De drie theorieën: het systeem, de staat en het individu
Alle theorieën hebben een ander idee over welke niveaus van analyse relevant zijn en waar de
nadruk op ligt. Het enige waar alle theorieën het over eens zijn is dat het systeem anarchisch is. Wat
anarchie betekent is onduidelijk; het hoeft niet per se chaos en wanorde te betekenen.
1. Neorealisme
- Parsimonious: verklaart de ‘big and important things’
- Systemisch: een systeembenadering; structuur van het systeem bepaalt wat rationeel is
- Anarchie -> self-help systeem: ieder voor zich
- Onder anarchie zijn staten like-units en de enige belangrijke actoren; het doet er niet toe
hoe de staat intern georganiseerd is. Het zijn allemaal actoren binnen hetzelfde systeem.
Het systeem is anarchisch + bepaalde machtsverdeling. Het systeem bepaalt hoe staten
zich gedragen. Wat er binnen die staat gebeurt/wie de staat leidt doet er niet toe.
Militaire samenwerkingsverbanden krijgen nog een bepaalde rol toegediend (ook al
worden ze als tijdelijk gezien), maar alle andere IO’s en samenwerkingsverbanden doen
er niet toe om het gedrag van staten te begrijpen; hun bestaan beïnvloedt de kosten-
baten analyse van staten niet. Staten zijn:
o Rationeel: kosten-batenanalyse uit op relatieve macht en prudent (uitgaan van
het ergste)
o Like-units
o Gericht op overleven
Er is altijd kans op oorlog, dus hier moeten staten altijd op voorbereid zijn
2. Neoliberaal institutionalisme
- Het systeem is anarchisch -> self-help
- Staten zijn soeverein, egoïstisch en rationeel
- Staten denken in termen van absolute winst
- Staten kunnen ‘winsten’ ook op lange termijn (‘iterated game’ en ‘shadow of the future’)
zien en verdeeld over verschillende belangen (‘tit-for-tat’)
Systeem is anarchisch en bepaalt wat rationeel gedrag is. Staten zijn:
o Rationeel en egoïstisch
o Uit op absolute macht
o Gericht ange termijn denken
Er zal veel samenwerking plaatsvinden. Samenwerkingsverbanden hebben een
onafhankelijk effect op het gedrag van staten. IO’s veranderen kosten-batenanalysen en
zijn zelf actoren. Dit is dus ook de focus van de theorie.
3. Constructivisme
Hoe we dingen doen en interpreteren is een sociaal geconstrueerd. Kijkt naar alle drie de
lagen, maar de meeste teksten zoomen in op één laag en bevriezen de anderen. Het
systeem is anarchisch, maar met gedeelde normen, regels, instituties, afspraken en
betekenissen. De structuur is dus wél variabel, vanwege eigenschappen van staten:
- Heeft agentschap (bewegingsvrijheid) -> normen kunnen veranderen door dingen anders
te gaan doen
- Identiteit
- Collectief referentiekader bepaalt hoe we dingen interpreteren; dit wordt continu uit
onderhandeld tussen individuen en de staat. Individuen beïnvloeden de staat door haar
ideeën en de individuen worden beïnvloedt door de staat en het systeem (de normen en
regels die daar gelden); constante wisselwerking! Continu proces van interpretatie en
betekenisgeving. Alles is afhankelijk van een actor (agent) binnen een bepaalde sociale
context (structuur). Je kan de toekomst niet voorspellen (zoals realisten), omdat het
altijd afhankelijk is van de situatie.
1
,Inleiding
Thucydides kan gezien worden als de grondlegger van het (neo)realisme. Hij is samen met Hobbes
heel belangrijk voor het (neo)realisme zoals we het nu kennen. Waarom is de Melische dialoog zo
belangrijk (en niet alle andere werken van Thucydides)?
1. Het idee dat militaire macht en machtsevenwicht de belangrijkste factoren zijn
Macht wordt gemeten in militaire macht. Er wordt continu benadrukt dat de Atheners
sterker zijn dat de Meliërs. Daarnaast zien we het idee van militaire alliantie terugkomen
(Meliërs + Spartanen).
2. Het idee dat het belang van deze al speelde in de Oudheid; het is al die tijd al van toepassing;
we kunnen dit gegeven generaliseren over de geschiedenis.
Waarom zien de realisten Thucydides als realist? In zijn eerste boek stelt hij dat een verstoring van
machtsevenwicht onvermijdelijk leidt tot oorlog. Dit is een kernidee van het realisme. Maar in andere
werken van Thucydides over de Peloponnesische oorlog zijn ook andere dingen belangrijk, waar
realisten niet naar kijken:
1. De nationale identiteit speelt vaak een belangrijke rol
Stadstaten werden beschreven met een bepaalde identiteit die beïnvloedt hoe deze
handelen. Athene was innovatief, terwijl Sparta conservatief was.
