Maaike de Kleijn Vroegmoderne Tijd 2015 Samenvatting Noble
Samenvatting Noble voor Vroegmoderne Tijd 2015
Noble 12 – The Renaissance
Humanism and Culture in Italy (1300-1500)
The Emergence of Humanism
Humanisme ontstond in Italië, vanwege de meer seculiere en stedelijke cultuur die er heerste
ten opzichte van Noord-Europa. Bovendien was onderwijs in Noord-Europa vooral bedoeld
voor geestelijken, terwijl er in Italië meer nadruk werd gelegd op de opleiding van
ambtenaren. Waar logische, theoretische en scholastische filosofie in Noord-Europa
belangrijk was, lag de nadruk in Italië op de praktische zaken in het leven, zoals de retoriek.
Petrarch and Early Humanism
Een aantal Noord-Italiaanse rechters vonden de Romeinse geschiedenis en literatuur beter dan
de middeleeuwse filosofie. Deze fascinatie groeide uit tot een literaire beweging voor
hervormingen door Francesco Petrarca. Deze vorm van humanisme was nog niet wereldlijk of
seculier, maar was nog sterk verbonden met het Christelijke geloof.
Humanistic Studies
Educational Reform – Petrarca’s humanisme werd populair onder de oligarchie, die het
politieke leven in Florence domineerde. Het doel was om mannen te inspireren de leiding te
nemen en de burgerij te behouden van rechteloosheid en tirannie. Guarino van Verona (1374-
1460) werd de meest succesvolle leraar en vertaler van het Grieks. Door oude Griekse en
Latijnse teksten te bestuderen, werd men meester van de klassieke waarden. Ook de
grammatica werd bestudeerd en tekst moest uit het hoofd worden geleerd.
The Limits of Humanism – Humanistisch onderwijs werd gezien als voorbereiding op het
publieke leven, dus vrouwen en arbeiders hadden geen onderwijs nodig. Zij maakten geen
deel uit van het publieke leven. Veel vrouwen leerden lezen, maar kregen geen kans om dit te
uiten. Literaire vrouwen werden gewantrouwd. Vrouwen met literaire interesses werden dan
ook geacht het klooster in te gaan.
The Transformation of Humanism
Lorenzo Valla and Historical Perspective – Lorenzo Valla (1407-1457) publiceerde in 1440
zijn On the Falsely Believed and Forged Donation of Constantine. Hierin betwijfeld hij de
historische correctheid van een 8e eeuws document dat de pauselijkheid leiderschap over
centraal Italië zou geven. Later voegde Valla verbeteringen toe aan het Oude Testament, welke
van belang zijn geweest voor de Reformatie.
Renaissance Philosophy - De literaire studies sloegen om in filosofie. Plato werd vertaald in
het Latijn, zodat hij in het licht van het christendom gelezen kon worden. Logica en
wetenschappelijke observatie waren niet genoeg om te leiden tot totaal begrip.
The Unity of Knowledge - Het idee ontstond dat er een originele, goddelijke “Maagdelijke
Theologie” bestond. Er werd veel aandacht besteed aan magie en gedachtenbeïnvloeding. Ook
astrologie en alchemie werden uitgeoefend, waarbij nadruk lag tussen het verband tussen de
kosmos en de natuur. Humanisten waren ervan overtuigd dat alles gemaakt was van één
materiaal en dat de ene substantie daarom om zou kunnen gaan in elke andere. De interesse in
het manipuleren van de natuur was een belangrijke stimulans voor wetenschappelijke
ontwikkelingen en ontdekkingen.
Humanism and Political Thought
Humanisten geloofden dat alle leiders geloof, hoop, liefde, voorzichtigheid, rechtvaardigheid,
kracht en matiging moesten bezitten. Een politieke crisis door Franse invasies van Italië
zorgde ervoor dat eerdere aannames over moraliteit en publiek leven werden betwijfeld.
