In dit document vind je tijdvak 5 t/m 8 (hoofdstuk 3 t/m 8 uit het memo geschiedenis boek), de bijbehorende Historische contexten (Britse Rijk, Duitsland, Nederland) en de bijbehorende kenmerkende aspecten ;)
Deze samenvatting kan ook in 4 HAVO gebruikt worden.
In de renaissance – ongeveer van 1300 tot 1600 veranderden het mensbeeld en het wereldbeeld
(ideeën die mensen hadden over zichzelf, mensen om hun heen en de wereld).
Voor de middeleeuwen:
-
God het allerbelangrijkst.
Renaissance:
-
Mensen stellen zichzelf centraal. (talenten gebruiken, etc.)
Het ideaalbeeld werd de algemeen ontwikkelde mens (uomo universale), iemand die zich volledig
ontplooide. Een voorbeeld van zo iemand is Leonardo da Vinci (1452-1519).
Een belangrijk aspect van de renaissance was dat mensen nieuwe inspiratie zochten in de cultuur
van de Grieken en de Romeinen uit de oudheid.
In de renaissance groeide de aandacht voor andere schrijvers.
De belangstelling van geleerden voor de antieke literatuur, poëzie en geschiedenis noemen we
humanisme.
Door deze belangstelling voor de Grieks-Romeinse cultuur is deze periode de ‘renaissance’ gaan
heten. De ‘wedergeboorte’ van de klassieke cultuur.
Hoe kwam de renaissance tot stand?
• Rijke families gaven kunstenaars opdrachten om schilderijen en gebouwen te maken. Zo
groeide een klimaat van culture bloei en vernieuwing.
• Verloren teksten werden teruggevonden.
Dat de nieuwe denkbeelden zich snel konden verspreiden, was het gevolg van de uitvinding rond
1450 van de boekdrukkunst.
Mensen gingen door de ideeën uit het humanisme anders kijken naar de kerk. Ze wilden een
persoonlijk geloof.
Een bekende humanist genaamd Desiderius Erasmus,
vertaalde het Nieuwe Testament rechtstreeks vanuit het Grieks om te zien in hoeverre de
geloofspraktijk afweek van de oorspronkelijke leer. Hij vond dat de priesters en monniken zich niet
volgens Christus’ idealen gedroegen. Erasmus wilde daar verandering in brengen, maar wilde
absoluut niet dat de christelijke geloofsgemeenschap daardoor uiteen zou vallen.
,3.2 EUROPEANEN ONTDEKKEN DE WERELD
Veel Europeanen gingen in de 14e, 15e en 16e eeuw de wereldzeeën bevaren.
Dit deden ze omdat:
1. De handelsroutes via het Aziatische vasteland minder toegankelijk werden,
a. Mongoolse Rijk viel bestuurlijk uit elkaar —> een groothandelsnetwerk dat Europa verbond met
Azië ging verloren.
b. Ook was er een pestepidemie, die van China tot Europa bijna een derde van de bevolking het
leven kostte.
c. Het Ottomaanse Rijk, waar ook veel handelswegen liepen, vroeg steeds hogere
handelsbelastingen.
2. Het technisch mogelijk werd om over zee verder te varen en veilig terug te keren.
a. Schepen werden sinds het einde van de middeleeuwen anders gebouwd (sneller, wendbaar,
zeewaardiger).
b. Er kwamen betere instrumenten ter beschikking om de positie op zee en de koers te bepalen
(kompas, China).
3. Christelijke vorsten wilden andere volken bekeren tot het christelijke geloof.
Ontdekkingsreizigers:
- Vasco da Gama (voer langs Afrika om naar India te komen).
- Christopher Columbus (‘ontdekte’ Amerika).
- Willem Barendsz (kwam vast te zitten in het ijs op Nova Zembla).
Er is veel kritiek op ontdekkingsreizigers vanwege het gebruikte geweld en de negatieve gevolgen
die zij hebben gehad voor de inheemse bevolking in de ‘ontdekte’ gebieden.
Door de ontdekkingsreizen kwamen de Europeanen er achter dat de wereld er anders uitzag dan
gedacht (wereldbeeld= veranderd).
Continenten bleken er anders uit te zien en er waren veel nieuwe gebieden die ze niet kenden.
Van al die gebieden werd de kustlijn steeds beter in kaart gebracht.
Van het binnenland was er nog weinig bekend.
