Vergelijkend en internationaal privaatrecht samenvatting
Week 1 – Civil law en common law: institutionele geschiedenis
Ontwikkeling van de common law
Precedentenwerking:
- Stelsel van writs
- Competitie tussen rechtbanken: De common law ontwikkelt zich in competitie tussen
verschillende rechters. De rechters werden betaald naar gelang van het aantal zaken dat ze
afhandelden, daarom wilden ze dat er zoveel mogelijk justitiabelen naar het hof kwamen
Civil law kenmerken
Wortels in ius commune: de civil law is geconcentreerd rondom een boek en universiteiten. Dit boek
is het Corpus Iuris Civilis van keizer Justinianus. Omdat er geen sterke centrale rechtbanken waren in
Europa konden bepalingen uit dit boek alleen de lokale gebruiken aanvullen en niet verdringen. Pas
met de opkomst van nationale staten kwam er een nationale codificatie. Dat aanvullen gebeurde via
de bartolistische interpretatie (het Romeinse gewoonterecht beperkt uitleggen) en de interpretatio
passivo (de lokale begrippen werden vertaald naar Romeins Recht). In civil law is er meer een
gemeenschap van formele techniek dan van inhoud.
Gecodificeerd recht: het belangrijkste kenmerk van de civil law is de codificatie. Dit is het idee dat
met het gecodificeerde wetboek een exclusief en gesloten systeem wordt gepresenteerd.
Onderscheid in publiekrecht en privaatrecht: in het civil law is er een strikt onderscheid tussen
privaat- en publiekrecht. In het privaatrecht zijn het burgers in een horizontale verhouding die
tegenover elkaar staan en in het publiekrecht is er een verticale verhouding tussen overheid en
burger. Daarnaast worden bestuursrechtelijke zaken in een aparte rechtbank behandeld.
Rechtsvinding vanuit abstract geformuleerde regels: in de civil law is de wettekst de belangrijkste
bron en deze pretendeert overal een antwoord op te hebben. Rechters hanteren de wet als een
algemene regel en kijken in hoeverre die toepasbaar is op het geschil dat hun wordt voorgelegd.
Hoogleraar als orakel: de civil law is erg professoraal. Professoren zijn de onderwijzers en scheppen
helderheid. Maar omdat professoren een afgescheiden leven leiden, staat de civil law iets verder van
de realiteit af.
Subjectieve recht staat voorop: In de civil law ligt de focus op subjectieve rechten. Je hebt een recht
omdat je vindt dat je een recht hebt. De theoretische structuur valt zo te omschrijven dat de
gerechtelijke procedure het subjectieve recht dient. De rol van de rechtbank en van het procedurele
recht is voornamelijk om het bestaan van subjectieve rechten officieel te constateren. Dit houdt in
dat de rechtbank een uitspraak doet over en recht, en zo officieel erkend dat dit recht bestaat.
Romano-canonieke procedure:
- Waarheidsvinding (inquisitoire procedure: rechter speelt een actieve rol)
- Schriftelijkheid
- Regel leidt naar feitelijke vraag
- Rechter controleert getuigen
- Latijns notariaat
Common law kenmerken
Wortels in custom of the courts: in de common law groep werden de wetten afgeleid van de wet die
,was uitgevaardigd door de centrale rechtbanken van de koning van Engeland. Deze rechtbanken
overschaduwden alle andere rechtbanken in het land en dus werd de traditie van deze rechtbanken
overal de traditie. De common law is dus geconcentreerd rondom een serie rechtbanken. Daarom is
er in het common law meer een eenheid van denken en argumenteren.
Jurisprudentieel recht: In de common law wordt er veel belang gehecht aan precedentenwerking en
is de rechter daaraan gebonden. Doordat de rechter gebonden is aan jurisprudentie vanuit het
verleden is er nooit een breuk met het verleden geweest, zoals wel bij het civil law gebeurd kan zijn.
Dan wordt er immers gewoon een nieuwe wet gemaakt. De common law heeft zich dus kunnen
ontwikkelen door de eeuwen heen. Daardoor is er soms een tegenstrijdigheid tussen de wet en het
doel dat het zou moeten dienen.
De rechter kon echter wel afwijken van eerdere precedenten: Persuasive authority: een rechter is
enkel gebonden aan hogere rechters, een gelijke rechter is een persuasive authority, die kan hij naast
zich neer leggen; en distinguishing: Verschillen in de rechtspraak zijn te verklaren uit verschillende
feitencomplexen. Natuurlijk moet hij uitspraken van hogere rechters volgen als zaken vergelijkbaar
zijn. De vraag wat vergelijkbaar is, is echter nogal feitelijk en leent zich nauwelijks voor controle door
hogere rechters. Een lagere rechter kan dus afwijken door gebruik te maken van distinguishing.
Ook kan in de meervoudige kamer een dissenting opinion worden gegeven: Betreft het een zaak
voor een meervoudige rechtbank, dan kan hij bovendien door een dissenting opinion uiting geven
aan zijn verschillende kijk op de zaak.
Equity en de rol van billijkheid:
Voorkeur voor objectieve uitleg:
- Presumption against alteration of the law: in de common law is de rechter niet gebonden aan
de wet maar aan de custom of the court. Hier is daardoor minder ruimte voor redelijkheid en
billijkheid. Het gaat alleen maar om de objectieve uitleg: wat kan een redelijk denkend mens
hier gelezen hebben. Het gaat niet om wat partijen gewild hebben. Dit zorgt voor meer
rechtszekerheid
De common law heeft als juridisch systeem 2 rechtsbronnen: de custom of the courts en equity.
