In deze samenvatting vindt je de voorgeschreven literatuur van het vak: Handhaver 1. Het is opgedeeld in twee samenvattingen: Straf(proces)recht en Socialezekerheidsrecht in een samenvatting en Bestuurs(proces)recht in de andere samenvatting.
, Materieel strafrecht: ziet met name op de vraag welke menselijke gedraging(en)
strafbaar zijn en welke sancties op het plegen van een bepaald strafbaar gesteld
gedrag dienen te volgen.
o Te vinden in het Wetboek van strafrecht.
Formeel strafrecht: bevat voorschriften die omschrijven hoe de strafrechtelijke
procedure dient plaats te vinden (ander woord: strafprocesrecht).
o Te vinden in het Wetboek van strafvordering.
Communicerende factoren: denk aan een spel en de spelregels!
1.2.2 Commuun en bijzonder strafrecht
Commuun strafrecht (of: algemene straf- en strafprocesrecht): Het Wetboek van
Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering.
Bijzonder strafrecht: strafrechtelijke bepalingen die over heel specifieke
onderwerpen gaan, zijn in aparte wetten opgenomen.
o Bijvoorbeeld: Opiumwet, Wet wapens en munitie, Wegenverkeerswet.
o In deze wetten zijn vooral materiële bepalingen opgenomen, maar soms tref
je ook bijzondere bepalingen van formeel strafrecht aan.
1.2.3 Wat is strafrecht?
Het strafrecht bestaat uit formele en materiële bepalingen. Deze bepalingen staan
opgenomen in het commune en bijzondere strafecht.
1.3 Doel van het Nederlandse strafrecht: handhaving door middel van leedtoevoeging.
Het doel van strafrecht is kort gezegd het door middel van sancties handhaven van normen
die uit strafrechtelijke bepalingen voortvloeien.
1.3.1 Handhaving van rechtsnormen
Er bestaan veel soorten normen, dergelijke normen zeggen iets over het gedrag: daarom
noemen we ze gedragsnormen. Niet elke gedragsnorm is een in het recht geregelde norm,
pas als een gedragsnorm wordt opgeschreven wordt het een rechtsnorm.
Slechts gedragingen die in strijd zijn met de rechtsnormen kunnen in beginsel tot strafbaar
feit verworden. Het gaat dan om het bestraffen van gedrag dat niet in overeenstemming is
met de geldende rechtsnorm.
Schending rechtsnorm + geschreven reactie in het Wetboek van Strafrecht of in andere
strafbepaling = strafbaar feit.
Strafbaar feit is de opgeschreven negatieve reactie van de schending van de rechtsnorm.
1.3.2 Strafrechtstheorieën
Over de rechtvaardiging of legitimering van het toevoegen van leed aan anderen bestaan
verschillende theorieën.
De vergeldingstheorie
Deze theorie gaat uit van de gedachte dat de overheid wraak moet nemen op degene die
onrecht pleegde. Het steunt op de gedachte dat door een strafbaar feit een inbreuk wordt
gemaakt op de zogenoemde ‘wereldlijke juridische orde’; de inbreuk wordt hersteld doordat
dezelfde straf wordt opgelegd als de strafbare handeling oorspronkelijk inhield.
2
,Denk aan: oog om oog, tand om tand.
Het is een absolute strafrechtstheorie: houdt in dat de straf zijn grondslag vindt in
het misdrijf.
De preventietheorie
De gedachte bij deze theorie is dat met het straffen van personen wordt voorkomen dat
anderen strafbare feiten zullen plegen. Deze theorie wordt onderverdeeld in generale
preventie en speciale preventie.
Generale preventie: aanhangers willen dat anderen dan de misdadiger zien wat er
gebeurt als je een strafbaar feit pleegt. De bedoeling is dan dat die andere mensen
daarvan moeten schrikken.
Speciale preventie: aanhangers willen ervoor zorgen de misdadiger zelf te
weerhouden om in de toekomst misdaden te gaan plegen. Het strafrecht moet de
misdadiger van het plegen van nieuwe strafbare feiten afhouden: de absolute
preventiegedachte. Met name taakstraf is gebaseerd op deze gedachte.
Het werkt op drie wijzen:
o Afschrikking voor de dader
o Verbetering in het gedrag van de dader
o De samenleving gaat erop vooruit nu de dader tijdelijk uit de samenleving is
verwijderd.
Het is een relatieve strafrechtstheorie: de straf beoogt een bepaald doel in plaats van
enkel vergelding.
