o Silencing: inhiberende hersencircuits worden tijdelijk stilgelegd zodat men toenadering kan
zoeken tot persoon
o Liking: als toenadering voldoende groot is
Anticipatorisch genot: dopamine.
voorspel, plezier van met partner is te gaan eten
Consummatorisch genot: orgasme: endorfines:
relatief korte duur omdat dit gestuurd wordt door endofines. Depend effect van
dopamine en verstrekken effect van endofines
o Verzadiging (Satiatie): refractaire
periode: serotonine.
tevredenheid van goede vrij
partij en verklaard ook dat
men even geen zin meer
heeft in seks
1 van de medicijnen die
gebruikt wordt bij seksuele
delinquenten dat zijn
medicijnen die activiteit van
serotonine dempen
waardoor hun seksueel verlangen gedempt wordt
liking en wanting = seksueel verlangen: een magnetische aantrekkingskracht richting de stimulus.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittlens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,19. Je zit daarna nergens aan vast.