Samenvatting planologie
Week 1: Stad & Regio
Planologie: de wetenschappelijke reflectie op de ruimtelijke planning. Het is een combinatie
van sociale geografie: het gedrag van mensen in de bebouwde omgeving (bv, waar hebben
ze behoeften aan) en stedenbouwkunde: de vormgeving van de gebouwde omgeving (bv,
het vormgeven ervan).
Planologie ofwel de omgeving is alles bepalend voor de waarde van vastgoed
(Vb, woningen in Groningen zijn groter, hebben meer ruimte en zijn grotendeels goedkoper
dan kleine, smalle woningen in Amsterdam met geen eens een tuin.)
Wat zijn steden?
Het traditionele idee van een stad, tegenhanger van de landbouw, is een stad: een plek met
stadsrechten die werden afgegeven door de graaf of een hertog, marktplaats en een
vestiging maken (vb, een muur die de stad afzet). Dit werden uiteindelijk hele rijke plekken.
‘De stad is de plek waar ideeën samenkomen’
‘De landbouw heeft steden mogelijk gemaakt, de steden hebben landbouw mogelijk
gemaakt’
‘Steden zijn tegenwoordig ook wel gemeentes met veel inwoners (meer dan 60.000)’
Metropolen: Centrale plaats, knooppunt van beslissingen in een netwerk van steden.
Een agglomeratie bestaande uit een zeer grote stad met de bijgelegen stedelijke gebieden,
waaronder voorsteden. Op 1 staat Shenzou (46 mln inw), op 2 staat Tokyo (40 mln inw) en
op 3 staat Shanghai (35 mln inw).
Agglomeratie: een agglomeratie is een stedelijk gebied van aan elkaar gegroeide dorpen en
steden waarin inwoners zich gedragen alsof ze in een stad wonen. Een voorbeeld hiervan is
regio Amsterdam. Als je Amsterdam vanuit de lucht bekijkt, lopen Zaanstad, Amsterdam,
Diemen, Duivendrecht en Amstelveen in elkaar over. Dat aaneengesloten stadsgebied
noemen we de agglomeratie.
Agglomeratiekracht: massa, ofwel, agglomeratiekracht helpt bij de ontwikkeling van goede
internationale verbindingen, sterke kennis en cultuurclusters en diversiteit aan dagelijkse
voorzieningen.
Deltametropool: is de term die wordt gebruikt voor de ambitie om
alle agglomeraties in de Randstad gezamenlijk te laten functioneren
als één metropoolregio die kan concurreren met de grootste
metropolen in de wereld.
(Vb, gemeente Amsterdam 850.000 inwoners, metropoolregio
Amsterdam 2,5 mln inwoners, randstad 7 mln inwoners, stedenring
10 mln inwoners en de eurodelta telt 40 mln inwoners.)
, Wat zijn stedelijke netwerken?
Tussen stad/agglomeratie en plaatsen in de omgeving ligt dus nog een gebied met landbouw
of natuur. In Nederland zijn ook een aantal stedelijke netwerken ontstaan.
Een stedelijke zone bestaat uit twee of meer stadsgewesten die dicht bij elkaar liggen en
onderling veel contact hebben, dit zijn die gebieden in bv Nederland waar de meeste
mensen wonen en werken en waar de meeste economische en culturele activiteiten plaats-
vinden.
‘Hanze samenwerking’: was een samenwerkingsverband van handelaren en steden tijdens
de middeleeuwen. Door samenwerking probeerden ze hun handel te beschermen en uit te
breiden.
‘Amsterdam: de stapelmarkt van Europa’: in de gouden eeuw, 17de eeuw, was Amsterdam de
grootste handelsstad. Hier ontstond ook de VOC, tevens de eerste naamloze vennootschap
uit de hele wereld.
‘Industriële netwerken: Rotterdam’: grootste haven van heel Europa. Dit heeft een grote
impact op het land.
Global City (begin 21ste eeuw): een grote stad die voor een deel van de wereld belangrijk is
op het gebied van economie, politiek en cultuur.
Dit zijn de primaire knooppunten New York, Londen en Tokyo.
Wat is een Daily Urban System?
Daily Urban System is het gebied waarbinnen de belangrijkste dagelijkse verplaatsingen
(woon- werk, studie, sport, etc.) zich afspelen.
‘Henry Ford’: heeft een grote invloed op dat Daily Urban System, hij heeft bedacht dat je een
consumptiegoed/luxegoed, een auto, kunt produceren aan de lopende band en dat principe
zorgde ervoor dat de auto goedkoper/efficiënter werd waardoor de auto voor iedereen
beschikbaar werd, dit had dus ook veel invloed voor de stad.
Urban Sprawl: voorsteden die naar alle kanten uitgroeiden, denk hierbij aan de auto’s en
Henry Ford.
Transport Oriented Development: is het bundelen van ruimtelijke ontwikkelingen nabij
openbaar vervoersknooppunten. Op deze manier vindt er integrale gebiedsontwikkeling
plaats waarin verschillende functies (wonen, werken, winkels) en modaliteiten (OV, fiets,
auto) samenkomen.
De meeste dagelijkse verplaatsingen in Nederland vinden
plaats in steden en daar omheen (stadsregio is dus nog
wel dominant.)
Regionale samenwerking: overheden zijn steeds bewuster dat er meer is dan alleen je eigen
gemeente, daarom worden er samenwerkingen aangegaan tussen verschillende gemeenten
omdat er veel samenhang is tussen steden. Denk hierbij aan een gezamenlijk
verzorgingsgebied, een gezamenlijke woningmarkt, gedeelde natuurgebieden en een
regionaal Ov-systeem.
De 15-minutenstad: Het concept van de 15 minutenstad raakt steeds meer ingeburgerd in
grote steden. Dat concept houdt in dat alle inwoners van de stad in niet meer dan
vijftien minuten fietsen of wandelen toegang hebben tot alles wat ze nodig hebben: winkels,
