Samenvatting
Samenvatting Kern van de stof: materieel strafrecht
- Instelling
- Universiteit Van Amsterdam (UvA)
Alle relevante tentamenstof die je moet kennen voor het vak materieel strafrecht, inclusief alle arresten.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 51 pagina's
Voorbeeld 4 van de 51 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting materieel strafrecht – week 1Opzet, schuld en roekeloosheid (in het verkeer)
1. Bestanddelen versus elementen
2. De betekenis van opzet
3. Hoe herkennen we opzet in de delictsomschrijving?
4. Waar moet de opzet betrekking op hebben?
5. Vormen van opzet
6. Voorwaardelijk opzet
7. Bijzondere vormen van opzet?
A. Oogmerk als bestanddeel
B. Voorbedachte rade
8. De betekenis van culpa
9. Waarom culpa?
10. Vormen van culpa
11. Stappenplan culpa
12. Inleiding roekeloosheid
13. Roekeloosheid bij commune delicten
14. Roekeloosheid in het verkeer
15. Roekeloosheid versus voorwaardelijk opzet
Opzet
Bestanddelen versus elementen
Bestanddeel = staat in de delictsomschrijving, en moet worden bewezen.
Element = wordt verondersteld aanwezig te zijn.
De betekenis van opzet
De wetgever geeft geen definitie van opzet. In de Memorie van Toelichting wordt gesteld dat opzet
inhoudt de wil om te doen of te laten, die daden die bij de wet verboden of geboden zijn.
Wat wordt er allemaal mee bedoeld?
1. Bewust handelen
2. Willens en wetens handelen = willen en weten van het teweegbrengen van de strafbaar gestelde
handeling.
3. De feitelijke strekking van de (strafbaar gestelde) gedraging (en de daarbij behorende
omstandigheden) kennen en willen.
4. Het is een constatering = een concrete relatie tussen psyche en daad moeten worden vastgesteld.
Wat is niet belangrijk voor opzet?
Handelen met een bepaald motief
o Tenzij de wet dat verlangt
Bewust de wet overtreden
o Dit noemt men boos opzet
o Wij hebben we het over kleurloze opzet
Handelen met een bepaalde mate van ernst
o Als er sprake is van zwaard letsel, hoeft dat niet per se te betekenen dat iemand
opzettelijk heeft gehandeld.
Hoe herkennen we opzet in de delictsomschrijving?
Bij elk misdrijf moet er sprake zijn van een psychisch bestanddeel.
, LET OP Vaak ook als dit niet in de delictsomschrijving staat. Hoe herken je opzet?
o Weten
o Wetende dat
Een psychisch bestanddeel = opzet óf culpa.
Complicatie: soms zit opzet ingeblikt in de delictsomschrijving. Dit betekent dat het opzet zit
verscholen in een werkwoord.
Wegnemen (art. 310 Sr diefstal)
o Je pakt niet iets per ongeluk van een ander. Dat doe je bewust met opzet.
Mishandelen (art. 300 Sr mishandeling)
o Je doet niet iemand per ongeluk pijn. Dat doe je opzettelijk.
Binnendringen (art. 138 Sr)
o Je gaat niet per ongeluk ergens naar binnen. Dat doe je bewust et opzet.
Valselijk opmaken (art. 225 Sr)
Deelnemen aan een criminele organisatie (art. 140 Sr)
Openlijk geweld plegen (art. 141 Sr)
LET OP Als het OM deze delicten ten laste legt, moet de OvJ ervoor zorgen dat opzet terugkomt in de
tenlastelegging.
Waar moet de opzet betrekking op hebben?
Regel: alle bestanddelen die ná het woordje ‘opzet’ komen + waarvan we taalkundig van kunnen
zeggen dat de opzet daar betrekking op heeft.
LET OP Geobjectiveerde bestanddelen = “…opzet en ***…” Als er staat opzet en iets anders, dan
hoeft opzet niet te worden bewezen voor dát andere.
Voorbeelden:
• Vernieling (art. 350 Sr) “…opzet en wederrechtelijkheid…”
• Zware mishandeling (art. 302 lid 2 Sr) “…zware mishandeling die dood veroorzaakt…”
o De dood is geobjectiveerd; de opzet hoeft alleen betrekking te hebben op de zware
mishandeling.
• Minderjarigen (art. 244 en 245 Sr) “…leeftijd…”
o In HR Leeftijdsarrest is de leeftijd geobjectiveerd.
Vormen van opzet
(a) Vol/volkomen opzet
= zuiver willen en weten.
Voorbeeld: een verdachte koopt een pistool. Hij verklaart dit wapen te hebben gekocht om iemand
dood te schieten, en heeft vervolgens de persoon doodgeschoten.
LET OP Dit komt niet vaak voor.
(b) Voorwaardelijke opzet
= niet willen, wél de aanmerkelijke kans desbewust aanvaarden en op de koop toenemen (HR
Porsche).
Dit vereist een cynische houding van de verdachte: “het kan mij allemaal niks schelen”.
,In het arrest had de Porsche bestuurder bewuste schuld. Hij was een lichtzinnige optimist, omdat hij
verschillende gevaarlijke inhaalmanoeuvres verrichte. Als het niet lukte, trapte hij op de rem. Op een
gegeven moment lukte de inhaalactie niet, en reed de bestuurder tegen de tegemoetkomende auto
aan.
