De aantekeningen van HC 2 van het vak Verdelingsvraagstukken gegeven in de Pre-Master Gezondheidswetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Dit document bevat de stof gegeven in het vierde college over Economie en Rechtvaardigheid. Belangrijke termen zijn dikgedrukt weergegeven in het ora...
4. Inleiding Economie en Rechtvaardigheid
A. Doelmatigheid en rechtvaardigheid
De gezondheidszorg heeft een aantal kenmerken die een goede marktwerking in de weg staan. De
overheid grijp in om doelmatigheid en rechtvaardigheid te bevorderen.
Maar het operationaliseren van rechtvaardigheid en doelmatigheid is complex, want meningen
verschillen over wat rechtvaardig is.
Doelmatigheid
- Schaarste, opportuniteitskosten belang van doelmatigheid
- Streven naar grootst mogelijke gezondheidsopbrengst gegeven de beschikbare middelen.
- In gezondheidszorg:
o Doelmatigheid is de relatie tussen middelen (kosten, in de vorm van arbeid en kapitaal)
en uitkomsten (gezondheidsuitkomsten, bv. Gewonnen levensjaren).
Rechtvaardigheid
- Woordenboek: eerlijk, billijk, volgens het recht
- Rechtvaardigheidsoverwegingen zijn belangrijk in de zorg, maar de meningen over wat
rechtvaardig is verschillen.
- Belangrijke (filosofische) stromingen over wat een rechtvaardige indeling is:
o Egalitarisme
o Liberalisme
o Rawlsiaanse rechtvaardigheid
Filosofische stromingen – Rechtvaardige indeling
Egalitarisme = leer van en streven naar gelijkheid van alle burgers.
- Streven naar een gelijke verdeling van gezondheid, toegang en behandeling bij dezelfde aandoening.
- Hierdoor noodzaak voor (uitgebreide) sociale verzekeringen die gelijke toegang en behandeling
kunnen waarborgen.
Liberalisme = centraliseert individuele vrijheid, recht op economisch initiatief en particulier eigendom.
- Weinig overheidsbemoeienis
- Individuele vrijheden en verworvenheden staan voorop: mensen die meer van hun leven hebben
gemaakt kunnen zich meer veroorloven prestaties worden beloond.
- Zorg leunt meer op de markt
Rawls: Theory of justice
- Een rechtvaardige sociale verdeling dient achter een ‘veil of ignorance’ te worden vastgesteld.
- Mensen kiezen voor het Maximin-principe: maximaliseer de positie van de minstbedeelden.
- “Society’s resources should be devoted to increasing the primary goods (income, wealth, rights,
opportunities) possessed by the most disadvantaged people.”
Gelijke gezondheid?
- Vrouwen leven langer dan mannen: geslacht gerelateerde ongelijkheid.
Moeten vrouwen dan mindere zorg krijgen om de ongelijkheid weg te nemen?
Niet alle ongelijkheden in gezondheid zijn rechtvaardig. Streven naar gelijkheid is daarom niet altijd zinvol
of rechtvaardigheid bevorderend.
, 4. Niet vrij gekozen gezondheid schadend gedrag
5. Blootstelling aan ongezond, stressvol leven en werkomstandigheden
6. Ontoereikende toegang tot gezondheidszorg en andere publieke voorzieningen
7. Gezondheid gerelateerde sociale mobiliteit
Ongelijk ≠ onrechtvaardig!
‘Equity in health’ (Whitehead)
Equity = billijkheid – Equality = gelijkwaardigheid
- Equity “ideally, everyone should have a fair opportunity to attain their full health potential
and, more pragmatically, that no one should be disadvantaged from achieving this potential, if it
can be avoided.”
- Health inequities “differences in health that are unnecessary, avoidable, unfair, and unjust.”
- Equity is there concerned with creating equal opportunities for health and with bringing health
differentials down to the lowest level possible.”
Equity in healthcare:
- Gelijke toegang tot beschikbare zorg voor gelijke noden
- Gelijk gebruik voor gelijke noden
- Gelijke kwaliteit van zorg voor iedereen
Verschillen in operationalisaties van ‘rechtvaardigheid’
Mogelijke operationalisaties/opvattingen:
- Gelijke gezondheid
- Gelijke gezondheidswinst
- Behouden van de bestaande verdeling van gezondheid
- Allocatie op basis van behoefte
De 3 E’s: enkele conclusies
- Efficiënte allocatie van middelen kan onrechtvaardig zijn
- Inefficiënte allocatie kan rechtvaardig zijn
- Optimale, ideale niveau van efficiency zal niet worden gerealiseerd
- Optimale, ideale niveau van equity zal niet worden gerealiseerd
- Er is niet 1 universeel equity-principe
- Equity is niet hetzelfde als equality
o Wat rechtvaardig wordt gevonden vereist vaak ongelijkheid
B. Verschillende typen zorgstelsels
Typologie van zorgstelsels
Op basis van globale karakteristieke kan je een indeling maken van de verschillende zorgstelsels:
- Bismarck vs. Beveridge
- Indeling van Joumard
- Indeling van Hust (7 modellen op basis van relaties tussen gebruikers, verstrekkers, financiers en
aard van financiering)
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper et98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
