Kern 3 Samenvatting
Les 1a: Zelfmanagement: begrippen, modellen en
meetinstrumenten
1. legt in eigen woorden eigen regie, zelfmanagement; empowerment, veerkracht, herstel en
zelfredzaamheid uit.
Zelfmanagement: Is een proces waarbinnen zorgvragers zelf verantwoordelijkheid
nemen voor het veranderen van hun gezondheidsgedrag, kennis verwerven over hun
aandoening en de behandeling daarvan, en de symptomen en fysieke en psychosociale
gevolgen van hun aandoening managen. Het gaat over het zelf regie voeren over het
leven met een aandoening en de behandeling daarvan.
Zelfredzaamheid: Zelfredzaamheid is het vermogen van iemand om voor zichzelf te
zorgen. Men kan eigen problemen oplossen en gaat zelfstandig door het leven, ofwel
weet zichzelf te redden.
eigen regie: Eigen regie gaat om het zelf beslissen over je leven en zorg en ondersteuning
daarbij. Centraal staat: wat wil ik? Eigen regie is: het vermogen om je eigen leven en
noodzakelijke ondersteuning te regelen en het praktische vermogen om jezelf te redden
in lichamelijk, sociaal en psychisch opzicht.
empowerment: Empowerment heeft te maken met het gevoel controle te hebben over
je eigen situatie, vertrouwen in je eigen capaciteiten om iets te bereiken en het gevoel,
dat wat je wilt bereiken ook bij je past, dat je er zelf voor kiest. Versterkingsproces.
herstel: iets weer in een goede toestand terugbrengen.
veerkracht: Veerkracht is het vermogen om te herstellen van stress en tegenslag.
2. beheerst het Chronic Care Model en het Generiek Model zelfmanagement op grote lijnen.
Chronic Care Model:
Het Chronic Care Model is een model voor
de organisatie van zorg rondom chronisch
zieken. Het model verbindt welzijn en zorg.
- Zelfmanagementondersteuning
van patiënten en hun families.
- Ontwerp van het zorgproces door
het samenstellen van zorgteams in
de eerste lijn die proactieve zorg
organiseren.
- Besluitvormingsondersteuning met
wetenschappelijk onderbouwde
protocollen en richtlijnen
- Klinische informatiesystemen met
persoonsgebonden elektronische
dossiers.
Generiek Model Zelfmanagement:
Letterlijk centraal in zelfmanagement staat
de mens met een chronische aandoening die
samen met de zorgverlener vaststelt wat hij
,zelf kan en wil doen, welke doelen hij zich wil stellen. De kern van het model is dus de interactie
tussen chronisch zieke en zorgverlener.
Het generiek model is weergegeven als een cirkel opgebouwd uit een kern en verschillende ringen.
Elke omliggende ring bevat aspecten van zelfmanagement die met elkaar samenhangen, die kunnen
inwerken op elkaar en op andere ringen en die van invloed zijn op de dynamiek tussen de chronisch
zieke en de zorgverlener in de kern.
In de binneste cirkel gaat het tussen de relatie tussen de zorgvrager en zorggever
Bijna het zelfde als McCormack en McCance.
Mc > meer over de zorgvrager als geheel.
3. is op de hoogte van de veelvoud aan meetinstrument voor zelfmanagement en de
verschillen hiertussen.
Meetinstrumenten:
• Zelfredzaamheidsmatrix: Meet zelfredzaamheid op elf domeinen. Het instrument is vooral
ingestoken vanuit de publieke gezondheid in het sociale domein. Het instrument is een
vragenlijst en wordt doorontwikkeld en wetenschappelijk onderzocht op betrouwbaarheid en
validiteit.
• Zelfredzaamheidsmonitor: Instrument legt het accent op zorg gerelateerde zaken en meet op
negen levensdomeinen de zelfredzaamheid. Het instrument is een vragenlijst en ontwikkeld in
co-creatie met de praktijk.
• Zelfredzaamheidsradar: Het instrument meet op vijftien domeinen de mate van
zelfredzaamheid. Het instrument ziet er uit als een spinnenweb met daaromheen de domeinen.
• Zelfredzaamheidsmeter (Vilans): Het instrument meet zowel zelfredzaamheid als eigen regie
op tien domeinen. De vorm is een (korte) vragenlijst.
• Zelfstandigheidslijst (Palet): Kort, maar krachtig vragenlijstje. Het gebruikt de term
‘zelfstandigheid’ in plaats van ‘zelfredzaamheid’. Het instrument is een hulpmiddel voor het
invullen van het zorg-leefplan. Het vragenlijstje gaat over vier hoofddomeinen met daaronder
enkele sub-domeinen.
• Effecten Ster (Effecten Ster BV): Dit instrument raakt aan zelfredzaamheid maar is
hoofdzakelijk gericht op het in kaart brengen van problemen en benodigde acties. Op deze
manier kan de hulpverlener gerichter aan zelfredzaamheid werken. Het instrument is niet vanuit
de zorg ingestoken, maar vanuit verschillende doelgroepen: er zijn zes soorten sterren,
gebaseerd op doelgroep of thema. De sterren hebben tussen de zes en acht domeinen. Aan de
hand van een aantal vragen ontstaat een figuur in de vorm van een ster.
les 1c: Gedrag verklaren
1. benoemt verschillende indelingen van gezondheidsdeterminanten.
Factoren die invloed hebben op de gezondheid, noemen we gezondheidsdeterminanten. Belangrijke
gezondheidsdeterminanten zijn endogeen, exogeen, leefstijl en gezondheidsgedrag, en medische
zorg en preventie.
Endogene gezondheidsdeterminanten zijn factoren in de mens die invloed hebben op
gezondheid en op het ontstaan van gezondheidsproblemen. Endogene
gezondheidsdeterminanten zijn aangeboren (genetische) factoren of verworven factoren.
Voorbeelden van verworven factoren zijn hypertensie, een te hoog cholesterolgehalte,
glucose-intolerantie, psychische ongezondheid en veroudering.
, Exogene gezondheidsdeterminanten zijn factoren uit de fysieke en de maatschappelijke
omgeving die invloed hebben op de gezondheid en op het ontstaan van
gezondheidsproblemen. De fysieke omgeving kan de gezondheid beïnvloeden door
chemische, fysische of biotische factoren. De maatschappelijke omgeving kan de gezondheid
beïnvloeden door factoren vanuit de arbeid, school en gezin, en ook vanuit de
sociaaleconomische status.
De gezondheidsdeterminant leefstijl en gezondheidsgedrag geeft de invloed weer die het
gedrag van mensen heeft op de gezondheid en op het (na verloop van tijd) ontstaan van
gezondheidsproblemen. Voorbeelden van factoren zijn voeding, alcohol- en drugsgebruik,
roken, lichamelijke inactiviteit en seksueel gedrag.
De gezondheidsdeterminant medische zorg en preventie geeft de invloed weer van de
gezondheidszorg en aangeboden preventie op de gezondheid van mensen. Het is het geheel
van behandeling, zorgaanbod en preventie binnen de gezondheidszorg. Deze
gezondheidsdeterminant heeft vaak een positief effect op gezondheid en
gezondheidsproblemen van zorgvragers. Maar het effect kan ook negatief zijn en
gezondheidsschade veroorzaken.
De gezondheidsdeterminanten komen samen in het Health-model. Met dit model analyseer
je aan de hand van gezondheidsdeterminanten de gezondheidsproblemen van zorgvragers.
Binnen de beroepsuitoefening van verpleegkundigen is het analyseren van
gezondheidsproblemen belangrijk. Zo kun je (het ontstaan van) gezondheidsproblemen beter
begrijpen. Maar ook kun je je zorgverlening beter afstemmen op het gezondheidsprobleem
en op de zorgvrager. En je krijgt beter zicht op de mogelijkheden voor preventie.
2. legt de relatie uit tussen gezondheidsdeterminanten en leefstijl.
De leefstijl van een zorgvrager heeft invloed op welke gezondheidsdeterminanten er aanwezig zijn.
3. verklaart hoe gewoontevorming tot stand komt.
Gewoonten worden gevormd op basis van een driedelig psychologisch patroon ook wel bekend als
de gewoonte-lus. De eerste fase bestaat uit de stimulus of trigger waardoor onze hersenen het
signaal krijgen om op automatische piloot over te schakelen en de gedraging start. De volgende fase
in de lus is de gedraging of de routine zelf welke uiteindelijke overgaat in een bepaalde beloning die
we hiervoor krijgen. Deze beloning voldoet aan onze verlangens en behoeften en motiveren ons om
de gewoonte aan te houden.
Handelingen die we ooit bewust uitvoerden worden meer en meer een automatisme
waardoor de we ons er minder bewust van zijn.
Consistente herhalingen door de jaren heen
Feedback die ons aanmoedigt om het gedrag te herhalen vanwege het genot en comfort.
Deze gedragingen geven positieve feedback terwijl we eerder negatieve respons krijgen
wanneer we de handeling niet uitvoeren. Hierdoor zullen we de handeling steeds weer
uitvoeren wanneer er een impuls optreedt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimberlyb00. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.