De HR concludeerde dat de bestuurder geen cynische houding had, ook niet ten aanzien van zijn
eigen dood.
Voorwaardelijke opzet
In HR Porsche zette de HR het verschil tussen enerzijds bewuste schuld, en anderzijds
voorwaardelijke opzet uiteen.
Voorwaardelijke opzet = de aanmerkelijke kans desbewust aanvaarden en op de koop toenemen.
Dit vereist een cynische houding: “het kan mij allemaal niks schelen”.
Stappenplan voorwaardelijk opzet
1) De aanmerkelijke kans
HR HIV-I
Criterium: het moet gaan om een kans die naar algemene ervaringsregels aanmerkelijk is te achten.
LET OP Dit is niet afhankelijk van het gevolg. Het is niet zo dat hoe ernstiger het gevolg, hoe
aannemelijker de kans. Het moet objectief worden vastgesteld of het gaat om een
aanmerkelijke kans.
2) Bewust
Er moet worden gekeken naar de feiten van algemene bekendheid. Hierbij moet je normativeren en
objectiveren = ‘zou een normaal denkend mens, weten dat dit gevolg zou intreden?’
3) Aanvaarding
HR Porsche (gaat over verkeerssituaties) en HR HIV-I (gaat over overige situaties)
Criterium: bepaalde gedragingen zijn zodanig gericht op een bepaald gevolg, dat het niet anders kan,
behoudens contra-indicaties, dat de verdachte het heeft aanvaard.
TIP: concludeer op het tentamen met: “…dus, de verdachte heeft desbewust de aanmerkelijke kans
op het intreden van het gevolg aanvaard.”
LET OP Als je alle vereisten bent afgelopen, moet je voor jezelf HR Opzet nagaan. Er is
geen sprake van bewust aanvaarden, als de verdachte op het moment waarop hij
bewust werd dat het gevolg zou intreden, niet meer de mogelijkheid had om het
gevolg te voorkomen.
à Dit ziet op een zeer korte tijdspanne tussen het intreden van het gevolg, en de
bewustwording daarvan.
Bijzondere vormen van opzet?
Voorop gesteld moet worden dat het hier niet gaat om bijzondere vormen van opzet. Voorbedachte
rade en oogmerk als bestanddeel zijn zelfstandige psychische bestanddelen, die niets te maken
hebben met opzet.
(a) Oogmerk als bestanddeel
Oogmerk = doel
Bijkomend oogmerk als consecutief bestanddeel
, Voorbeeld: art. 310 Sr (diefstal).
In deze bepaling ligt de opzet besloten in het woord ‘wegnemen’. Daarnaast, is er ook een bijzonder
oogmerk besloten in deze bepaling, namelijk in “…om het onszelf toe te eigenen…”.
In deze strafbepaling is het oogmerk een zelfstandig bestanddeel. Dat betekent dat het moet worden
bewezen, voordat de verdachte kan worden veroordeeld voor diefstal.
Dit noemen we ook wel een consecutief bestanddeel = een zelfstandig bestanddeel dat het
delict bepaalt, want alleen dát oogmerk moet aanwezig zijn.
Is dat oogmerk niet aanwezig? Dan kunnen we de verdachte niet veroordelen voor diefstal, want de
wetgever heeft alleen bedoeld om dát strafbaar te stellen.
Bijkomend oogmerk als strafverzwarende omstandigheid
Voorbeeld: art. 289 jo 83a Sr
We hebben voor veel delicten een mogelijke link gecreëerd naar art. 83a Sr; dat houdt in dat als je
een strafbaar feit begaat met een terroristisch oogmerk, dat zorgt voor een strafverzwarende
omstandigheid.
Art. 83a Sr: “…een deel van de bevolking ernstige vrees aan te jagen…”
Dit is voldoende om te kunnen spreken van een terroristisch oogmerk. De Memorie van
Toelichting verschaft ook geen verdere uitleg. Taal technisch gezien is één persoon
voldoende.
(b) Voorbedachte rade
Voorbedachte rade is een bestanddeel dat ervoor zorgt dat er aanzienlijk zwaarder kan worden
gestraft.
HR Voorbedachte rade II
In dit arrest gaf de HR de voorwaarden voor voorbedachte rade:
• Je hebt je gedurende enige tijd beraad op het te nemen of genomen besluit.
• Je moet niet hebben gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling, zodat de
gelegenheid heeft bestaan om na te denken over de betekenis en de gevolgen van de
voorgenomen daad en daarvan ook rekenschap te geven.
Maar er zijn ook contra-indicaties:
o De besluitvorming en de uitvoering vinden plaats in een plotselinge hevige drift.
o Er is een korte tijdspanne tussen het besluit en de uitvoering.
o De gelegenheid tot beraad ontstaat pas bij de uitvoering van het besluit.
Als de rechter komt tot voorbedachte rade, dan geldt er voor de rechter een extra motiveringseis =
de rechter moet aangeven waarom hij vindt dat er aan de voorwaarden is voldaan. Daarnaast, moet
de rechter, als er sprake is van contra-indicaties, aantonen waarom voorbedachte rade toch kan
worden aangenomen.
Culpa
De betekenis van culpa
Het begrip schuld kent tal van betekenissen:
1. Het gedaan hebben (“…schuld aan…”)
Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:
Bewezen kwaliteit door reviews
Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!
In een paar klikken geregeld
Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.
Direct to-the-point
Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabelgodwaldt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen