Behandelmethoden
College 1: Onderzoeksmethoden
Psychotherapie is een (vooral) interpersoonlijke behandeling. Kenmerken:
- Gericht op verbeteren van stoornis, probleem of klacht bij een cliënt die daar hulp voor zoekt.
- Wordt uitgevoerd door een getrainde therapeut.
- Is voldoende aangepast aan de cliënt en aan zijn/haar stoornis, probleem of klacht.
- Gebaseerd op psychologische principes.
Bona fide psychotherapie:
- Beschreven in een handleiding (gestructureerd).
- Gebaseerd op een coherente theorie over de aard van psychopathologie en van de
verandering die nodig is, inclusief beschrijving van de behandeling.
- Gebaseerd op modellen en principes waar onderzoek evidentie voor bestaat.
- Worden al langere tijd uitgevoerd.
- Uitgevoerd door een academisch opgeleide behandelaar.
- Afgestemd op individuele hulpvraag, klachten en problemen van de cliënt.
- Gebaseerd op face to face meetings en dus op een therapeutische relatie.
Evidence based behandelmethoden: theoretisch onderbouwd en ondersteund door
wetenschappelijke evidentie. Kwaliteit van het design zegt iets over de kwaliteit van de evidentie.
Diverse designs verschillen in focus op interne versus externe validiteit
- Interne validiteit: hoe overtuigend kan het waargenomen behandeleffect inderdaad aan de
specifieke interventie zelf worden toegeschreven?
- Externe validiteit: hoe representatief zijn de conclusies voor de dagelijkse klinische praktijk?
Case study design: kwalitatief, gedetailleerde beschrijving van een of een beperkt aantal gevallen.
Thick description (gedetailleerde en dichte beschrijving van de casus in al haar facetten). Studie in de
natuurlijke context. Gerichte keuze van een case op basis van de verwachting dat die veel informatie
kan opleveren (representatief voor de theorie). Voordelen:
- Kleinschalig, pilot, passend bij ontwikkelfase van een nieuwe behandelmethode
- Nauwkeurige en rijke observaties en beschrijvingen
- Onderzoek van unieke of zeldzame gevallen
- Geschikt om hypotheses over werkingsmechanismen van een behandeling te genereren
- Focus kan niet alleen liggen op de interventie, maar ook op de beschrijving van de context
waarin de interventie werd uitgevoerd
Nadelen:
- Generaliseerbaarheid is beperkt: weinig representatief voor de populatie; vaak worden cases
geselecteerd omdat ze werkzaamheid aantonen.
- Weinig informatie over de grootte van het effect.
- Interne validiteit is volgens critici laag: geen controlegroep.
Case study design met herhaalde metingen: Kwantitatief. Je voert herhaalde metingen uit volgens
een bepaald schema dat samenhangt met het toedienen en onthouden van de interventie (AB, ABA,
ABAB etc). De n is klein, maar het aantal meetmomenten hoog, waarbij de meetmomenten toevallig
verdeeld kunnen worden over de condities (toediening/onthouding). Voordelen:
- Hogere interne validiteit: causaliteit kan beter worden getoetst door bv. metingen tijdens de
baseline te vergelijken met de metingen tijdens de toediening van de interventie.
Nadelen:
- Arbeidsintensief voor deelnemers (veel metingen)
- Minder sterke generalisering naar populatie (minder representativiteit)
One group pre-post treatment design: Quasi-experiment waarbij
een specifieke uitkomst waarvan wordt verwacht dat ze zal worden
gerealiseerd door de interventie. Gemeten wordt bij een groep
patiënten voor én na de toepassing van de interventie. De groep van
deelnemers wordt niet-toevallig geselecteerd. Geen controlegroep.
Voordelen
- Kan worden toegepast als randomiseren (niet ethisch) of een controle groep niet mogelijk is.
- Makkelijker uit te voeren en vraagt minder middelen
1
,Nadelen
- Interne validiteit: aanname is dat het verschil in score voor en na de interventie het effect van
de interventie weergeeft, maar er kunnen diverse andere redenen zijn waarom de
verandering optreedt, zoals het natuurlijke beloop
Pretest-posttest nonequivalent groups design: vergelijkt het verschil tussen voor- en
nameting van twee groepen (behandel- en controlegroep). Deelnemers worden niet random
verdeeld over beide groepen. Voordelen:
- Praktischer en makkelijker toepasbaar dan een RCT (geen random toewijzing)
- Toepasbaar om bijvoorbeeld twee interventies te vergelijken die op verschillende
locaties worden uitgevoerd
Nadelen:
- Interne validiteit is zwakker: mogelijk zijn er systematische verschillen tussen de
deelnemers in beide condities die impact hebben op de uitkomstmetingen.
