Samenvatting
samenvatting tijdvak 10 geschiedenis 5 havo
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
samenvatting van tijdvak 10 computers en televisies 5 havo
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 10 geschiedenis.10.1. Blokvorming in de wereld en in Europa.
Westblok: kapitalistische en democratische landen.
Oostblok: communistische landen: de Sovjet-Unie en de landen in haar invloedssfeer.
Conferentie van Jalta: afgesproken door Churchill, Truman en Stalin dat Oost-Europese landen
worden op democratische wijze bestuurd. (Februari 1945).
Stalin maakte na de 2e wereldoorlog satellietlanden van de Oost-Europese landen.
Satellietlanden: land dat politiek, economisch en militair onder controle staat en afhankelijk is van
een ander land.
De koude oorlog was de term die werd gebruikt voor de gespannen situatie tussen Oost en West.
Koud omdat het geen echte oorlog werd, maar de Amerikaanse en SU-leiders gedroegen zich alsof
dit kon uitbreken. Dit deden ze door: bondgenootschappen, spionnen, propagandaoorlog
Trumandoctrine: elk Europees waarbij het communisme dreigde de macht over te nemen, gaf
Amerika tegendruk.
- Geld, militaire kracht en propaganda.
Marshallhulp paste hierbij mensen die arm zijn voelen zich aangetrokken tot communisme, dus
werd miljoenen dollars beschikbaar gesteld aan landen die door de oorlog waren getroffen
Economisch belang: hersteld en welvarend West-Europa kon een afzetgebied worden voor
Amerikaanse producten.
Gevolg Marshallhulp: grote tegenstelling oost/west. SU weigert Marshallhulp aan te nemen.
Communistische landen in Oost-Europa: totalitair systeem.
- Collectieve boerderijen
- Politieke partijen monddood
- Pers gecensureerd
- Burgers in de gaten gehouden door de geheimen politie
NAVO-doel: om de Westblok landen te beschermen: aanval op een = aanval op allen.
- Elk NAVO-lid verzekerd van militaire hulp
- Klein conflict leidt tot een grote oorlog tussen veel landen
Sovjet-Unie had atoombom ontwikkelt: vijandschap werd groter, omdat VS niet het enige land was
met nucleaire wapens: begin van wapenwedloop. Beide blokken ontwikkelden steeds meer en
steeds krachtiger wapens, om zo de ander voor te blijven. Kostte veel geld/ gespannen burgers
Warschaupact: tegenkracht NAVO.
China
Er was een Burgeroorlog tussen de regering van president Chiang Kai-shek en de Chinese
Communistische partij van Mao Zedong. De Sovjet-Unie gaf steun aan de Moa’s daardoor wonnen zij
en werd de volksrepubliek China uitgeroepen. De VS was geschrokken, dus gold de Truman doctrine
vanaf toen wereldwijd.
Mao en zijn partijgenoten namen het economische model van de Sovjet-Unie over.
, - Platteland gecollectiviseerd.
- Vrijemarkteconomie verdween.
- Fabrieken en bedrijven werden door de overheid aangestuurd.
- Nadruk op zware industrie.
Mao: China moet een eigen communistische heilstaat worden.
Onder de naam grote sprong voorwaarts werden collectieve boerderijen samengevoegd tot
volkscommunes, gigantische zelfvoorzienende eenheden:
Gevolg: slavenarbeid
Gevolg: werd een ramp: veel stierven door uitputting, voedselgebrek, martelingen, want er was geen
logisch plan
Cubacrisis
1959: Castro aan de macht op Cuba Amerikanen niet blij mee, dus Castro zocht bescherming bij
Sovjet-Unie. Nieuwe bondgenoot van Chroesjtsjov. Hij was daar blij mee omdat Cuba dicht bij de VS
ligt.
- Chroesjtsjov besloot in het geheim rakketten met atoomwapens in Cuba te instaleren
Reden: Castro beschermen + VS onder druk zetten.