In de nieuwe gebieden hebben de mensen andere gebruiken, die voor de Europeanen maar raar
zijn. Daaruit ontstond de drang om vreemde volken te bekeren tot het christendom.
Dit gebeurde vaak met veel geweld.
Gevolgen van de ontdekkingsreizen:
Religieus gevolg= Christendom verspreid zich over de hele wereld.
Economisch gevolg= Er ontstond een wereldeconomie met producten van over de hele wereld.
Demografisch gevolg= Indiaanse volken (Azteken, etc) verdwenen door geweld, misbruik en
ziektes van de Europeanen. Europeaanse plantage-eigenaren lieten slaven vanuit Afrika
overkomen.
,3.3 DE REFORMATIE
In de Duitse stad Wittenberg was er een monnik bezig met het verkopen van aflaatbrieven.
Luther vond dit complete onzin en besloot een brief aan de plaatselijke bisschop te schrijven.
Luther voegde er 95 stellingen bij, waarin hij zijn mening gaf.
Luther had kritiek op vier aspecten:
- Aflaatbrieven, in deze brieven stond dat je bepaalde goede werken had verricht en dus je
zondes vergeven zouden worden.
- Heiligenverering, Heiligen werden gezien als bemiddelaar tussen de gelovige en God en
zouden hulp kunnen bieden in moeilijke situaties. Daardoor stonden ze dicht bij God en
beschikten ze over bijna magische krachten. De belangrijkste heilige was Maria (moeder van
Jezus). In de middeleeuwen werden vaak beelden van heiligen gemaakt, die in de kerk werden
vereerd. Over heiligenverering stond echter niets in de Bijbel. Sterker nog: daar stond dat je
helemaal geen beelden mocht maken en niemand anders mocht aanbidden dan God zelf.
- Sacramenten, dit zijn heilige rituelen die door priesters werden gedaan, om ervoor te zorgen dat
de gelovigen naar de hemel zouden gaan. Er zijn er 7; de doop, het vormsel (deelnamen aan
een godsdienstig leven), het avondmaal (tijdens een kerkdienst waarbij brood en wijn
verondersteld te veranderen in het lichaam en bloed van Jezus), de biecht, het huwelijk, het
sacrament voor de zieken/ stervenden en de wijding tot priester.
- Organisatie van de kerk, Luther vond het niet kunnen dat de paus helemaal bovenaan stond en
dat zijn woord wet was. Ook vond hij het niet kunnen dat de paus mensen hun zondes vergaf.
Dat is iets wat alleen God toebehoorde.
Reformatie- Hervorming. 16e eeuwse poging om het christelijke geloof van alle misstanden te
zuiveren.
Contrareformatie- De reactie van de katholieke kerk op de Reformatie, die enerzijds
hervormingen binnen de katholieke kerk inhield en anderzijds een harder optreden tegen
protestanten.
De Reformatie zorgden voor veel problemen en dus besloten de vorsten welk geloof de
onderdanen moeten volgen.
Katholiek - Frankrijk, Spanje en Oostenrijk
Lutheranisme- Scandinavische landen
Calvinisme- Noordelijk Nederland
Vanaf 1520 braken er in Europa grote oorlogen uit, die tot in de 17e eeuw zouden voortduren
(= belangrijk gevolg van de Reformatie).
, Katholicisme Lutheranisme Calvinisme
Je komt in de Je bent voorbestemd
Je komt in de
hemel door de voor de hemel of de hel.
hemel door
regels van de Op de hemel kun je
oprecht geloof
kerk op te volgen alleen hopen door hard
en berouw over
en goede dingen te werken en sober te
je zonden.
te doen. leven.
De vorst is het Er is geen kerkhoofd:
De paus is het
hoofd van de iedere gemeente
hoofd van de
kerk. Verzet bestuurt zichzelf. Verzet
kerk. Verzet tegen
tegen een vorst tegen een vorst die zich
de paus is niet
is niet misdraagt, is
toegestaan.
toegestaan. toegestaan.
Geestelijken Geestelijken
Geestelijken mogen
mogen niet mogen
trouwen.
trouwen. trouwen.
Bijbel en
uitspraken van
De Bijbel is de
belangrijke De Bijbel is de basis van
basis van het
geestelijken zijn het geloof.
geloof.
de basis van het
geloof.
Er zijn zeven Er zijn drie Er zijn twee
sacramenten. sacramenten: sacramenten: doop en
doop, biecht en avondmaal.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femgh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
