Heron-reeks - Klinische chemie en hematologie voor analisten 1
In deze samenvatting worden de hoofdstukken van hematologie volledig samengevat van Heron - Klinische chemie en hematologie voor analisten zowel deel 1 als 2. Het bevat ook illustraties, tabellen,... om de leerstof te verduidelijken.
Samenvatting hematologie
1. Bloed: algemene eigenschappen en functies
1.1 Het bloedvatenstelsel: de bouw en functie van slagaders, haarvaten en aders
Bloedvaten zijn onderverdeeld in:
❖ Slagaders (arteriën):
→ Bloedstroom van het hart af
→ Stevige bouw: weerstaan grote druk waarmee bloed door slagaders gestuwd
wordt
❖ Haarvaten (capillairen):
→ Kleinste bloedvaten
→ Fijn vertakt netwerk door organen en spieren:
▪ Goede doorbloeding
▪ Overtollig vocht uit bloed → uitwisseling voedings- en afvalstoffen
❖ Aders (vene):
→ Bloedstroom naar hart toe
→ Pompwerking niet merkbaar: stroomsnelheid = 0
→ Kleppen onderlichaam: verhinderen ophoping
▪ Spierbewegingen + pompende werking stuwen bloed naar boven
1.2 Eigenschappen van bloed
Volwassenen hebben 4 – 6l bloed bestaande uit 50 – 60% vloeistof, het
bloedplasma, en voor 40 – 50% uit bloedcellen (RBC, WBC,…).
Hematocriet = het deel van het bloed ingenomen door (rode)bloedcellen.
→ Verlaagd: bloedarmoede
→ Verhoogd: uitdroging (verhoogde aanmaak RBC)
Wielersport: dopinggebruik erytropoëtine (Epo) = hormoon dat
beenmerg aanzet tot extra aanmaak RBC.
Samenstelling bloed zo homogeen mogelijk en viscositeit binnen bepaalde
grenzen:
→ Homogeniteit: Figuur 1: Bestanddelen bloed en HCT.
▪ Bloed voortdurend in beweging
▪ Onderlinge afstoting bloedcellen door negatieve elektrische lading
▪ Ongunstige invloed:
➢ Verschil dichtheid bloedplasma (1026 – 1031 g/L) en bloedcellen (1045
– 1095 g/L) → bloedcellen neiging om te bezinken in onderste delen
lichaam
1
, → Viscositeit:
▪ Snelheid bloeddoorstroming
▪ Hoeveelheid cellen en eiwit + vorm (langgerekt en groot)
Vb. fibrinogeen, immuunglobulinen ( viscositeit)
▪ Ziekten: verandering samenstelling plasma-eiwitten → effect op lading RBC en
viscositeit bloed
1.3 Functies van het bloed
= één van de belangrijkste orgaansystemen in het lichaam met als functie:
I. Transport water, O2, CO2, koolhydraten, eiwitten, vetten, mineralen, vitaminen,
hormonen en afbraakproducten.
→ Bloedplasma en rode bloedcellen
II. Bescherming micro-organismen/lichaamsvreemde stoffen
→ Leukocyten (WBC)
III. Intact blijven binnenwand bloedvaten + dichting verwonding (preventie bloedverlies)
→ Trombocyten en fibrinogeen
IV. Regulatie lichaamstemperatuur
→ Vervoer warmte vanuit weefsels naar huid en longen → omgeving
V. Waterhuishouding en zuubase-evenwicht
1.4 Bestanddelen van het bloed
1.4.1 Serum en plasma
Na bloedafname treedt stolling op met als proces:
1. Fibrinogeen omgezet naar fibrine door trombine (m.b.v. Ca);
2. Slaat neet → netwerk draden met opgesloten bloedcellen (het bloedstolsel) =
coaguleren;
3. Stolsel trekt na enige tijd samen waarbij vloeistof uit stolsel treedt = retractie
2
, → Bloedserum: geen stollingsfactoren
Verkrijgen van plasma na bloedafname:
1. Remming stolling tijdens bloedafname door middel van anticoagulantia → bevatten nog
stollingsfactoren.