Amerikaanse spionagevliegtuigjes ontdekten de raketinstallaties. President Kennedy zag hierin een
ernstige bedreiging van de Amerikaanse veiligheid
Gevolg: - liet de zee rondom Cuba blokkeren.
- Eiste dat de raketinstallaties weg moesten.
Waarom koos Chroesjtsjov ervoor om de schepen weg te laten?
Omdat de Amerikanen in ruil hiervoor beloofden dat ze Cuba niet meer zouden aanvallen en ze
verwijderden hun raketinstallaties in NAVO-land Turkije.
De Cubacrisis maakte duidelijk hoe reëel het gevaar van een nieuwe wereldoorlog was.
Nu 1945 werd er steeds meer samengewerkt tussen de Europese landen. Dit was een gevolg van het
Marshallplan, omdat de VS Europese landen geld gaf, maar in ruil daarvoor moesten zij onderling
samenwerken om die Marshallhulp te ontvangen.
Dit zou leiden tot
- Krachtiger economie
- Samenwerkend West-Europa: beter weerstand tegen het Oostblok
Schumann: in plaats van elkaar te beconcurreren, wat tot conflicten leidt, kon met beter kiezen voor
samenwerking.
EGKS: Samen kool en staal produceren, verdelen etc. hierdoor raken mensen afhankelijk van elkaar
en is de kan voor het uitbreken van een oorlog zeer klein
Eeg: Europese economische gemeenschap waarin ze samen werkten op economisch gebied.
EGKS + eeg = EG: steeds meer landen sloten zich hierbij aan.
Schengen-zone: men kon zonder paspoortcontrole door een groot deel van Europa reizen. Later
werden dezelfde afspraken gemaakt voor goederen, vrachtwagens en treinen met
fabrieksproducten, grondstoffen en voedsel: controlevrij grens over eenvoudiger + sneller
handelen
, Kort daarna werd aangekondigd dat een aantal Europese landen vanaf 2002 een gezamenlijke munt
zou invoeren: de euro. Het aantal samenwerkingslanden werd steeds groter. Ook op gebieden als
criminaliteitsbestrijding, milieubescherming en buitenlandbeleid
Dat waren de voordelen, maar er waren ook nadelen
- Burgers werden geconfronteerd met regels en wetten van de EU, waarover ze nauwelijks
kunnen meepraten.
Gevolg: binnen de EU-landen groeide de kritiek op de steeds machtiger wordende EU. Verschoof de
soevereiniteit langzaam naar de EU?
MOTIEF EUROPESE SAMENWERKING: samenwerkende landen zouden minder snel onderling in
oorlog raken.
Ondanks alle kritiek is er in West-Europa geen oorlog meer uitgevochten
1985: Gorbatsjov partijleider.
- Nieuw beleid: perestrojka en glasnost.
- Prestrojka: economie hervormen door burgers toe te staan bedrijfjes te beginnen en te
streven nar winst. Zodat er minder verspilling van grondstoffen, energie en menselijke arbeid
was.
- Glasnost: openheid: media en burgers mochten onbelemmerd kritiek hebben
Perestrojka weinig effect: planeconomie kon niet vervangen worden door vrijemarkteconomie door
tekort aan producten
Glasnost pakte ook anders uit: steeds meer mensen gebruikten hun vrijheid van meningsuiting om
politieke invloed te eisen.
Glasnost gevolg
- In veel Oostbloklanden kwam de bevolking in beweging.
- Kwamen vrije verkiezingen in polen
- Communisten verloren die
- Veel mensen uit Oostbloklanden vluchtten vanuit Hongarije
- Burgers mochten langs Berlijnse muur
- Regeringen uit Oostbloklanden verdwijnen rustig
Communisten verloren de verkiezingen hierna en de Sovjet-Unie was een veelvolkerenstaat
verschillende volken eisten onafhankelijkheid Jeltsin verklaarden dat SU niet langer bestand
- SU valt in vijftien soevereinde republieken
- Warschaupact ontbonden
- Koude oorlog voorbij.
- Ze sloten zich aan bij de NAVO en de EU.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper delfingundogdu. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,69. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73314 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen