Handboek voor leraren (Walter Geerts en René Kralingen)
Hoofdstuk 3 Hoe zet ik leerlingen aan het werk?
Bij werkvormen worden docentgestuurde en leerlinggestuurde werkvormen onderscheiden.
3.1 Wat maakt werkvormen effectief?
De meest effectieve werkvorm is individuele uitleg. Wat maakt een klassikale werkvorm
verder effectief:
- Leerstof wordt op het juiste niveau aangeboden
- De leerling kan het nut van de leerstof ervaren. Pas op het moment dat de leerling
uitspreekt wat hij met de leerstof kan, heeft hij zelf een goede koppeling naar zijn
eigen dagelijkse praktijk gemaakt.
- De leerling wordt individueel aanspreekbaar gemaakt. Door de leerling aanspreekbaar
te maken dwingt de docent als het ware de leerling om mee te denken en mee te doen.
- De docent doorgrondt de structuur en de denkstappen van de leerstof. Bij nieuwe stof
moet een docent kunnen doorzien welke problemen leerlingen kunnen ondervinden.
Hij moet dus niet alleen zicht hebben op de leertaak, maar ook op de wijze waarop
deze door zijn leerlingen zal worden aangepakt.
- Het leren en denken van de leerling is zichtbaar. Het onderscheppen van denkfouten
bij de leerling is cruciaal. Nieuwe kennis wordt geconstrueerd in samenhang met
aanwezige voorkennis, vaardigheden, verwachtingen en behoeften.
- Verkeerde voorkennis kan tijdig ontdekt worden. Aansluiten op voorkennis is niet
handig, als de leerling over foute voorkennis beschikt.
3.2 Instructie geven
Een docentgestuurde les houdt in dat je instructie geeft. Solide manier van instructie geven is
de directe instructie: presenteren, oefenen en toepassen.
Zorg bij de directe instructie vooral voor het onderscheid in verschillende fasen. Denk daarom
bij je voorbereiding aan:
- Wat moet de leerling doen
- Hoe moet de leerling dit aanpakken
- Bij wie kan de leerling hulp krijgen
- Tot hoe laat heeft de leerling de tijd
- Wat doet de leerling met de uitkomst
- Wat gaat de leerling doen als hij klaar is
3.3 Vragen stellen
Vragen stellen is een goede manier om ervoor te zorgen dat leerlingen hun kennis over een
bepaald onderwerp activeren. Leerlingen leren zich te verbinden met het onderwerp. Een
goede vraag zet leerlingen aan het denken. Mondelinge vraag werkt vaak beter, ook om
afgeleide leerlingen bij de les te betrekken.
Vragen stellen is echter niet altijd een goede methode. Bij te weinig voorkennis en bij
zelfwerkzaamheid is het onverstandig om vragen te stellen.
Het stellen van een vraag het altijd een bepaald doel:
- Je kunt een vraag stellen om contact met een leerling te maken.
- Als je iets van leerlingen gedaan wilt krijgen of ze juist ergens van af wilt houden, doe
je dat middels een verzoek.
- Een aandacht sturende vraag helpt de leerling om het ‘ankerpunt’ te vinden voor het
nieuwe onderwerp in zijn voorkennis.
, - Stimulerende vragen stel je om de leerling te helpen met het zetten van de volgende
denkstap of verwerkingsstap.
- Controlevragen stel je als je wilt vaststellen wat en hoeveel er inmiddels is geleerd
over het onderwerp.
Hoe stel je een goede vraag?
- Stel korte precieze en zakelijke vragen
- Geef bij belangrijke vragen een korte inleiding als opstapje
- Soms is een combinatie van vragen nodig.
Fasering van vragen stellen:
- Formuleren van de vraag
- Bepalen aan wie de vraag gesteld gaat worden Niet altijd aan dezelfde leerlingen.
Neem na het stellen van de vraag zeker 3 seconden wachttijd!
- Gelegenheid bieden tot antwoorden Laat hem volledig antwoorden, zonder te
onderbreken of te corrigeren!
- De reactie op het antwoord
Soorten vragen:
- Gesloten vragen alleen met ja en nee te beantwoorden
- Open vragen Biedt leerling ruimte, reageren op eigen manier.
- Concrete vragen Beginnen altijd met een vraagwoord en hebben slechts 1 juist
antwoord.
- Samengestelde vragen samengestelde vragen bestaan uit verschillende vragen.
Deze bieden ruimte aan leerlingen en dwingen tegelijkertijd tot nadenken over
verscheidene dingen.
Vragen op het juiste denkniveau (onderwijsleergesprek):
- Vragen op kennisniveau leerlingen moeten iets beschrijven, benoemen, zeggen etc.
- Vragen naar begrip leerlingen moeten in eigen woorden iets weergeven.
- Vragen naar toepassingen leerlingen evalueren, beoordelen, speculeren etc.
Bij een onderwijsleergesprek zijn er echter ook valkuilen:
- De leraar gaat te snel op zijn doel af.
- Er participeren te weinig leerlingen.
Verhalen vertellen:
- Een goede voorbereiding helpt
- Leer om jezelf te beperken
- Probeer te verbeelden
- Leg verbanden met de denkwereld van je leerlingen
- Gebruik lichaamstaal voor de vorm
- Pas je taalgebruik aan
- Belangrijkste is een goede opbouw (centrale vraagstelling, maak uitstapjes, koppel
terug en stapsgewijs naar de clou).
Samenwerkingsvormen in de klas!
- Positieve wederzijdse afhankelijkheid
- Individuele aanspreekbaarheid
- Directe interactie
- Aandacht voor sociale vaardigheden
- Aandacht voor groepsprocessen
De beste leeropbrengst van alle leerlingen krijg je als je groepsdoelen aanvult met het
stimuleren van individuele verantwoordelijkheid om elkaar te helpen of bij te staan.
Goede voorbeelden hiervan zijn:
- Check in duo’s
- Genummerde hoofden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ErikVloedgraven1988. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.