Wat is het
• Biotechnologie is gebaseerd op biologie
• Maakt gebruik van dieren, planten, bacteriën of andere levende wezens voor de
ontwikkeling van medicijnen, voedsel of nieuwe stoffen.
Klassieke biotechnologie
• Traditionele technieken om planten en dieren te kweken
• gebruik van bacteriën, gisten en schimmels voor de productie van brood, bier, wijn en kaas
moderne biotechnologie
• rechtstreeks ingrijpen in het DNA
• voor het eerst in jaren 70
o bacterie dat stukje DNA (plasmide) kon overbrengen in planten genoom
o BT gen overbrengen naar plant
Toepassingen
Geneeskunde
• Rode biotechnologie
• Meer dan 250 biotechnologische vaccins en geneesmiddelen
• Inzicht in ziekten
• Voorbeeld insuline
o Transport glucose naar celmembranen
o Glucose omzetten in glycogeen
o Overtollige glucose → lichaamsvet
o Vandaag geproduceerd door bacteriën en gisten
Landbouw
• Groene biotechnologie
• Ggo gewassen
• BT-mais
o Kristal proteïne specifiek tegen bepaald insect
• Waarom
o Opbrengs verhogen
o Schade door insecten en ongedierte voorkomen
o Impact op het milieu verminderen
Industrie en voeding
• Witte biotechnologie
• Voorbeelden
o Kaasproductie → chymosine
o Wasproducten
o Papier → lacasse
▪ Oxidorectase belangrijk in vorming/afbraak van lignine
▪ vorming radicalen → bleken
1
, genetisch materiaal
DNA
• desoxyribonucleïnezuur
• cel → bevat genetisch materiaal
• mens → 10 tot de 14e cellen
• elke cel → 46 chromosomen → dragers erfelijk materiaal → DNA
• DNA → opgebouwd uit genen
• Genen → coderen voor eiwitten
• Eiwitten → bepalen kenmerken van een levende cel
• Is een polynucleotide
Structuur DNA
• 2 complementaire strengen → dubbele helix structuur
o Basen aan de binnenzijde → paarvorming vereist
o suikerfosfaten buitenkant
• De streng is een aaneenschakeling van nucleotiden
• Elementen:
o pentose suiker → desoxyribose
▪ 5ring met O in → ribose
▪ Op 2e C atoom → H
o Fosfaatgroep
▪ Op 5e Koolstofsuiker
o Basen
▪ 1e koolstofsuiker
▪ Purine → groot → A&G ( adenine en guanine)
▪ Pyrimidine → klein → T&C (thymine en cytocine)
Aangroei DNA streng
• Van 5’ naar 3’
• Toevoegen deoxyribonucleotide trifosfaat
o Gebonden aan de 5e koolstofatoom van de suikergroep
o Deze zal 2 fosfaatgroepen splitsen → pyrofosfaat
o Deze zullen zich hechten aan het 3e koolstofatoom van de laatste nucleotide
o Gevolg: DNA streng altijd beginnen met vrije fosfaatgroep op de 1e 5’ en groeit
richting 3’
• Touwladder die rond de lengte as gedraaid is
• Zijkanten → gevormd door fosfaat suikerbindingen
• Sporten zijn de complementaire basenparen
• Complementaire strengen zijn antiparralel
o 3’ → 5’
o 5’ → 3’ (sense streng)
• Lengte word uitgedrukt in basenparen (bp) of
kilobasen (kb)
2
,Opbouw DNA
• DNA is opgebouwd uit genen
o Intron: stukje DNA in een gen dat niet codeert voor een eiwit
o Exon: stukje DNA in een gen dat codeert voor een eiwit
o Codon: 3 opeenvolgende nucleotiden, codeert voor 1 AZ
• DNA aanwezig in:
o Nucleus
o Plasmiden, chloroplasten, mitochondriën
• DNA
o basis van alle leven
o Alfabet met 4 letters
o Opslagvorm van informatie voor een bepaald kenmerk
o Universeel (niet soort-gebonden)
o Evolutie
Functies DNA
• (Zelf)replicatie = behoudt van info (archief)
• Eiwitsynthese (transcriptie van DNA) = aflezen info voor gebruik
DNA replicatie
• replicatie → verdubbelen van DNA
o om te verdelen in dochtercellen
• replicatie is op te delen in 2 fases
o voorbereiding
o effectieve replicatie
voorbereiding
• start bij replicatiepunt → origin
o specifieke sequentie in DNA
• enzymen herkennen de origin → hechten aan DNA
• verbreken dubbele helix → denaturatie → door enzym helicase
• de streng valt in 2 → replicatiebel
• om te zorgen dat de strengen niet opnieuw verbinden → binden single-strand
bindingsproteïnen
• door het afwikkelen wordt de helix strakker → Topoisomerase zorgt voor normale structuur
effectieve replicatie
• er worden 2 nieuwe strengen aangemaakt die complementair zijn aan de eerste
o enzym DNA polymerase 3 vereist
o kan nucleotiden toevoegen aan 3’ van reeds bestaand suikergroep
o er moet reeds een DNA streng aanwezig zijn waar hij kan verder bouwen
o oplossing → aanmaken primer → kort stukje RNA
▪ door enzym DNA primase
• DNA polymerase kan starten met verlengde primer
• Het klein stukje primer zal later verwijderd worden en ingevuld worden met DNA
Leading streng
• Start → klein stukje RNA → door enzym primase
• DNA polymerase 3 → binden → 5’ naar 3’
• DNA polymerase 1 → RNA primer vervangen door DNA
• 2 strengen worden verbonden met elkaar → door Ligase
3
, Laging streng
• Laat niet toe om om van 5’ naar 3’ te gaan
• Oplossing → okazaki fragmenten
o Telkens worden er kleine stukjes DNA
aangemaakt → 5’ naar 3’
o Telkens word er primer aangemaakt door
DNA primase
o DNA polymerase 3 kan dan hechten op
deze primer in de 5’ naar 3’ richting
aanvullen
o Tot het botst op de voorliggende primer
en los komt van de DNA streng
o De primers tussen okazaki fragmenten
worden verwijderd door exonuclease
o → word ingevuld met DNA → door
polymerase 1
o Stukjes worden via ligase verbonden
verschil leading en laging streng
leading streng
• Groeit continue
• Heeft geen DNA ligase nodig
• Gaat van 5’ naar 3’
• 1 RNA primer nodig
• Vorming is vrij snel
• Vorming begint direct
Lagging streng
• Okazaki fragmenten nodig
• Groeit niet continue
• DNA ligase is nodig
• Gaat van 3’ naar 5’
• okazaki fragmenten van 5’ naar 3’
• elke okazaki fragment heeft een primer nodig
• vorming begint niet direct
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kelseymaes1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.