Heb jij binnenkort een toets waarbij jij de rechtstaat in Nederland moet kennen? Dan is deze samenvatting super handig om bij de hand te hebben tijdens het leren! In deze samenvatting wordt o.a. de legaliteitsbeginselen van een rechtstaat besproken, de taken van de politie en wat het OM allemaal do...
§2.1 Hoeveel vrijheid mogen burgers hebben
Er zijn 2 soorten regels: geschreven en ongeschreven regels.
Geschreven regels: Ze beschrijven wat je rechten en plichten zijn in de vorm van een
wet. Deze gelden voor alle burgers. Deze regels worden door het parlement en het kabinet
gemaakt.
Het doel is om:
- Het handhaven van orde
- Het oplossen van conflicten tussen individuen, de overheid en groepen.
Ongeschreven regels: de (meeste) omgangsregels die niet op papier staan, maar wel
veel mensen kennen. Het zijn bepaalde normen, waarde en andere cultuurkenmerken die je
op een bepaalde plek bewust en/of onbewust meekrijgt. Wie zich niet aan bepaalde
ongeschreven regels houdt, valt erg op. Dit proces heet ook wel socialisatie: het nemen van
normen, waarden en andere cultuurkenmerken en het maken van je eigen.
Het hebben van regels is erg belangrijk, omdat anders het recht van de sterkste zou gelden. Een
sociaal contract is een onderlinge overeenkomst tussen burgers en de overheid. Dit om onderlinge
strijd te voorkomen. Mensen moeten zich aan de wet houden.
§2.2 Wie kan de macht van de overheid controleren?
Beginselen van een rechtsstaat:
1. Trias politica (machten gescheiden)
2. Het legaliteitsbeginsel
3. Onafhankelijke rechtspraak
4. Grondrechten
1. Trias politica: een democratische rechtsstaat
Uitvoerende macht:
- De regering
Wetgevende macht:
- De regering
- Het parlement
Rechterlijke macht:
- Rechtbanken
- Hoge raad
- Gerechtshoven
2. Legaliteitsbeginsel: bescherming voor de burgers voor de overheid.
- De overheid moet zich ook aan de rechtsregels houden en hun handelen moeten een basis
hebben in de wet.
- Je mag gestraft worden voor iets als er in de wet staat dat het strafbaar is.
- Een wet die pas is aangenomen mag niet met een terugwerkende kracht worden uitgevoerd.
3. Onafhankelijke rechtsstaat: Rechters staan onafhankelijk van de andere machten.
- Rechter mogen niet ontslagen worden, maar mogen wel zelf ontslag nemen.
- Rechters spreken op basis van wetten, verdragen , jurisprudentie (= alle rechterlijke
uitspraken) en niet op basis van overtuigingen.
1
, Dilemma 1e editie havo/vwo bovenbouw
- Rechters moeten onpartijdig zijn.
- Rechters maken gebruik van rechtsbronnen: bijv wetten
- Rechters hebben burgerlijk recht, bestuursrecht, strafrecht.
Burgerlijk recht: recht op spraak over conflicten tussen burgers.
Bestuursrecht: recht op spraak over conflicten tussen burgers en overheid.
Strafrecht: recht om iemand die een strafbaar feit heeft gepleegd te straffen.
4. Grondrechten:
Er zijn 2 soorten grondrechten: klassieke grondrechten en sociale grondrechten.
Klassieke grondrechten: Rechten die vastgesteld zijn in de grondwet om de vrijheid van de
burgers te beschermen. Deze rechten zijn afdwingbaar bij de rechter en de overheid moeten
deze garanderen. Ook zorgt dit voor een beperking van de overheidsmacht.
- Gelijkheidsrechten: het recht om gelijk behandeld te worden. Discriminatie is niet
toegestaan.
- Politieke rechten: het recht om te stemmen en kiezen.
- Vrijheidsrechten: het recht op vrijheid van meningsuiting, geloofsovertuiging, vergadering,
vereniging.
Sociale grondrechten: Rechten waarvoor de overheid zich actief moet inzetten om deze waar
te maken. Deze zijn niet afdwingbaar bij de rechter.
- Het recht op werk
- Recht op huisvesting
- Recht op onderwijs
- Recht op volksgezondheid
- Recht op bestaanszekerheid
§2.3 Hoe ver mogen politie en justitie gaan?
Politie:
Heeft 3 hoofdtaken:
- Ordehandhaving
- Opsporing
- Hulpverlening
Om deze taken te kunnen uitvoeren heeft de politie verschillende bevoegdheden:
- Het staande houden van verdachten
- Het aanhouden van verdachten
- Het verhoren
- Fouilleren
- Geweld gebruiken
De politie heeft een geweldsmonopolie, wat inhoudt dat zij de enige zijn die geweld mogen
gebruiken. Burgers hebben een geweldsverbod.
Openbaar ministerie:
Zij hebben een hoger bevoegdheid dan de politie en moeten soms akkoord geven voordat de politie
een bepaalde handeling kan doen. Dit doet de officier van justitie die voor het OM werkt.
Zijn rollen zijn:
- Hij leidt het opsporingsonderzoek
- Beslist of iemand strafrechtelijk wordt vervolgd
- Kan bepaalde verdachte zelf straffen
- Hij zorgt ervoor dat de vonnis van de rechter wordt uitgevoerd.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper AhlamS. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
