RECHT IN DE CREATIEVE INDUSTRIE
H1. Inleiding in het recht
1.1 Waarom is er recht?
Het recht zorgt voor vrede, veiligheid en gelijkheid in onze samenleving. Het recht
weerspiegelt onze normen, waarden en idealen. En het recht dient ertoe zoveel mogelijk
conflicten te voorkomen en bestaande conflicten op te lossen.
1.2 Functies van het recht
4 functies van het recht:
- Normatieve functie:
o In het recht liggen normen vast die aangeven wat wenselijk en onwenselijk
gedrag is. Veel ethische fatsoennormen worden zo belangrijk geacht dat er
een straf op wordt gesteld als ze worden overtreden. Ethische normen zijn
dan ook rechtsnormen.
- Instrumentele functie:
o Het recht is een instrument van de wetgever om bepaald gedrag te
realiseren. Denk aan verkeersregels, deze volgen we niet uit normbesef, maar
omdat de wetgever dit zo heeft bepaald.
- Aanvullende functie:
o Als mensen vergeten goede afspraken te maken, kunnen ze terugvallen op
het recht.
- Geschiloplossende functie:
o Wanneer twee of meer partijen hun conflict niet zelf kunnen oplossen, zal
een onafhankelijke derde een besluit nemen. Deze taak is weggelegd voor de
rechter.
1.3 Waar vinden we recht?
1.3.1 De wet
Een wet is een geschreven rechtsregel. Onze nationale wetten worden gemaakt door
de regering (de koning en de ministers) en de Staten-Generaal (de Eerste en Tweede
Kamer). Zij vormen samen de formele wetgever.
- Wetten in formele zin:
o Wetten in formele zin zijn opgesteld door de formele wetgever: de regering
en de Staten-Generaal.
- Wetten in materiële zin:
o Onder wetten in materiële zin vallen alle bepalingen die volgens hun inhoud
als een wet gezien kunnen worden. Inhoudelijk spreken we van een wet in
materiële zin als de wet algemeen verbindende voorschriften (avv’s) bevat.
Avv’s zijn regels die voor iedereen gelden. De maatregel van een avv heeft
, belang voor allerlei burgers en is dus niet op een specifiek geval of specifieke
persoon gericht.
Wetten in formele zin en wetten in materiële zin hoeven elkaar niet uit te sluiten.
Een wet kan zijn vastgesteld door de wetgever en ook voor allerlei burgers
voorschriften bevatten.
Wetten die geen wet zijn in formele zin maar wel in materiële zin komen vaker voor.
Voorbeelden zijn provinciale en gemeentelijke verordeningen.
1.3.2 De jurisprudentie
Naast de wet komt recht voort uit de rechtspraak, ook wel rechtersrecht of
jurisprudentie genoemd. Recht is geen statistisch gegeven en dient door rechters, als
antwoord op nieuwe ontwikkelingen, steeds opnieuw te worden geïnterpreteerd en
uitgelegd. Recht ontwikkelt zich mede doordat rechters uitspraken doen over
concrete, aan hen voorgelegde gevallen. Rechters kunnen dan simpelweg de wet
toepassen.
Jurisprudentie ontstaat wanneer een rechter zelf het lege gat in de wet opvult, het
recht uitlegt en het recht aan de praktijk beantwoordt. Als er geen goed passende
wet voor het geschil is, dan legt de rechter de onduidelijke regel uit of formuleert hij
zelfstandig een nieuwe regel die geldt in dat geschil.
Jurisprudentie heeft dezelfde geldigheid als het recht uit de wet.
1.3.3 Het verdrag
Een verdrag is een afspraak gesloten door staten (onderling) en/of volkenrechtelijke
organisaties (zoals de Verenigde Naties). Als twee of meer staten en/of
volkenrechtelijke organisaties een samenwerking aangaan, dan leggen zij dat vast in
een verdrag. Het verdrag is dus een soort contract.
Het verdrag is een belangrijk onderdeel van het internationaal recht. Door
globalisering neemt het aantal verdragen toe.
Kort gezegd kunnen verdragen de volgende inhoud hebben:
- Staten kunnen hun rechten en plichten over en weer vastleggen.
- Staten kunnen rechten opnemen die gaan over hun burgers.
- Verdragen kunnen internationale organisaties en internationale tribunalen (tijdelijk
of permanente gerechtshoven) in het leven roepen.
o Voorbeeld van een internationale organisatie zijn de Verenigde Naties (VN).
De VN zijn een internationale organisatie van 193 landen. Deze landen
werken samen op het gebied van het internationale recht, mondiale
veiligheid, behoud van mensenrechten, ontwikkeling van de wereldeconomie
en het onderzoek naar maatschappelijke en culturele ontwikkelingen.
o Voorbeeld van een internationaal tribunaal is het International Criminal Court
(Internationaal Strafhof), opgericht door het Statuut van Rome.
, 1.3.4 Het gewoonterecht
Gewoonterechtelijke regels zijn niet in de in wet vastgelegd, maar rechters kunnen
deze regels wel meenemen in hun beslissing.
In het internationale recht komen deze regels nog veelvuldig voor; in Nederland
kennen we niet veel gewoonterechtelijke regels meer, omdat veel is vastgesteld in
de wet.
1.4 De rechtszekerheid
Juridisch gezien heeft het niet de voorkeur om bij iedere nieuwe technologie en
innovatie de wet- en regelgeving aan te passen. Het recht moet namelijk
rechtszekerheid bieden. De maatschappij – en dus ook de creatieve industrie – moet op
een wet kunnen bouwen en weten waar zij aan toe is. Om die reden worden in wetten
open normen gebruikt: de wetten zijn zo ruim opgeschreven dat zij in de tijdsgeest
geïnterpreteerd kunnen worden.
Rechters mogen deze open normen zelfstandig interpreteren. Op die manier kunnen er
in de rechtspraak nieuwe eisen en criteria voor een wet ontstaan. Daarnaast komt het
voor dat een wetgever de betekenis van een rechtsregel verandert, vanwege nieuwe
ontwikkelingen of voortschrijdende inzichten.
1.5 Nederlands recht
Er kan in het Nederlandse recht een grove tweedeling kunnen gemaakt tussen het
privaatrecht en het publieksrecht.
1.5.1 Privaatrecht
Het privaatrecht geeft regels en wetten die gelden voor en tussen burgers onderling,
tussen burgers en bedrijven en tussen bedrijven onderling. Het privaatrecht regelt
de verhoudingen tussen burgers onderling (burgers worden in het recht natuurlijke
personen genoemd), tussen burgers en bedrijven, en tussen bedrijven onderling
(bedrijven noemen we rechtspersonen).
Twee rechtsgebieden van het privaatrecht:
- Het verbintenissenrecht:
o Een verbintenis is een handeling van een of meerdere (rechts)personen. Het
aangaan van een overeenkomst behoort tot het verbintenissenrecht. Bij het
maken van creatieve werken dienen goede en duidelijke overeenkomsten te
worden gesloten.
- Het intellectueel-eigendomsrecht:
o Rechtsgebied dat gaat over de bescherming van voortbrengselen van de
menselijke geest. Tot dit rechtsgebied behoren rechten als het auteursrecht
en het merkenrecht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tessa13. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.