eHealth: een gezondheidspsychologisch perspectief
Studietaak 1.1
eHealth: een inleiding
Telemedicine (telehealth): zorg op afstand via technologie.
eHealth: alle vormen van informatie en communicatietechnologie (ICT) die gebruikt worden
om de zorg voor gezondheid en welzijn te ondersteunen. Het gaat ook om de manier van
denken. Volgens Raad voor Volksgezondheid het gebruik van nieuwe informatie en
communicatietechnologieën en met name internettechnologie om gezondheid(szorg) te
ondersteunen of te verbeteren (D2D EPD/EMD, D2P, P2P).
- Internettoepassingen websites
- Mobiele toepassingen (mHealth) smartphones, tablets
- Overige robotica, domotica en serious gaming
Health 2.0/zorg 2.0 eigen regie van patiënt met betrekking tot zijn of haar gezondheid en
patiëntenparticipatie bij het nemen van behandelbeslissingen.
1. Patiënt willen meer regie en zeggenschap, door toegenomen opleidingsniveau en
meer materiële mogelijkheden.
2. Zorg onder druk door toenemende vergrijzing ook toenemende zorgvraag. Zorgt voor
stijgende zorgkosten bezuinigingen die het capaciteitsprobleem verder vergroten.
Empowerment: bewust, sterk en weerbaar maken van patiënten, waardoor zij in staat
gesteld worden eigenmachtig te beslissen en te handelen. 4 aspecten:
- Attitude
- Kennisinbreng
- Dialoog
- Samenwerking
Zelfbeschikking: (mede) zelf kunnen bepalen van de behandelkeuzen en het voeren van de
regie in de besluitvorming, keuzen en verantwoordelijkheden.
Zelfbeheer: rol van de patiënt in de uitvoering van de zorg.
Health literacy: gezondheidsvaardigheden die nodig zijn om goed met gezondheid en ziekte
te kunnen omgaan. Ouderen, lager opgeleiden en allochtonen hebben lager niveau daarvan.
Gebruiken ook minder eHealth.
Vooral veel onderzoek naar effectiviteit internettoepassingen, niet mobiele. Nationale norm
NEN 8028 kwaliteitseisen telemedicine. De beoordeling en onderbouwing van eHealth
interventies hangt samen met vergoeding. Als bestaande, al verzekerde zorg in eHealth vorm
wordt aangeboden, blijft die zorg verzekerd als de effectiviteit en samenstelling ervan niet
wezenlijk wijzigen.
Randvoorwaarden: gegevensvastlegging, beveiliging en voldoende aan wettelijke eisen (NEN
7510: nederlandse normen eHealth en CE-markering: zorgt ervoor dat medische
hulpmiddelen voldoen aan Europese eisen voor veiligheid, gezondheid, milieu- en
consumentenbescherming).
Kansen van eHealth:
- Oplossing voor capaciteitsprobleem in de zorg (efficiëntie, preventie)
,- Bereik doelgroep (24 uurs beschikbaarheid, laagdrempelig)
- Decentralisatie van de zorg (thuis goedkoper, domotica)
- Flexibilisering van zorg (meer keuzes, blended care)
- Verhoging eigen regie (via internet toegang tot informatie)
58% medisch specialsiten en 62% van huisartsen vindt e-consult makkelijk te combineren
met overige werkzaamheden. 46% van zorggebruikers ziet het als iets dat bij hen past. E-
consult is goed voor stellen van eenvoudige vragen, zelf moment bepalen en waardevol om
informatie nog eens terug te lezen.
Helft van chronisch zieken en kwetsbare ouderen meet zelf gezondheidswaarden (gewicht,
bloedsuiker en bloeddruk). Artsen vinden telemonitoring relevant bij patiënten met diabetes
en hartfalen.
1. Kies bewust voor eHealth (waarom, wat bereiken en bij wie?)
2. Bevorder verbetering van digitale gegevensuitwisseling en dubbele
medicatiecontrole
3. Stimuleer ervaring in opleidingen en nascholingen, creëer ambassadeurs
4. Informeer, communiceer en begeleid (regels, bekostiging en wetgeving)
5. Onderzoek good/bad practices
Studietaak 1.2
Gezondheidspsychologische eHealth-toepassingen: een overzicht
Internet eHealth toepassingen:
- Zelfhulp online informatie, zelftest, sociale media.
- Samen met of op advies van zorgverlener e-communicatie, online behandeling, online
cursus, serious game, virtual reality, patiëntenportaal.
- Internet-based interventies getailorde informatie, apps, experience sampling method
(ESM): gegevens verzamelen aan de hand van zelfrapportage.
eHealth-toepassingen in zorginstelling of in woning van patiënt: zorg op afstand
- Videocommunicatie
- Domotica bewegingsdetectie, valdetectie of automatische deurontgrendeling.
- Robotica
Studietaak 2.1
The motivational impact of wearable healthy lifestyle technologies: a self-
determination perspective on Fitbit with adolescents
Technologie link met fysieke inactiviteit, gezonde leefstijl technologie nieuw
mogelijkheden om fysieke activiteit te promoten.
Self-determination theory (wilskrachtig): initiatie en behoud van fysieke activiteit.
Autonome motivatie: intrinsieke motivatie, integrated regulation en identified regulation.
Controlled motivatie: introjected regulation en externe regulation.
Amotivation: gebrek aan motivatie en wilskracht.
Sociale factoren beïnvloeden self-determined motivation door competentie, autonomie en
verwantschap.
Doel onderzoek: verandert motivatie van adolescenten (13-14 jr) voor fysieke activiteit en
psychologische basisbehoefte gedurende de 8 weken dat ze een Fitbit droegen/gebruik app?
