Biologie H10 Evolutie
§10.2
Een nieuwe eigenschap begint met een mutatie, een verandering in een gen in het DNA.
Hierdoor ontstaat een gen variant, een allel. Combinaties van verschillende mutaties leidt
tot het ontstaan van een nieuwe eigenschap: het fenotype van het organisme verandert.
Gekleurde veren maakten een dinosaurus aantrekkelijk bij de balts. Het vergrootte de
voortplantingskansen van het organisme. Er vond een verschuiving plaats in de
allelfrequentie, de procentuele verdeling van de allelen van een bepaald gen in de
populatie. Evolutie, de ontwikkeling van soorten in de tijd, gaat langzaam. Het is een proces
van vele generaties.
Radioactieve straling, uv-licht en bepaalde chemische stoffen zijn mutageen: zij veroorzaken
mutaties in het DNA. Een verandering in één base heet een puntmutatie. Het kan leiden tot
een nieuw allel, dat een eiwit levert met een andere bouw of activiteit. Bij
chromosoommutaties gaat het om een verandering groter dan één base, vaak betreft het
zelfs meerdere genen. Een verandering in het aantal chromosomen noem je een
genoommutatie. Door verdubbeling van diploïde cellen kunnen tetraploïde cellen ontstaan.
Tetraploïde cellen hebben van elk chromosoom vier exemplaren (4n). Binnen een populatie
geeft geslachtelijke voortplanting meestal veel genetische variatie. Al de allelen in een
populatie samen, noem je de genenpool van de populatie. Deze verschilt per populatie.
De allelfrequentie van een allel voor een eigenschap waardoor je een groter
voortplantingssucces hebt, neemt met elke volgende generatie toe. Allerlei factoren, zoals
erfelijkheid en omgeving, bepalen welke individuen het langst overleven en de meeste
nakomelingen krijgen. Dit proces heet natuurlijke selectie. Doordat de natuur constant
verandert, raakt de populatie aangepast. Je spreekt over adaptie, de adaptie van een
populatie stopt nooit. De invloed van het milieu op een organisme, is de selectiedruk. De
fitness is de mate waarin eigenschappen bijdragen aan voortplantingssucces. Soms ontstaan
er door toeval bepaalde veranderingen in de allelfrequentie, dit noemen we genetic drift.
Selectie in een populatie op allelen die wel meer voortplantingssucces opleveren, maar niet
bijdragen aan een groot overlevingssucces van een individu heet seksuele selectie. Mensen
selecteren ook op specifieke allelen. Kunstmatige selectie is gericht op eigenschappen die
voor mensen aantrekkelijk zijn.
§10.3
Een soort is een groep organismen met overeenkomstige eigenschappen, die bij
voortplanting vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen. Twee populaties kanariesoorten zijn
door grote hoeveelheden oceaanwater van elkaar gescheiden geraakt. In het wild kwamen
ze elkaar niet meer tegen. Dit is reproductieve isolatie. Dit kan op verschillende manieren
ontstaan:
- Ruimte: een barrière splitst een populatie in tweeën. De gescheiden populaties
planten zich gescheiden voort.
- Tijd: een deel van de populatie is op een ander moment seksueel actief, waardoor er
tussen de twee groepen geen paring voorkomt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isadijkhuis. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.