Equity is de rechtspraak van het hof van de Lord Chancellor (geestelijk geïnspireerd door het
canonieke recht). Dit deden ze ter aanvulling van de Engelse common law, uit billijkheid. Zij moesten
letten op het geweten van de gedaagde en de eiser maar het hof van de Lord Chancellor werd
gewantrouwd omdat het bekend stond als duur, corrupt en politiek gemotiveerd. De Lord Chancellor
kon met een injunction ingrijpen, dat was een vordering voor een partij waarbij die partij iets moest
doen of zich van iets moest onthouden.
Er waren wel maxim of equity dat waren wettelijke maxima die dienen als een reeks algemene
principes of regels waarvan wordt gezegd dat ze de manier regelen waarop equity werkt
Eenheid van recht voor staat en burger: in de common law was een vorm van publiekrecht
ongebruikelijk. Er zijn wel specifieke regels die gelden als een van de partijen een overheidsorgaan is,
maar in het algemeen gelden voor overheid en burger dezelfde regels en worden geschillen met de
overheid niet voor een speciale rechtbank gevoerd.
Rechtsvinding vanuit een feitelijk patroon: in de common law begint de advocaat met het noemen
van feiten uit de zaak om vervolgens tot een rechtsvraag te komen. Hierna noemt hij welke
precedenten er volgens hem van toepassing zijn uit eerdere zaken, omdat deze overeenkomen met
de door hem gestelde feiten en dus welk rechtsgevolg moet volgen.
De jury geeft een oordeel over de feiten en de bewijsvoering. De rechter geeft slechts een juridisch
oordeel en instrueert de jury waar ze op moeten letten.
, Rechter als orakel: de common law groeide als een systeem waarbij er een sterke centrale rechtbank
was en het recht werd gemaakt, uiteengezet en toegepast door rechters. De common law
ontwikkelde zich dus als case law en was casuïstisch, door trial en error, maar ook dicht bij het leven
met een sterke zich van de realiteit.
Rechtsmiddel staat voorop: in de praktijk wordt in de common law geneigd naar ‘remedies-based
monism’, Wettelijke rechten zijn rechten die beschermd worden doordat daar acties tegen open
staat. Je hebt een recht omdat er een remedie bestaat. Een recht heeft dus niet een zelfstandige
positie dat het een uitkomst met zich mee kan brengen, het is slechts een feitelijke positie die wordt
beschermd door institutionele waarborgen. De rechten worden ‘opgeslokt’ door de remedies.
Adverserial trial:
- Scheidsrechter tussen partijen (accusatoire procedure: rechter is scheidsrechter).
- Rechtspraak doormiddel van writs (procesformulieren): dit komt overeen met het klassieke
Romeinse recht. Een procesformulier is een formulier dat door of namens de koning is
uitgevaardigd en waarin hij iemand gebiedt om in bepaalde omstandigheden iets te doen.
Alleen als je zaak binnen het formulier past, kun je spreken over recht hebben. Het
procesformulier is je rechtsingang bij de rechter om de zaak toe te wijzen. Het actieënrecht
bestaan niet meer in het Engelse common law.
- Duale civiele procedure: zowel de procedure in het RR en de CL bestonden uit 2 fases. Eerst
werd gekeken wat precies het verschil was tussen beide partijen en welke rechtsvraag
uiteindelijk moest worden beantwoord. In de tweede fase werd deze rechtsvraag voorgelegd
aan een lekenrechter of jury en konden partijen bewijs aandragen voor hun standpunt. Hier
was in beginsel geen appel tegen mogelijk
- Mondelinge concentratie: vanwege het feit dat er lekenrechtspraak was door de jury die
onbetaald moesten rechtspreken en dus ook geen opleiding daarvoor hadden was het van
belang om het proces mondeling te doen vanwege de begrijpelijkheid en de tijd. Er is dus ook
maar een beperkte mogelijkheid tot schriftelijke bewijsvoering. Het was dus een één
dagsprocedure.
- Beperkt aantal remedies: de rechter/jury kon eigenlijk alleen maar een vonnis tot betaling
van een geldsom toewijzen omdat zij na de uitspraak weer uit hun functies werden
ontheven. Een veroordeling om iets specifiek te doen kon daarom niet meer gecontroleerd
worden door de jury.
- Feitenpatronen leiden tot regel
- Partijen controleren getuigen
- ‘Notary public’: de rol van griffie die het publiek heeft.
Interpretatie van het romeinse recht
Interpretatie passiva: Lezen van lokaal gewoonterecht in Romeinse termen
Bartolistische interpretatie: Romeins recht extensief uitgelegd waardoor het gewoonterecht werd
beperkt.
Week 2 – Geschiedenis van de remedies bij non-conformiteit naar civil law
Ius civile
In het ius civile gold als uitgangspunt dat bij het sluiten van een koopovereenkomst een gebrek dat
tijdens verkoop verborgen was voor het risico van de koper kwam. De gedachte hierachter is het
beginsel caveat emptor: de koper dient zelf voldoende oplettend te zijn. Dit beginsel bleef ook
gelden als er aanprijzingen in algemene bewoordingen werden gedaan door de verkoper op de
markt, de marktkoop voor species zaken was de meest voorkomende vorm van koop.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Tjaka. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