2. Personen en persoonlijke eigenschappen zijn belangrijk voor het buitenlandbeleid
Volgens realisten is de structuur van het systeem allesbepalend, terwijl Thucydides stelt
dat percepties, emoties, etc. ook van belang zijn (= constructivistisch).
3. Nationale politiek en nationale overwegingen zijn belangrijk
In de Melische dialoog komt het idee van angst voor reputatieschade terug.
De realisten zijn dus heel selectief in het belichten van bepaalde elementen uit de werken van
Thucydides. Je moet van alles negeren om te kunnen concluderen dat hij een realist was. Als je alles
bestudeert zie je dat alle theorieën belangrijk zijn in het werk van Thucydides. We moeten dus niet
alleen kijken naar samenvattingen van andere mensen, maar zelf de originele tekst bestuderen. Hoe
we Thucydides begrijpen is afhankelijk van welke samenvatting we lezen.
2
, Het veiligheidsdilemma (neorealisme)
Leviathan – Hobbes
Binnen het idee van het systeem, de staat en het individu is het systeem geen concreet iets, maar zijn
aannames over hoe het functioneert en wat er belangrijk is binnen het systeem (en hoe dat gedrag
van staten beïnvloedt). De samenstelling van het systeem bepaalt wat rationeel handelen is. Hobbes
wordt gezien als de grondlegger van het klassiek realisme. Bij Hobbes doet het internationale en de
staat er niet toe, maar hij kijkt naar individuen. Hij gaat uit van anarchie: er staat niks boven het
individu. Zijn vorm van anarchie gaat redelijk ver en gaat uit van het recht van de sterkste. Hobbes
heeft ook een aantal aannames over individuen:
1. Prudent: vorm van voorzichtigheid, voorzorgsmaatregelen zodat negatieve consequenties
jou niet overkomen. Individuen leren door de tijd heen dat ze zichzelf moeten voorbereiden
op mogelijk (onvermijdelijk) geweld van anderen.
2. Fysieke verschillen tussen mensen (mannen) zijn zo klein dat ze irrelevant zijn; iedereen is in
staat een ander individu te neutraliseren.
3. Alle mensen handelen doelgericht (iedereen is even sterk, dus kan doelen nastreven)
Hobbes gebruikt deze aannamen als gedachte-experiment om te kijken hoe het leven er dan
uit zou zien. Maar voor hem zijn deze aannames wel heel natuurlijk.
Wanneer twee individuen hetzelfde willen, maar dat niet allebei kunnen hebben, zullen ze
vijanden worden. Er is een constante mogelijkheid voor geweld en oorlog. Vanwege anarchie
en het feit dat iedereen even sterk is, is wantrouwen onvermijdelijk.
Hobbes gaat ervan uit dat de grootste wens van mensen is om de anarchie op te heffen, maar dat is
iets wat de realisten niet overnemen. Zij gaan ervan uit dat de anarchie zal voortduren. De theorieën
van Hobbes gaan niet verder dan individuen die een staat oprichten. Hij zegt niks over de relatie
tussen staten. Neorealisten passen veel van zijn theorieën toe op staten en het internationale
systeem.
Zien we tegenwoordig nog Hobbesiaanse toestanden? We kunnen de ideeën van Hobbes toepassen
op het hamsteren van wapens in de VS door de coronacrisis. Mensen willen zichzelf kunnen
verdedigen tegen anderen. Dit komt voort uit twijfel over bescherming door de staat. Als puntje bij
paaltje komt voelen mensen zich niet veilig, zijn ze bang voor plunderingen en aanvallen van anderen
(aangezien iedereen wapens kan hebben) -> prudentie en rationaliteit. Het is bijna rationeel om ook
maar wapens te kopen als een ander dat doet. Dit kan leiden tot een wapenwedloop -> almaar
toenemende onveiligheid: veiligheidsparadox.
Neorealisme
Mearsheimer vs. Waltz
Het neorealisme (of structureel realisme) bouwt voort op de ideeën van Hobbes (klassiek realist). Het
klassiek realisme verklaart gedrag van staten aan de hand van de aard van individuen
(natuurwetten), terwijl het neorealisme de verklaring zoekt in de kenmerken van het internationale
systeem. Het neorealisme kan worden opgedeeld in offensief en defensief realisme. Het is een
eenvoudige theorie, die bewust niet in detail gaat; “explains the big and important things”. Je kan het
neorealisme samenvatten aan de hand van drie punten:
1. Systemisch
Het is een systeembenadering: de structuur van het systeem bepaalt wat rationeel is,
door bepaald gedrag te belonen en ander gedrag te bestraffen. Het systeem is anarchisch
en heeft een bepaalde machtsverdeling (gemeten aan de hand van militaire macht):
hegemonie/unipolair, bipolair of multipolair. Volgens Waltz kunnen staten vrede hebben
met een hegemoon zo lang deze geen slechte bedoelingen heeft. Mearsheimer stelt dat
staten altijd even sterk of sterker zullen willen worden dan de hegemoon.
2. Het anarchische systeem creëert een ‘self-help’ systeem
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brechtjem. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.