Dit is een samenvatting van het vak recht. Dit wordt gegeven in de 2e periode van het eerste jaar in de richting orthopedagogie aan KDG. Ik heb enkel deze samenvatting geleerd en had een 14/20.
Recht
Deel 1. Enkele basisbeginselen uit het recht p. 2
1) De noodzaak van regels p. 2
2) Het ontstaan en de ontwikkeling van recht p. 2
3) Een definitie van recht p. 3
4) Indeling van het recht p. 5
5) Bronnen van het recht p. 6
Deel 2. Mensenrechten p. 9
1) Inleiding p. 9
2) Mensenrechtenwetgeving p. 11
3) Mensenrechtenmechanismen p. 12
Deel 3. De Belgische staatsstructuur p. 19
1) Kenmerken van onze Belgische staat p. 19
2) Verkiezingen en partijen p. 22
3) Overheden en instellingen p. 25
4) De rechtbanken en hoven p. 41
Deel 4. Het beroepsgeheim p. 52
1) Krachtlijnen van het beroepsgeheim p. 52
2) Integriteits- en veiligheidsuitzonderingen p. 52
3) De noodtoestand p. 55
4) Het gedeeld en gezamenlijk beroepsgeheim p. 55
5) Schuldig hulpverzuim p. 58
6) Discretieplicht p. 58
7) Gevolgen schendig beroepsgeheim p. 59
1
, Deel 1. Enkele basisbeginselen van het recht
1. De noodzaak van regels
In de samenleving worden permanent regels opgesteld en bijgeschaafd. De
samenleving evolueert => ontstaan nieuwe omgangsvormen en problemen. Er is
voortdurend discussie over de regels
2. Het ontstaan en de ontwikkeling van recht
Waar mensen samenleven, groeien er sinds eeuwen geschreven en ongeschreven
regels
3500 v.C.: schrift uitgevonden in het Nabije Oosten => regels werden schriftelijk
vastgelegd => werden vlugger en over een grote afstand bekendgemaakt
Wetboek van koning Hammoerabi: regels thema’s zoals slavernij, misdaad, huwelijk
en koop-verkoop van bier
- Oog om oog, tand om tand principe
Recht was van goddelijke oorsprong. Gods wil was wet => werd misbruik van
gemaakt door de heersers die beweerden dat zij hun macht van de goden ontvingen
De meeste regels zijn ontstaan door traditie. Gewoonterecht wordt van generatie op
generatie overgedragen
Mensen van elke samenleving gingen opzoek naar een geordende manier van
samenleven. Er werden afspraken gemaakt die voor iedereen binnen dezelfde groep
golden => ontstaan van politieke, administratieve en gerechtelijke instellingen die
de rechtsregels formuleren, toepassen en handhaven
Na WO2: ontstaan van mensenrechten
Recht is complex en dynamisch. Het is een weerspiegeling van wat leeft in de
maatschappij
- Door de complexiteit spreken we soms over een juridisering van de samenleving
waarin het belang van recht en regels toeneemt. Ook in de zorg- en
hulpverleningssector is er spraken van juridisering, er bestaat een toenemende
regulering van maatschappelijke verhouden en een toenemend beroep op het
recht en gerechtelijke procedures
Nadeel: er wordt abstractie gemaakt van concrete omstandigheden
Voordeel: rechtsbescherming en mogelijkheid tot emancipatie
Het verschil tussen recht en godsdienst
- Godsdienst:
Goddelijke oorsprong
Voorschriften
Niet-naleving => sanctie
- Niet-geseculariseerde samenlevingen hebben geen strikte scheiding tussen
rechtsregels en godsdienstige regels. Er is geen scheiding van kerk en staat
- België is een geseculariseerde samenleving. Het recht gaat uit van een scheiding
tussen kerk en staat. Deze is niet absoluut, er worden 6 erediensten erkend
2
, (katholieke, protestantse, Israëlitische, anglicaanse, islamitische en orthodoxe en
binnenkort ook boeddhisme)
Verhouding recht en moraal
- Rechtsnormen
Gelden algemeen
Bron = de mens zelf
Noodzakelijk openbaar
Sanctie is duidelijk en is omschreven in teksten
Vaak in overeenstemming met de moraal
Kan een burger verplichten tot wat hij immoreel vindt (vb. belastingen
betalen)
- Morele normen
Algemeen of persoonlijk-individueel
Bron = de overheid en het goddelijk gezag
Geen sanctie
Kant: “morele wet is aangeboren”
Geen eensgezindheid over wat tot de moraal behoort
3. Een definitie van het recht
Geen universele definitie wel steeds dezelfde elementen
Recht = het geheel van bindende regels, opgesteld door de samenleving, waardoor de
belangen van de enkelingen die in de gemeenschap leven, geordend worden, door middel
van sociale dwang
3.1. Een geheel van bindende regels
Geschreven en ongeschreven regels, internationale en nationale regels
Rechtsregels formuleren een verbod, gebod, laten een handeling toe (verlof) of
houden een belofte in
Rechtsregels kunnen afgedwongen worden door een georganiseerde instantie die
maatregelen en sancties kan opleggen => verschil met religie en morele regels
3.2. Opgelegd door de samenleving
3
, Systeem van vrije verkiezingen en volksvertegenwoordigers = kiesrecht +
opkomstplicht
- Aanvankelijk alleen aan mannen uit de rijke klassen
- 1893-1921: invoering algemeen stemrecht voor mannen
- 1947: algemeen stemrecht
De staat is de rechtsgemeenschap bij uitstek:
- Wetgevende macht
- Uitvoerende macht
- Rechterlijke macht
Lokale besturen
Democratie: in het parlement zetelen vertegenwoordigers die het wetgevend orgaan
vormen. Zij formuleren rechtsregels en passen ze aan aan de gewijzigde
omstandigheden
- Uitvoerend orgaan voert deze wetten uit
- Afkomstig uit het Grieks. Demos = volk & kratein = heersen
3.3. Het doel van recht is de samenleving ordenen en in stand houden
Recht komt van het Latijnse directum = leiding. Recht moet het samenleving van de
mens met andere mensen leiden
Nood aan organisatie in een complexe samenleving. Indien er geen regels zouden zijn
ontstaat er chaos, rebellie, anarchie of eigen willekeur = natuurtoestand
Nood aan regels die duidelijk zijn en rechtszekerheid bieden. Ze moeten rechtvaardig
en doeltreffend zijn
3.4. Afdwingbaarheid van het recht
De rechterlijke macht staat in voor de sanctionering
In het Archaïsch stelsel gebeurde de wraakneming door (de familie van) het
slachtoffer tegen (de familie van) de dader
Middeleeuwen: feodale oversten kwam tussen als reactie op escalerend geweld ten
aanzien van privéwraaknemingen
In een geciviliseerde maatschappij worden regels afgedwongen door bestraffende
maatregelen en het oprichten van een rechterlijke macht
- De naleving van regels moet, om effectief te zijn, kunnen afgedwongen worden
=> essentieel element van het recht
4. Indeling van het recht
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chloepeeters1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
