Specifieke Patiëntengroepen
Inhoudsopgave
Niet-Westerse patiënt ..............................................................................................................................................2
Angst .........................................................................................................................................................................3
Inleiding ................................................................................................................................................................3
Tandartsangst ......................................................................................................................................................5
Ethiek ......................................................................................................................................................................19
Gerodontologie ......................................................................................................................................................25
Kwetsbaarheid....................................................................................................................................................25
Dementie, delier, depressie ................................................................................................................................25
Specifieke mondproblemen bij kwetsbare ouderen ...........................................................................................29
Anamnese en mondzorgplan voor de oudere patiënt ........................................................................................31
Kindertandheelkunde.............................................................................................................................................37
Inleiding ..............................................................................................................................................................37
Ontwikkelingspsychologie ..................................................................................................................................37
Gedragsbeïnvloeding bij kinderen ......................................................................................................................47
Communicatie ....................................................................................................................................................51
Angst bij kinderen...............................................................................................................................................53
Pijnbeleving bij kinderen ....................................................................................................................................58
Pijn bij kinderen .............................................................................................................................................58
Taak van de tandarts .....................................................................................................................................61
Omgaan met de meldcode .................................................................................................................................63
Psychopathologie ...................................................................................................................................................68
Schadelijke effecten op het gebit .......................................................................................................................73
Onverklaarbare tandheelkundige klachten........................................................................................................76
Niet-specifieke angst ..........................................................................................................................................83
Overzicht psychopathologie ...............................................................................................................................87
Screening en diagnostiek....................................................................................................................................88
Verstandelijke en motorische beperkten ..............................................................................................................93
Mondzorg voor mensen met een beperking ......................................................................................................93
Sedatie en algehele anesthesie in de tandheelkunde ........................................................................................97
1
, LOTJE GOMMERS M1 – SPECIFIEKE PATIËNTEN GROEPEN
Niet-Westerse patiënt
Westers Niet-westers
- Europa (exclusief Turkije) - Afrika
- Noord-Amerika - Latijns-Amerika
- Oceanië - Azië (excl. Japan en Indonesië)
- Indonesië - Turkije
- Japan
Welke problemen komen we tegen?
- Taalproblemen
Communicatie wordt als moeizaam beschouwd, gesprekken duren (onderzocht) korter
Google translate, tolk, kind mee (die Nederlands spreekt)
Eenvoudige, korte zinnen, duidelijke uitleg
- Angst
Is karnemelk vies en hoeveel pijn doet pijn?
o Karnemelk: vies of lekker? Hoe kan dat nou?
o Existentiële eenzaamheid:
Je leeft helemaal alleen binnen je eigen bewustzijn
Je kunt niet overbrengen wat je proeft, voelt, ziet en ervaart
En je pijn al helemaal niet
Pijn model van Loeser
o Nociceptie – toebrengen van het letsel
o Pijngewaarwording – signaal bereikt je hersenen (bewustwording is afhankelijk van
situatie, aandacht, ernst, …)
o Pijnbeleving – cultureel bepaald, hangt af van ervaring, …
o Pijngedrag – verbale en non-verbale communicatie
Uiten of verbijten?
De uiting van pijn is sterk cultuurgebonden
Hangt onder meer af van de waardering die zulk gedrag krijgt (opvoeding)
- Cultuurverschillen
Omgangsnormen, behandeling door man/vrouw, communicatie via de man, uiting van pijn,
schoonheidsideaal! Bv. gouden tandjes/hoesjes, piercings, grills, tandvleestatoeage (Afrika),
verwijdering onder incisieven (Afrika)
- Tandheelkundige opvoeding
MH, TA bezoek, …
- Vreemde tandheelkunde
Lange- vs. kortetermijnoplossingen
- Financiële situatie
Gebruik je gezond verstand en communiceer!
Probeer niet alleen te verstaan, maar ook te begrijpen
2
, LOTJE GOMMERS M1 – SPECIFIEKE PATIËNTEN GROEPEN
Angst
Inleiding
In het blok ‘Specifieke patiëntengroepen’ zijn vijf onderwerpen geïntegreerd
- Kinderen
Jonge patiënten die zich oncoöperatief gedragen tijdens de behandeling en waarbij gerichte
communicatie en gedragsbeïnvloeding gewenst is
- Pathologische angst voor de tandheelkundige behandeling
Volwassen patiënten die met angstige gevoelens anticiperen op een aanstaande
tandheelkundige behandeling en/of zodanige angstreacties vertonen dat dit interfereert met
het tandheelkundig handelen
- Psychopathologie
Patiënten met een psychische aandoening dan wel een verhoogde kwetsbaarheid ten
aanzien van het ontwikkelen van psychische klachten
- Specifieke of bijzondere zorgcategorieën
Patiënten die wat betreft een of meerdere kenmerken verschillen van de ‘doorsnee patiënt’
met implicaties voor de tandheelkundige behandeling
- Ethische en/of juridische overwegingen
Bang voor de tandarts: 800.000
4% fobie, 25% angst en vermijding
Veel mensen met angststoornissen in
Nederland
Soms zijn ze zelfs gevaarlijk....
Het herkennen van psychische afwijkingen is dus belangrijk
3
, LOTJE GOMMERS M1 – SPECIFIEKE PATIËNTEN GROEPEN
Dit geldt ook voor de tandarts en wel i.v.m.:
- Het maken van keuzes inzake het behandelplan
- Het voorkómen van onterechte, overbodige, of onjuiste behandelingen
- Het voorkómen van problemen t.a.v. de interactie met de patiënt
- De (on)mogelijkheid überhaupt te kunnen behandelen
- Het beargumenteerd kunnen weigeren verder te behandelen dan wel te kunnen verwijzen
naar een andere hulpverlener
Want waar ligt de grens?
Doe je alles wat de patiënt zegt (Dracula tanden, tong splitsen, …)
Ook voor de tandheelkunde geldt:
Maak me mooi!
Schadelijke effecten bij mensen die zich ongebreideld esthetisch willen verfraaien
Bv. Michael Jackson
En is een tandarts in staat de situatie te beoordelen?
Stoornissen volgens DSM-5
- Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen (verstandelijke beperking,
autismespectrumstoornis, aandacht deficiëntie/hyperacvtiviteitsstoornis, specifieke
leerstoornissen, tic stoornissen zoals Gilles de la Tourette)
- Schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen
- Bipolaire stemmingsstoornissen
- Depressieve-stemmingsstoornissen
- Angststoornissen
- Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen
- Trauma- en stress gerelateerde stoornissen
- Dissociatieve stoornissen
- Somatisch-symptoomstoornis en verwante stoornissen (o.a. ziekteangststoornis)
- Voedings-en eetstoornissen (o.a. ruminatiestoornis en anorexia nervosa)
- Stoornissen in de zindelijkheid (o.a. enuresis)
- Slaap-waakstoornissen (o.a. insomniastoornis, narcolepsie)
- Seksuele disfuncties (o.a. erectiestoornis)
- Genderdysforie
- Disruptieve, impuls beheersings- en andere gedragsstoornissen (o.a. pyromanie)
- Middel gerelateerde en verslavingsstoornissen (o.a. gokstoornis)
- Neurocognitieve stoornissen (o.a. alzheimer)
- Persoonlijkheidsstoornissen (o.a. borderline-persoonlijkheidsstoornis)
- Parafiele stoornissen (o.a. exhibitionisme stoornis)
4