Dilemma Maatschappijleer havo 4: Hoofdstuk 3 Verzorgingsstaat bestaat uit;
3.1 De overheid of mensen zelf?
3.2 Verzorgingsstaat: betutteling of noodzaak?
3.3 Is een smartphone noodzakelijk?
3.4: Onderwijs: een wondermiddel?
3.5 Is onze verzorgingsstaat de beste?
3.6: De toekomt: een partici...
Nederland is een verzorgingsstaat: Een samenleving waarin de overheid zich garant stelt
voor noodzakelijk materiële en immateriële voorzieningen voor alle burgers.
De samenleving moet een principiële keuze maken bij wie de (eind)verantwoordelijkheid
voor hulpbehoevenden ligt. Wie zorgt er voor een meervoudig gehandicapt kind en wie
biedt een werkloze vrouw een inkomen?
De overheid kan de zorg voor kinderen als Loïs, uit de casus, regelen en betalen. Het
verzorgend personeel in een gespecialiseerd behandelcentrum wordt dan betaald door de
overheid. De minister is eindverantwoordelijk voor kwalitatief goede zorg. De overheid kan
die zorg financieren door alle burgers belastingen of premies te laten betalen voor de zorg.
Iedereen in de samenleving betaalt dan dus mee.
Voordeel: dat er voor alle lichamelijk of verstandelijk beperkte kinderen opvang is. Iedereen
die in dezelfde situatie zit, krijgt dan dezelfde behandeling en dezelfde hulp. Er is dus sprake
van gelijkheid.
Nadeel is wel dat er voor de ouders en kinderen geen keuzevrijheid is: iedereen in dezelfde
situatie krijgt dezelfde hulp. Ook voor andere burgers in de samenleving is er geen
keuzevrijheid. Iedereen betaalt verplicht mee aan hulp die ze misschien zelf nooit nodig
hebben.
Overheid: Mechanisme waarbij regulering plaatsvindt door de staat op basis van wetten.
Een andere mogelijkheid is mantelzorg: De ouders van Loïs zorgen zelf voor haar of je zorgt
voor je zieke ouders bijvoorbeeld. Zij kunnen daarbij eventueel ondersteund worden door
hun andere kinderen, buren of vrijwilligers.
Mantelzorg is een voorbeeld van zorg via het particulier initiatief. Ook voedsel- en
kledingbanken zijn particuliere initiatieven.
Steeds meer Nederlanders vinden dat je je ouders of mensen om je heen moet helpen. De
niet-westerse migranten vinden helemaal dat de mensen voor hun eigen familie moet
zorgen en nemen dan ook vaak hun zieke ouder in huis.
Velen vinden de zorg voor hulpbehoevende ouders nog steeds vooral een taak voor de
overheid.
Particulier initiatief: Mechanisme waarbij regulering plaatsvindt doordat mensen elkaar
ondersteunen zonder winst maar op basis van naastenliefde.
,Voordeel van het particulier initiatief is:
- Dat de banden tussen mensen in de samenleving worden versterkt.
- Dat het de samenleving geen geld kost in de vorm van belastingen en premies.
Nadeel:
- Dat er geen ondersteuning is wanneer mensen geen (sterk) sociaal netwerk om zich
heen hebben. In dat geval is er dus ook geen goede verzorging mogelijk.
Zorg kan ook via de markt geregeld worden. De (ouders van) hulpbehoevenden kunnen zelf
op basis van wederkerigheid een contract afsluiten met een professionele zorgaanbieder.
Wederkerigheid houdt in dat mensen iets doen omdat ze er iets voor terugkrijgen: voor wat,
hoort wat. In dit geval betalen de ouders de professionele zorgaanbieder en krijgen daarvoor
zorg terug. Een andere mogelijkheid is dat mensen zelf een verzekering afsluiten voor het
geval ze hulp of verzorging nodig gaan hebben.
Voordeel voor (de ouders van) hulpbehoevenden die de zorg via de markt regelen, is dat ze
keuzevrijheid hebben. Ze kunnen zelf bepalen welke hulp ze willen hebben, wanneer ze die
willen hebben en hoeveel geld ze daarvoor willen uitgeven.
Een nadeel is wel dat het voor ouders heel duur kan zijn. De één kan dat wel betalen, de
ander niet.