2. Samenstelling: water, eiwitten, vetten, suikers en elektrolieten en stollingsfactoren (zie
tabel 1.1)
1.4.2 Bloedcellen
Onderscheid op basis van vorm, grootte, eigenschappen en functies:
I. Erytrocyten (RBC):
→ Hemoglobine (rode bloedkleurstof)
→ Transport O2 en CO2
II. Leukocyten (witte bloedcellen):
→ Afweer infecties
→ 5 typen:
i. Basofiele granulocyten
ii. Eosinofiele granulocyten
iii. Neutrofiele granulocyten
iv. Lymfocyten
v. Monocyten
III. Trombocyten (bloedplaatjes):
→ Stelping bloedingen
1.5 De bezinking
Omwille van grotere dichtheid bloedcellen t.o.v. bloedplasma zakken bloedcellen geleidelijk
aan naar bodem met een bepaalde snelheid (=bezinkingssnelheid = BSE = bezinking)
→ Proces:
▪ Erytrocyten (biconcaaf) → neiging tot rouleauxvorming: cellen gaan met platte
kanten tegen elkaar → oppervlak erytrocyt negatief geladen → afstoting → heeft
tijd nodig
▪ Ontstekingen: bepaalde factoren verminderen negatieve lading → sneller
optreden rouleauxvorming → snellere bezinking
→ Snelheid afhankelijk van:
▪ Aantal en vorm RBC in bloed:
➢ Anemie:
• Minder erytrocyten → minder onderlinge afstoting → snellere
bezinking
• Andere vorm + kleiner → toename bezinkingssnelheid
▪ Toegenomen concentratie ontstekingseiwitten:
➢ Verhoogde bezinkingssnelheid
➢ Fibrinogeen en antistoffen
▪ Viscositeit plasma:
➢ Infecties:
3
, • Verhoogde concentratie IgM → verlaging bezinkingssnelheid
▪ Aanwezigheid zeer sterke leukocytose:
➢ Verlaging bezinkingssnelheid
1.5.1 Interpretatie van BSE-uitslagen
Gebruikt bij screenend laboratoriumonderzoek om eerste indruk gezondheidstoestand patiënt
te verkrijgen.
→ BSE-bepaling:
➢ Beoordeling ontsteking veroorzaakt door infectie, maligniteit (leukemie) door
toegenomen productie M-proteïnen
➢ Verhoogd:
▪ Aanwezigheid ziekte (niet welke)
▪ Anemie
▪ Ontstekingen
➢ Vervangen door C-reactief proteïne (CRP)
▪ = onstekingseiwit aangemaakt door lever met snellere reactie op
onstekingen
▪ Betere merker voor vervolgen infectie
→ Uitvoeren BSE-bepaling:
➢ Bezinking = mate waarin erytrocyten spontaan bezinken in een
gestandaardiseerde glazen pipet in verdund citraatbloed uitgedrukt in mm/u.
➢ Westergren (eerste methode):
▪ Lange buizen verticaal in houder;
▪ Veneus bloed mengen met trinatriumcitraat-oplossing en opgezogen in
buis tot bovenste streep;
▪ Bloedcellen gaan sedimenteren;
▪ Volwassen na 1u: 1 – 15 mm
▪ Ouderen na 1u: hogere waarden
Gesluierde bezinking:
aflezen op plaats waar
erytroctenlaag goed te
herkennen is
Arbeidsintensief →
alternatieven
Figuur 2: Bezinking: Na 1u scheidingslijn tussen RBC en bloedplasma aflezen = 18
mm.
→ Aspect van het plasma:
➢ Kleur plasma
➢ Buffy-coat: groter aantal leukocyten → dikkere laag
➢ Bloedplaatjes
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophievrijsen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,89. Je zit daarna nergens aan vast.