Machiavelli begreep dat leiderschap meer betekende dan slechts het imiteren van het
verleden. Een echt leider zal zich daarom moeten aanpassen aan de omstandigheden.
1
, Maaike de Kleijn Vroegmoderne Tijd 2015 Samenvatting Noble
Painting and the Arts (1250-1550)
Renaissancekunst wordt vaak ingedeeld in drie periodes. In de vroege Renaissance werd de
natuur geïmiteerd; later werden klassieke ideeën van proportie herontdekt en in de late
Renaissance waren de artiesten superieur aan de natuur en aan klassieke kunstenaars
geworden.
Early Renaissance Art
Giotto di Bondone van Florence (1266-1337) begon de Renaissancekunst door te breken met
de stijve, symbolische stijl die eerder werd gebruikt en introduceerde levensechte portretten
van levende personen. In de vroege 15 e eeuw werden er experimenten gedaan met lineaire
perspectieven. Later werd dit niet alleen toegepast in architectuur, maar ook in de
schilderkunst.
High Renaissance Art
In de vroege 16e eeuw kwam de Renaissancekunst tot een hoogtepunt door Leonardo da Vinci
en Michelangelo Buonarroti (1475-1564). Da Vinci introduceerde het gebruik van Clair-
obscure. Michelangelo is bekend geworden door het plafond van de Sixtijnse Kapel.
Renaissance Art in the North
Ook in het noorden ontstond Renaissancekunst, hoewel dit niet meteen op Italië werd
gebaseerd. In de late 14e en 15e eeuw veranderde de kunst naar een meer complexe en
emotionele stijl. Er werd meer aandacht besteed aan het realistisch maken van een portret.
Waar Italianen ruimte creëerden door lineair perspectief, gebruikten de Vlamingen
perspectief, zachte kleuren en tonen om de voorstelling diepte te geven. Deze technieken
leerden zij van Italianen die naar het noorden reisden, maar er vertrokken ook verschillende
kunstenaars naar het zuiden.
Art and Patronage
De kunst kwam op gang door de economische vooruitgang van Europese steden. Niet alleen
de elite kocht kunst, maar ook de burgerij konden zich kleine religieuze werken veroorloven.
Kunstenaars stonden midden in de samenleving en produceerden vooral religieuze kunst. Veel
schilderijen werden beroemd door hun mysterieuze en religieuze krachten.
Art and the Commune - In de 14e eeuw betaalden publieke instituties artistieke creativiteit.
Publieke kunst in Florence werd betaald door gildes, die ook gebouwen in de stad
onderhielden. De gilden namen hun werk serieus en wilden een zo mooi mogelijke omgeving
creëren.
Individual Patrons - Veel kunst werd gebruikt om de ideologie van de Paus over te brengen op
het volk. Later werden artiesten ook ingehuurd om te werken voor de rijke elite, waar ze
portretten voor schilderden.
The Spread of the Renaissance (1350-1536)
Rond 1500 had de Renaissance zich over de rest van Europa verspreid en hoewel de invulling
ervan overall verschilde, bleef de het begrip en de imitatie van het verleden centraal staan.
Vernacular Literatures
Literatuur in de volkstaal in Noord-Europa benadrukte religieuze en morele thema’s uit het
dagelijks leven. Hoewel er nog steeds aan traditionele waarden werd gedacht, ontstonden er
steeds meer nieuwe talen. Schrijvers hadden geen behoefte aan nieuwe culturele modellen.
The Impact of Printing
De verspreiding van het humanisme werd mogelijk gemaakt door de drukpers en de
ontwikkelingen van Johannes Gutenberg. Door de versnelling van het drukproces groeiden
bibliotheken en ontstonden er standaard leerboeken van rechten, theologie, filosofie en
wetenschap. Veel geestelijken en geleerden kwamen samen in printwinkels, waar
humanistische ideeën en later protestantse protesten werden uitgewisseld.
Humanism Outside Italy
2