De aantekeningen van HC 7 van het vak Verdelingsvraagstukken gegeven in de Pre-Master Gezondheidswetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Dit document bevat de stof gegeven in het zevende college over Stelsel en Rechtvaardigheid. Belangrijke termen zijn dikgedrukt weergegeven in het ora...
7. Stelsel en Rechtvaardigheid
A. Zorgkosten, leeftijd en -stijl
Stijgende zorgkosten, stijgende opbrengsten
- Zorguitgaven relatief solidair opgebracht (inkomen en risico)
- Stijgende zorguitgaven weerspiegelen toegenomen belang gezondheid, welzijn en medische
mogelijkheden.
o Langer en gezonder leven
o Meer productiviteit
o Betere verzorging
o Meer welvaart
- Kostenstijging uiteindelijk bezien in relatie tot opbrengsten
Purchasing Power Parities (PPP’s) – Koopkrachtpariteit
- Vergelijking van uitgaven per persoon tussen landen wordt vaak in termen van PPP’s gedaan
- PPP’s = uitgaven die zijn gecorrigeerd voor het prijspeil in een land
o Maatstaf van relatieve koopkracht van verschillende landen
- Welke prijspeil neem je: algemeen of medisch? Zijn de producten werkelijk identiek?
Waarom stijgen de kosten?
- Kennis over onderliggende factoren van kostenstijging is moeilijk te verkrijgen, maar belangrijk
- Tijdreeksanalyse toont ijzeren wet: inkomen bepaalt voornamelijk uitgaven gezondheidszorg.
o Uitgaven gezondheidszorg stijgt harder dan inkomen
Vraag 1: Is gezondheidszorg een luxe goed?
Luxe goed = neemt bij toenemend inkomen een steeds groter deel van je inkomen in beslag
(inkomenselasticiteit > 1)
- Wordt geschat m.b.v. individuele huishoudbudget-onderzoeken
- Individueel onderzoek geeft echter een zwakke relatie (ca. 0,2)
- Maar: veel additionele uitgaven uitkomst van collectief besluitvormingsproces (bv. Bredere
dekking basispakket, dus geen individueel keuzeproces)
Vraag 2: Kunnen gezondheidszorguitgaven worden beïnvloed of worden ze enkel bepaald door inkomen?
Ook andere verklarende factoren te ontdekken:
- Urbanisatiegraad (+)
- Aandeel ziekenhuishulp in totale uitgaven (+)
- Huisarts als poortwachter in systeem (-)
- Fee for service dominante honoreringswijze, met name in reimbursement modellen (+);
capitation payment (-)
- Gesloten eind budgettering (-)
- Vergrijzing populatie (+)
Moeilijk te kwantificeren factoren: hogere eisen, technologie, beschikbaarheid aanbod, extra prijsstijging
Vergrijzingskosten
Bepaalt leeftijd de kosten?
- Ca. 20-25% van de kostenstijging vloeit voort uit vergrijzing
- Laatste levensjaren zijn duur, ongeacht de leeftijd
- Leeftijd op zichzelf genomen speelt een kleinere, maar belangrijke rol. De time to death is belangrijker
- Ook de wensen van ouderen nemen toe (huidig zorgniveau ontoereikend) en technische
mogelijkheden verbeteren
1
, Solidariteit en vergrijzing
- Kostenstijging aanzienlijk en moet gedragen worden door relatief weinig mensen
- Oudere bevolking (65+) maakt al bijna 50% van de kosten
- Solidariteit nog evident: breed gedragen, maar wel onder druk (ouderen worden ook steeds rijker)
- Andere kosten (bv. Pensioenen) zijn reeds gedekt
- WRR: ouderen meer zelf laten betalen | SER: ook zorgniveau moet worden bijgesteld | RVZ:
sparen voor eigen zorgconsumptie
WRR = Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid; SER = Sociaal-Economische Raad; RVZ = raad voor
Volksgezondheid en Samenleving
Vergrijzing speelt dus een rol, maar is niet allesbepalend.
Mythe
Slechte gewoontes zoals roken zorgen voor meer ziekten en andere ellende en daardoor ook tot meer
zorgkosten.
Gevolg:
- Meer ‘aandacht’ voor levensstijl en preventie
- Zorguitgaven aan preventie nog steeds laag (ca. 5%)
- Solidariteit voor mensen die ‘bewust’ risico nemen minder groot en met mensen die nog niet ziek
zijn ook
- Belangrijk argument voor preventie is niet de gezondheidswinst, maar reductie van zorgkosten
- Preventie wordt soms alleen interessant gevonden bij kostenbesparing
- Toenemende druk om ‘eigen schuld, dikke bult’ toe te passen in de zorg (bv. hogere premies
rokers of obesitas)
Ongezond gedrag leidt tot ziekte en dus tot zorgen, maar leidt gezond leven dan ook tot minder zorgkosten?
Leefstijl
- Leefstijl heeft grote gevolgen voor gezondheid en levensverwachting
- Is belangrijk om gezondheid te bevorderen. Dit kan relatief doelmatig (preventie vaak
kosteneffectief, bv. Stoppen met roken interventies)
o Maar: bespaart niet automatisch zorgkosten en dat hoeft ook niet
“The aim of health care is not to save money but to save people from preventable suffering and death.
Any potential savings on health care costs would be icing on the cake.” (Bonneux et al., BMJ, 1998)
- Het bespaart wellicht andere kosten (bv. Verzuim), maar kost ook weer meer andere (bv.
Consumptie tijdens langer leven)
- Gezondheid bevorderen: financiële prikkels helpen en zijn relatief doelmatig (Van Baal et al., 2008)
B. Eerlijke verdeling van zorglasten en -lusten
Rechtvaardige of billijke verdeling van gezondheid en zorg
- Meting en internationale vergelijking vergt kwantificering van eenzelfde criterium
- Onderscheid financiering vs. verstrekking
- Afgeleid van bezorgdheid om billijke verdeling van gezondheid
Wat is een rechtvaardige verdeling?
- Mogelijke bronnen: filosofische geschriften, beleidsdocumenten, onderzoek
- Libertaire opvatting: naar verdienste
- Egalitaire opvatting: verticale en horizontale gelijkheid (wat moet worden “geëgaliseerd”?)
o EU stelsel duidelijk egalitair geïnspireerd
- Rawlsiaans: focus op minstbedeelden
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper et98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