Dit zou betekenen dat er sprake is van ongelijkheid: voor sommige hulpbehoevenden is er
meer en betere verzorging voorhanden dan voor andere.
Omdat de (ouders van) hulpbehoevenden de kosten zelf betalen, kunnen de belastingen en
premies wel lager blijven dan wanneer de overheid de hulp regelt en organiseert.
Markt: Mechanisme waarbij regulering plaatsvindt doordat individuen in vrijheid keuzes
maken op basis van wederkerigheid.
In grote lijnen zijn er in de samenleving dus drie mechanismen om hulp en inkomsten te
produceren en te verdelen:
1. De overheid
2. Het particulier initiatief
3. De markt
Deze drie mechanismen zijn samen verbeeld in de welfare triangle: Figuur waarin de
mechanismen overheid, markt en particulier initiatief staan afgebeeld. Zie Bron 3.
Bij alle vragen om zorg, hulp of ondersteuning moet de keuze gemaakt worden vanuit welk
mechanisme of welke mechanismen de ondersteuning wordt geregeld en betaald.
De ontwikkeling en productie van medicijnen bijvoorbeeld komt tot stand via de markt.
Wanneer ze een medicijn ontwikkeld hebben, brengen ze het op de markt en proberen er zo
veel mogelijk van te verkopen om winst te kunnen maken. Het basis- en voortgezet
onderwijs wordt via de overheid geregeld. De overheid bepaalt wat scholen aan leerlingen
moeten leren, en betaalt uiteindelijk ook de scholen en leraren.
, De meeste sportverenigingen zijn een voorbeeld van particulier initiatief. Sporten is goed
voor het welzijn, maar wordt niet via de markt of de overheid geregeld. Er werken vooral
vrijwilligers bij sportverenigingen, zoals trainers.
Een samenleving hoeft niet altijd te kiezen tussen mechanismen om hulp of inkomsten te
verdelen. Soms wordt er voor een combinatie van reguleringsmechanismen gekozen.
Voorbeeld:
Sinds de invoering van het sociaal leenstelsel kan elke student aan een hogeschool of
universiteit een lening krijgen van de overheid.
De overheid verstrekt de lening, maar studenten moeten de lening wel met (lage) rente
terugbetalen. Hier zie je het marktprincipe terug: voor wat hoort wat. Bovendien werken
veel studenten naast hun studie. Met hun bijbaan betalen ze ook zelf voor hun studiekosten.
Ook dit is een vorm van het marktprincipe.
De overheid geeft kinderen van minder rijke ouders wel de mogelijkheid om een
aanvullende beurs aan te vragen. De overheid wil namelijk niet dat er kansenongelijkheid
ontstaat door de keuze voor het marktmechanisme.
In de praktijk zie je dat er ook sprake is van particulier initiatief. Veel studenten krijgen geld
van hun ouders voor hun collegegeld of studieboeken.
Hoe kunnen we goede zorg betaalbaar houden?
De SP is een voorstander van een door de overheid geregeld Nationaal ZorgFonds. De SP is
een sociaaldemocratische partij en heeft traditioneel een voorkeur voor de overheid als
mechanisme om zaken te regelen.
Liberalen hebben een sterke voorkeur voor de markt. Voor liberalen is vrijheid een centrale
waarde en zij geloven dat de markt mensen de meeste vrijheid biedt. Het mechanisme van
de markt gaat uit van individuele burgers die zelf hun eigen keuzes maken.
Sociaaldemocraten hebben als bezwaar tegen de vrije markt dat deze zorgt voor
ongelijkheid. Op de markt heerst het spel van vraag en aanbod. Sociaaldemocraten kiezen
daarom voor een overheid die op basis van wetgeving hulp en zorg (her-)verdeelt.
Christendemocraten kiezen voor het particulier initiatief. Zij gaan ervan uit dat mensen in de
samenleving elkaar nodig hebben en voor elkaar moeten zorgen. Zij pleiten daarom ook
voor naastenliefde.
We kunnen kiezen voor één reguleringsmechanisme, maar ook voor een combinatie van
verschillende mechanismen. Welke keuze de beste is, hangt af van de waarden die we
centraal stellen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper OliviervLoon. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,19. Je zit daarna nergens aan vast.
