Volledige samenvatting van de gegeven hoorcolleges (HanzeHogeschool), de documentaire van Sapolsky, het boek en de belangrijkste begrippen die via MYLAB te vinden zijn (+ezelsbruggetjes!!)
Tentamen Stress&gezondheid
Hoofdstukken 10, 11, 12, 13, 14, 15 en 16 ‘gezondheidspsychologie”: Val Morrison en Paul
Bennettm 4e druk.
Documentaires:
1. Stress: Portrait of a killer
40 4-MC vragen
Hoofdstuk 10 Gezondheidspsychologie HC 1
Wat is stress?
Stress: Een verstoorde balans tussen de eisen die de omgeving aan
iemand stelt en de bronnen van een individu. Het raakt uit balans als
de draaglast groter is dan de draagkracht.
Alles wat door stress kan leiden is door een stressor
Stressor: Situaties, prikkels en omstandigheden die als belastend kunnen worden ervaren.
Triggers van stressor:
Externe factoren: natuurrampen, werkdruk, geldgebrek etc.
Interne factoren: Fysieke pijn, negatieve gedachten etc.
Een stressor is in principe neutraal. De manier waarop mensen deze dingen beoordelen
kunnen het stressvol maken.
Het stress balans systeem
,Laat de kwetsbaarheid zien die mensen kunnen hebben voor een psychotische stoornis.
Maar laat ook het verschil in stressgevoeligheid in het algemeen zien.
Neurobiologie van stress
Pijl en boog metafoor: Zonder spanning in je boog kun je nooit je pijl schieten. Een beetje
stress is dus wel nodig om goed te functioneren. Als de boog echter te hard wordt
gespannen kan hij z’n veerkracht verliezen. Ook moet je als je niet bezig bent met schieten,
de boog loslaten en hem ontspannen.
Wat is de rol van de amygdala? Het is het stresscentrum van het brein
Chronische stress vergroot de activiteit en het aantal neuroconnecties in de amygdala.
De amygdala wordt groter/kleiner na aanhoudende stress.
Bij aanhoudende stress gaat de hippocampus slap worden het gevolg daarvan is dat iemand
minder de mogelijkheid meer heeft om hun controle over stress te bedwingen. Het kan ook
je brein smaller laten worden. Stress leidt ook tot minder nieuwe breincellen in je
hippocampus, hierdoor gaat nieuwe dingen leren moeilijker.
Prefrontale cortex: Reguleert gedrag als concentratie, besluitvorming oordelingsvermogen
en sociale interactie.
Individuele verschillen in stressgevoeligheid
Of de ‘emmer overloopt’ wordt bepaald door een combinatie van:
Genen
(Vroege) levensgebeurtenissen
Aantal stressoren die iemand op z’n bord krijgt (natuurlijke omstandigheden)
Hoe iemand omgaat met stress
Hoe iemand instaat is dingen aan te passen in zijn leven
Nieuwe coping mechanismen leren.
Stressfysiologie FFF (Fight, flight & freeze):
Stressrespons: een vecht, vlucht of bevries respons die automatisch en reflexmatig optreedt
o Stressrespons kan fysiologisch of gedragsmatig zijn.
, - Vecht/vlucht (intrinsiek verbonden met angst)
- Gedrag gekenmerkt door: snelheid, eenvoud en eenvormigheid
- Complexe gedragspatronen worden onderdrukt. Niet creatief dus.
FFF: Vecht of vlucht respons is een typerend stresspatroon bij mannen. Bij vrouwen wordt er
meer gekeken naar het patroon dat tend and befriend wordt genoemd (verzorgen en
vriendinnen maken). Volgens Teder is dit patroon biologisch verankerd omdat dit de
overleving groter werd naarmate vrouwen dit gebruikte in plaats van de vecht of vlucht
respons.
Vrouwen zoeken in stresssituaties ook eerder hulp bij vriendinnen en kunnen elkaar
hierdoor ook beter opvangen dan mannen.
Tend: Jonge en kwetsbare mensen helpen
Befriend: Naar een groep gaan voor support
Sapolsky (stressonderzoeker): “Stress gerelateerde ziektes ontstaan voornamelijk omdat we
heel frequent een fysiologisch systeem activeren dat oorspronkelijk bedoeld is om op acute
noodsituaties te reageren” meer in HC2 tegenwoordig wordt dit stresssysteem bijna
dagelijks ingesteld (piekeren over relatiestress, geldproblemen etc. wordt het stresssysteem
ingeschakeld en kan je lichaam daar fysiek op reageren) Dit kan schadelijk zijn voor de
gezondheid.
Belangrijk aspect van het stresssysteem is dat het instaat is om in actie te komen wanneer er
gevaar dreigt. Maar ook dat het na verloop van tijd zich weer kan uitschakelen voor een
beter herstel van het lichaam.
Neurobiologie van stress
Joseph Ledur: Duale route van informatieverwerking.
Heeft veel onderzoek gedaan naar stress en angstsysteem (limbischsysteem)
Amygdala: Commandopost binnen het lymbischsysteem.
Functie: kan razendsnel dreiging of gevaar detecteren zodat je daarop onmiddellijk kan
reageren.
o Wordt snel getriggerd bij bepaalde geluiden of geuren door eerdere
gebeurtenissen
o Prikkels worden gestuurd naar hersenen beoordeelt dus of het bedreigend
of niet is.
o Staat in nauwe verbinding met hippocampus
Hippocampus: systeem in je hersenen die informatie heeft over vroegere gebeurtenissen
waar een bedreiging heeft plaatsgevonden. Checkt dus of we ons zorgen moeten maken
Prikkels: kunnen de korte of lange route kiezen
Korte route: rechtstreekse route van thalamus (hersenstam) naar amygdala
(limbisch systeem) minder precieze informatie maar wel een snelle reactie. Zo kun
je reageren voordat je weet wat er aan de hand is
, Lange route: omweg van de Neocortex (prefrontaal) waar eerst wordt nagedacht
over deze prikkel (is het van belang dat het stresssysteem wordt ingeschakeld?) om
daarna een bewuste reactie te kiezen.
Sensorische informatie (voelen, ruiken, proeven), amygdala (staat in verbinding met
hippocampus)
Is de bedreiging reëel? Dan worden de volgende systemen ingesteld:
Sympathische tak van autonome zenuwstelsel: FFF (fight, flight or freeze)
HPA (hypothalamus-hypofyse-Bijnier-as)
o De prefrontale cortex wordt uitgeschakeld – redeneren. (staat alleen aan bij
lange route)
Parasympatische tak:
Rem (kalmerend deel)
Sympathische tak (ortho-sympathische):
Gas (activerend deel)
Lichaam mobiliseren om in actie te komen in gevaar
Bloed naar spieren gaat en niet nadenken over een hongergevoel)
2. HPA-AS: Langzamere stressreactie
Amygdala heeft alarm geslagen Hypothalamus komt in werking zet de hypofyse aan
tot actie maakt hormoon aan wat de bijnieren stimuleert Bijnieren maken cortisol
(stresshormoon – laat bloedsuikerspiegel stijgen zodat er meer energie vrijkomt) en
adrenaline aan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper josephinedijk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.