1.3.3 Geweldsmonopolie bij de overheid: voorkomen van eigenrichting
Een van de belangrijkste functies van strafrecht is het voorkomen van ongecontroleerde
wraak. Dit is ook in art. 113 Grondwet verwoord. Het geweldsmonopolie ligt bij de overheid,
alleen zij mag geweld op de burgers uitoefenen.
1.3.4 De ultimum remedium-gedachte
Ultimum remedium: Latijn voor de laatste oplossing. Het strafrecht bestaat vanuit de
gedacht dat het pas moet worden toegepast als er geen redelijke alternatieve oplossingen
kunnen worden toegepast. Het OM (instantie die is belast met het vervolgen van strafbare
feiten) heeft als uitgangspunt: niet vervolgen, tenzij…
Vraag die de overheid steeds moet stellen is: Dient een bepaalde vorm van onrecht op
strafrechtelijke wijze te worden afgehandeld, omdat het handelen naar zijn aard typisch
misdadig of crimineel moet worden beoordeeld?
1.4 Het legaliteitsbeginsel
Legaliteitsbeginsel: Burgers kunnen slechts in overeenstemming van neergeschreven wetten
worden gestraft. Dit is in art. 1 Sr opgenomen!
Het legaliteitsbeginsel heeft 5 nadere betekenissen:
1. Geen strafbaar feit zonder wet alleen gedragingen die wettelijk strafbaar zijn
gesteld kunnen door de rechter worden bestraft.
3
, 2. Geen straf zonder wet een burger mag niet worden gestraft als zijn gedrag niet
onder een wettelijke strafbepaling valt en de rechter mag alleen die sancties
opleggen die de wet daaraan verbindt.
3. Geen terugwerkende kracht een burger kan alleen worden veroordeeld voor een
handeling die in strijd is met een wet die op dat moment al in werking is getreden.
4. Geen analogische redeneringen wanneer een bepaalde gedraging niet onder een
wettelijke strafbepaling valt, is het niet toegestaan een wettelijke strafbepaling naar
analogie toe te passen: we mogen de gedraging niet ‘creatief’ in deze bepaling
inlezen omdat ze er veel op lijkt.
5. Wetten moeten duidelijk zijn (lex certa) bepaalde gedraging moet duidelijk genoeg
worden omschreven in de wet; een wettelijke bepaling mag niet te algemeen of te
vaag worden omschreven.
Hoofdstuk 7
7.1 Inleiding
Het formele strafrecht geeft aan op welke wijze de verdachte kan worden berecht en
gestraft. Bovendien regelt het formele strafrecht wanneer politie en justitie mogen beginnen
met opsporen en welke dwangmiddelen zij daarbij mogen gebruiken.
7.2 Het strafprocesrecht
Hoe en waarom heeft de wetgever het strafproces vormgegeven?
7.2.1 Gematigd accusatoire procesvoering
Er is onderscheid tussen twee typen strafprocesstelsels:
Accustoir proces: kenmerkt zich door de strijd tussen twee gelijkwaardige partijen
ten overstaan van een rechter die zich passief opstelt (hij luistert, maar gaat niet zelf
op onderzoek naar bewijsmiddelen of verweren).
Inquistoir proces: kenmerkt zich door een rechter die zich actief bezighoudt met
waarheidsbevinding, hier zijn partijen minder gelijkwaardig nu er een beschuldigde
(de verdachte) en een vervolgende instantie (het OM) ten tonele verschijnen.
In het Nederlandse strafproces zijn de procespartijen niet gelijkwaardig. De vervolgende
instanties (OM en politie) kennen allerlei bevoegdheden waaronder dwangmiddelen die zij
kunnen inzetten tegen de verdachte. Daartegenover staat dat de verdachte allerlei
mogelijkheden zijn toegekend om bezwaar te maken tegen de dwangmiddelen die op hem
worden toegepast. De rechter heet een aantal bevoegdheden om zelfstandig onderzoek te
verrichten. Tijdens het onderzoek op de terechtzitting heeft de verdediging aanzienlijk meer
bevoegdheden, daarom gebruiken wij voor ons strafproces de term: ‘gematigd accusatoir’.
7.2.2 Doelen van het strafprocesrecht
Voorkomen van eigenrichting
Rust bewaren in de maatschappij
Genoegdoening van het slachtoffer
Generale en speciale preventie Zie ook hoofdstuk 1.
Generale preventie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jannavdkooi. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