,100 deelnemers, data door Behavioural Regulations in Exercise Questionnaire voor
motivatie. Psychological Need Satisfaction in Exercise voor basisbehoefte.
Kijken naar validiteit adhv waarde, volledigheid, geloofwaardigheid en transparantie.
Competentie druk voelen om 10.000 stappen te halen, negatieve impact op zelfbeeld.
Verwantschap aangemoedigd door leeftijdsgroepen, soms goed soms slecht. Isolatie.
Controlled motivation niemand die fysieke activiteit voor plezier deed, als het niet genoeg
is iets gaan doen om het op te hogen vanwege druk of schuldig voelen.
Korte termijn motivatie na 4 weken verveeld.
Resultaten: vermindering in competentie, autonomie en verwantschap, verminderd niveau
van autonome motivatie. Verhoging van amotivation.
Online prevention aimed at lifestyle behaviors: a systematic review of
reviews
Health promotion: mensen in staat stellen om controle uit te oefenen over gezondheid en
determinanten daarvan om daarmee de gezondheid te verbeteren. Internet interventies
gestructureerd, half of geheel zelfbegeleid, gepersonaliseerd, interactief, afbeeldingen,
animaties en video’s.
+ 24/7 beschikbaar, anoniem, eigen snelheid, andere doelgroep bereiken
-anonimiteit en weinig f2f contact kan leiden tot ‘slijtage’
Bereik (ook kenmerken van mensen) en gebruik van interventies net zo belangrijk als
effectiviteit (veranderingen in gedrag). Aannemen (eerste keer), implementatie (blijven
gebruiken) en behoud (lange termijn) behoort ook tot factoren die bijdragen aan impact.
Er is gezocht op artikelen die zich richten op eetgedrag, fysieke activiteit, alcohol gebruik,
roken en condoomgebruik, geanalyseerd op bereik, effectiviteit en gebruik (RE-AIM).
Bereik veel vrouwen (bij gewicht), hoog opgeleid, jong, blank en wonen in rijke landen.
Effectiviteit niet duidelijk wat effectieve elementen waren. Tailored feedback, theorie,
interactiviteit, doelen en combinatie online en f2f lijken belovende dingen.
Gebruik herinneringen, zich verenigen, professional support en inbedden van interventies
in bestaande structuren.
Voedingsgedrag niet kosteneffectief, kleine effecten en vaak korte termijn. Rol van sociale
support lijkt belovend, meer onderzoek.
Fysieke activiteit langere duur, sociaal cognitieve theorie, educatie componenten en
regelmatig updaten hebben effect.
Alcoholgebruik preventie, korte interventies voor hoog risico pt. F2f toevoegen.
Roken verhoogde interactiviteit en message tailoring.
Condoomgebruik individuele tailoring en stages of change model gebruiken.
Gewichtsmanagement vrouwen, f2f toevoegen, interactief/
Drugsgebruik betrokkenheid van ouders, aantal sessies, booster sessies, weerstand
training en verminderen van positieve verwachtingen.
The law of attrition stoppen van eHealth gebruik.
, Meer onderzoek is nodig op effectieve elementen, vooral lange termijn. Het bereik en
gebruik van interventies heeft meer wetenschappelijke input nodig om de impact van
internet interventies op de volksgezondheid te verbeteren.
Key components in eHealth interventions combining self-tracking and
persuasive eCoaching to promote a healthier lifestyle: a scoping review
Combinatie van doelen stellen, zelf bijhouden (vastleggen van dieet, gezondheid,
activiteiten) en feedback blijkt effectief voor het verbeteren van gezonde leefstijl.
Persuasive eCoaching: gebruik van technologie tijdens coaching om mensen te motiveren en
stimuleren om hun gedrag, attitude en gewoontes te veranderen.
Persuasive system design (PSD): beschrijft persuasive technologies waarvan wordt verwacht
dat ze gezondheidsgedrag positief beïnvloeden.
- Primary task support
- Dialogue support
- System credibility support
- Social support
Self-tracking apparaten meer objectief meten, beter zich op leefstijl van mensen. Data
kan automatisch worden gegenereerd. Meer mensen hebben apparaten die geschikt zijn
voor Ehealth interventies.
Nadeel is privacy, vertrouwen en ethische problemen door gevoelige data die wordt
opgeslagen.
Effect op gezondheidsgedrag en status, bruikbaarheid en naleving zijn belangrijke metingen.
Scoping methodologie volgt stappen:
1. Identificeren van de onderzoeksvraag
2. Identificeren relevante studies
3. Selectie van studies
4. Data in kaart brengen
5. Verzamelen, samenvatting en verslagleggen van resultaten
6. Overleg
Key components voor effect op gezondheidsuitkomsten en bruikbaarheid: reductie (korte
termijn doelen om lange termijn doelen te halen), personalisatie, loven, gebruik van valide
en specifieke accelerometers, integratie van self-tracking en persuasive eCoaching, f2f
instructies tijdens implementatie. Reminders timing en manier waarop is ook belangrijk.
Gebruik van andere onderzoeken, simulatie, suggestie, doelen opstellen effect
gezondheidsuitkomsten. Bruikbaarheid en naleving: gepersonaliseerde content.
Voordeel zowel RCT studie als echte leven. Nadeel potentiele bias kan de resultaten
beïnvloeden.
Computergestuurde interventies voor de bevordering van gezondheid bij
jongeren: programma’s op maat en het gebruik van videospelletjes
Tailoring (personalisatie) advies op maat. Niet relevante informatie verschijnt niet.
Adaptatie: inhoud boodschap matchen met mentale toestand. Personalisatie naam
noemen. Feedback individueel aanpassen om beter aan te sluiten bij doelen.
Targeting: groeps-tailoring. Individueel vaak effectiever bij gedragsverandering.