Samenvatting
Samenvatting H14: Reageren. Nectar biologie 5 havo Leerboek
Samenvatting van H14: Reageren uit Nectar biologie 5 havo Leerboek
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
H14.1Biologie H14 Reageren
14.1 Samenwerkende organen
Training
Spieren die in tweetallen werken en een tegengestelde beweging veroorzaken, noem je antagonisten, ze
heffen het gevolg van elkaars werking op (bicep (buigen) en tricep (strekken)).
Skeletspieren
Skeletspieren (bijvoorbeeld armspieren) bestaan uit spierbundels. In een spierbundel liggen lange
spiervezels. Dat zijn met elkaar vergroeide spiercellen. Een spiervezel bezit dan ook meerdere celkernen.
Daaromheen zit bindweefsel. In de lengterichting bevat een spiervezel honderden spierfibrillen. Ze zijn
opgebouwd uit de eiwitmoleculen actine en myosine. Samentrekking door het langs elkaar bewegen van
actine- en myosine-eiwitten.
Skeletspieren => spierbundel => spiervezels => spierfibrillen (actine en myosine)
Verkorten alle spiervezels in een spier, dan trekt die spier maximaal samen, opbolling. De verkorte
spiervezels worden weer uitgerekt wanneer de antagonist samentrekt.
Skeletspieren zijn dwarsgestreept (spierweefsel). Het streepjespatroon ontstaat door de ordening van
actine en myosine. Ze zijn willekeurig. Binas 90C, 80E
Spieren rond holle organen
Glad spierweefsel ligt rond holle organen als darmen, bloedvaten en bronchiën. Gladde spieren staan
niet onder invloed van de wil: het zijn onwillekeurige spieren. Deze spieren hebben geen
streepjespatroon. De samentrekking is trager, maar kan langer doorgaan dan die van skeletspieren.
Binas 80E
Trainen
Training bestaat uit warming-up, eigenlijke training en cooling down. Door training vergroten de
spiervezels (extra actine- en myosine-eiwitten gemaakt). Hierdoor neemt de spierkracht toe.
Langzame en snelle spiervezels
Skeletspieren bevatten zowel langzame als snelle spiervezels. Langzame spiervezels trekken relatief traag
samen, maar houden het lang vol. Ze bevatten veel myoglobine en zijn daarom rood. Snelle vezels
trekken ongeveer drie keer sneller samen, maar raken snel vermoeid. Ze bevatten weinig myoglobine en
zijn daardoor wit.
Myoglobine, een spiereiwit (in spiervezels), kan net als hemoglobine zuurstof binden en weer afstaan.
Het is bedoeld als zuurstofvoorraad in de spier (in de langzame spiervezels), zodat de spier het langer vol
kan houden. Binas 90B
Hartspier
Hartspierweefsel is onwillekeurig en dwarsgestreept. De spiervezels hebben dwarsverbindingen
(structuur net). De hartspier is hol en bevat bloed. Als alle vezels samentrekken, trekt het hele ‘net’
samen, waardoor het bloed wegpompt. Binas 80E
, H14.2
1+1=3
Organen werken samen om een organisme te laten functioneren. Dat bezit daardoor emergente
eigenschappen. Het bloed neemt na vertering voedingsstoffen op uit het darmkanaal. De huid regelt de
lichaamstemperatuur. De longen en nieren voeren gevormde afvalstoffen af.
Bij inspanning van een organisme zijn veel organen betrokken. Werken de organen goed en is ook de
coördinatie in orde, dan levert dat emergente eigenschappen op. Het organisme kan meer dan de losse
organen apart kunnen.
Bewegingen oefenen
Behalve krachttraining is ook het oefenen van bewegingen belangrijk. Het ‘spiergeheugen’ in je hersenen
onthoudt hoe een juiste beweging moet verlopen.
14.2 Ogen
Lichtregeling
De regeling van de hoeveelheid licht die door de pupil de ogen binnenkomt, heet de pupilreflex.
Scherp zien
Kringspier en lengtespieren in de iris regelen de opening van de pupil en
daarmee de hoeveelheid licht die op het netvlies valt.
De lens is met lensbandjes opgehangen aan het straalvorming lichaam. Bij
dichtbij zien is het straalvorming lichaam samengetrokken, de lensbandjes
zijn slap en de lens bol; bij ver weg zien is de kringspier van het
staalvorming lichaam ontspannen, staan de lensbandjes strak en is de lens
plat. Dit heet accommoderen.
Zien, daar komt meer bij kijken!
Zintuigen in het netvlies zetten een beeld om in elektrische signalen:
impulsen. Die geven ze door aan neuronen (zenuwcellen). Via beide oogzenuwen gaan de impulsen naar
de hersenen, die een beeld opbouwen.
Gezichtsbedrog: een beeld dat de oog waarneemt, dat door de hersenen anders geïnterpreteerd wordt.
Oogafwijkingen
Bijziend: je ziet dichtbij scherp, maar veraf niet scherp.
Bijziendheid ontstaat doordat de lichtbreking in het oog te
sterk is of doordat de oogbol te lang is. Bril met - nodig
Verziend: je ziet veraf scherp, maar dichtbij niet scherp.
Voor dichtbij kijken door verziende mensen is de oogbol te
kort of de lichtbreking te zwak (de bolling van de lens is
niet groot genoeg). Bril met + nodig. Binas 27A1
Staar: een ouderdomsziekte. De ooglens is vertroebeld doordat de eiwitten in de ooglens
samenklonteren => wazig beeld op netvlies. Oplossing: staaroperatie (nieuwe lens).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nienke312. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,98. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52355 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen