Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 1
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Naam: Kirsten van Lomwel
Studentnummer: 852491847
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0412)
Examinator: dr. R. Pat El
Inleverdatum: 11-04-2022
,Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 2
Samenvatting
Uit eerder onderzoek is gebleken dat actieve participatie een positief effect kan hebben
op het executief functioneren. Echter, is er nog geen onderzoek geweest over het
implementeren van speciaal muziekonderwijs in het reguliere curriculum. Hieruit ontstond de
onderzoeksvraag, Optimaliseert het vaker geven van muziekonderwijs het executief
functioneren van een kind en is dit effect sterker voor speciaal muziekonderwijs dan voor
regulier muziekonderwijs?
De onderzoekspopulatie bestaat uit 700 kinderen geselecteerd uit 50 klassen. Voor dit
onderzoek is er een steekproef van 60% uit getrokken, waardoor er 418 deelnemers in dit
onderzoek zijn meegenomen. De klassen zijn at random toegewezen aan de verschillende
condities, speciaal muziekonderwijs (SMO) en regulier muziekonderwijs (RMO). Deze
groepen werden verder opgedeeld in drie groepen: een hoge, midden of lage frequentie. De
interventie duurde 30 weken gemeten vanaf het begin van het schooljaar.
Door middel van een mixed ANOVA is er antwoord gegeven op de onderzoeksvraag
en hypothesen. Hieruit bleek dat type onderwijs geen invloed heeft op het executief
functioneren. Tevens is gebleken dat de frequentie alleen invloed heeft wanneer er een hoge
frequentie wordt aangeboden. Gekeken naar de zes condities is gebleken dat de hoge
frequentie (tweemaal per week) in combinatie met het speciaal onderwijs het executief
functioneren het meest optimaliseert. Daarom wordt aanbevolen om speciaal
muziekonderwijs tweemaal per week te implementeren in het schoolcurriculum.
, Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 3
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Training in muziek speelt een rol bij de ontwikkeling van de executieve functies bij
kinderen (Jaschke, Honing, & Scherder, 2018; Joret, Germeys & Gidron, 2017; Roden,
Kreutz, & Bongard, 2012). Executieve functies hebben betrekking op een palet aan
vaardigheden (zoals plannen en zelfmonitoren), gedragingen en emoties (Diamond & Lee,
2011). Hoewel er nog veel discussie is over de precieze conceptuele definitie van dit begrip,
is er consensus over het belang van dit begrip voor het leren en de ontwikkeling van
kinderen, wat zich uit in een verbeterd cognitief en sociaal functioneren (Blair & Raver, 2015;
Diamond, 2016; Miyake et al., 2000).
Er zijn sterke aanwijzingen dat actieve participatie, zoals bewegen, vragen stellen en
actieve klassendiscussies de leerprestaties bevorderen doordat deze actieve participatie de
executieve functies verbeteren (Cavanaugh, Clemence, Teale, Rule, & Montgomery, 2017).
Dit heeft de afgelopen jaren geleid tot lesvormen waar leerlingen aangemoedigd worden om
meer te bewegen in plaats van stil te zitten, of om actiever bij de les betrokken te worden. Zo
is langzaam de vraag ontstaan in hoeverre muziekonderwijs in het bijzonder geschikt is om
de theorie te toetsen dat actieve participatie de executieve functies verbeteren. De
veronderstelling dat muziekonderwijs veelbelovend is voor de ontwikkeling van executief
functioneren is gebaseerd op het feit dat muziek verschillende relevante gebieden in het
brein activeert, inclusief de prefrontale cortex, die gelinkt is met executief functioneren
(Särkämö et al., 2014). Hoewel veelbelovend, is empirische ondersteuning voor een causaal
verband tussen muziek en executief functioneren nog zeer beperkt. Tevens zijn
generalisaties moeilijk te maken vanwege de grote diversiteit in de eerdere studies. Zo werd
muziektraining bijvoorbeeld geconceptualiseerd als instrumentele lessen (Joret et al., 2017),
vocale training (Bialystok & Depape, 2009), gestructureerd muziekonderwijs in school
(Jaschke et al., 2018) en als luisteren naar muziek (Moreno et al., 2011).
Voor zover bekend is bij studies naar muziektraining en onderwijs niet eerder een
interventie gedaan die plaatsvond in het reguliere schoolcurriculum. Een interventie die in het