Randomized Controlled design: vergelijkt het verschil tussen voor- en nameting van
twee groepen (behandel- en controlegroep). Deelnemers worden random verdeeld
over beide groepen. Voordelen
- Interne validiteit is sterker: randomiseren vermindert de selectie- en
toewijzingsbias en laat de invloed van de proefleider en deelnemers weg.
- Doordat mogelijke confounding variables at random worden verdeeld over de
twee condities zullen ze naar alle waarschijnlijkheid minder een rol spelen in de
uitkomsten.
- Randomisering is vooral geschikt om causale invloed te onderzoeken: dat een
bepaalde behandeling bepaalde effecten veroorzaakt
- Controle op diverse mogelijke variabelen die het verschil kunnen verklaren.
Nadelen:
- Randomisering is niet steeds ethisch te verantwoorden.
- Externe validiteit is vaak lager: RCT’s worden vaak in ideale en enigszins kunstmatige
omstandigheden uitgevoerd
- Dure studies
Types vraagstellingen in een RCT:
1. Is een nieuwe interventie effectief in ideale omstandigheden vs. Is een interventie die al
eerder effectief bleek in ideale omstandigheden, ook effectief in de dagelijkse klinische
praktijk? Efficacy vs Effectiveness
2. Is interventie A beter dan interventie B vs. Is interventie B niet minder effectief dan interventie
A vs. Zijn interventie A en B even effectief? Superiority vs Non-inferiority vs Equivalence
Efficacy trial: Opgezet om (vooral) de interne validiteit te bewaken: verschil in behandelresultaten
tussen beide condities ook effectief (‘causaal’) kunnen worden toegeschreven aan het verschil in
interventie. Voordeel:
- Zo opgezet dat de potentiële werkzaamheid van de interventie maximaal in beeld kan komen
- Stel je een verschil in behandelresultaat vast, dan is de kans groot dat die ook echt komt door
de verschillende behandeling
Nadeel:
- Werkelijke klinische praktijk komt vaak niet in de buurt van de omstandigheden in zulke
studies
- Overschatten doorgaans de effecten
Effectiveness trial: Opgezet om (vooral) de externe validiteit te bewaken: kans vergroot dat de
conclusies die je trekt ook representatief zijn voor hoe het er in de ‘echte’ wereld aan toe gaat.
Voordeel
- Werkzaamheid van een interventie in de dagelijkse klinische praktijk komt in beeld, wat een
realistisch beeld geeft.
Nadeel
- Doorgaans gaat dit ten koste van de interne validiteit: minder duidelijk of eventuele verschillen
in behandelresultaat ook effectief aan verschillen in interventie kunnen worden toegeschreven
- Onderschatten vaak het potentiële effect
Doelmatigheid/efficacy Effectiviteit
2
, Vraag Werkt de interventie onder Werkt de interventie in real-world
ideale omstandigheden? praktijk?
Setting Ideale setting, veel investeren in Real world everyday setting
randcondities
Studiepopulatie Erg geselecteerde, homogene Heterogene populatie, weinig tot geen
populatie, vaak diverse exclusie exclusie criteria
criteria
Aanbieders/behandelaars Erg ervaren en goed getraind Representatief voor de gewone
gebruikers
Interventie Strikt opgelegd en Toegepast met flexibiliteit; concurrente
gestandaardizeerd; geen interventies en cross-overs zijn
gelijktijdige andere interventies toegestaan
Superioriteitsstudie: vergelijking van behandelingen vanuit de hypothese dat de éne beter is dan de
andere (vooraf bepaal je de marge vanaf wanneer je kan zeggen dat een behandeling superieur is)
Non-inferioriteit: vergelijking van behandelingen vanuit de hypothese dat de éne (die vaak minder
intensief, specialistisch, duur etc is) niet minder effectief is dan de andere (waarbij je vooraf bepaalt
wat de marge is opdat je nog kan beweren dat ze niet minderwaardig is)
Equivalentie: vergelijking van behandelingen vanuit de hypothese dat ze gelijkaardig/equivalent
effect hebben (waarbij één vaak een nieuwe behandeling is).
Handleiding: uitgebreide beschrijving van principes en technieken van de therapeutische procedure
en een duidelijke beschrijving van de handelingen en interventies die de therapeut verondersteld
wordt te doen. Doel is standaardisering en vastleggen van specifieke aspecten en kenmerken
benadering.
Inhoud:
- Definitie van het probleem dat aangepakt zal worden
- Theoretische basis voor de aandoening
- Theoretische basis voor het verandermechanisme
- Specificatie van de therapeutische acties die consistent is met de theorie
- Onderbouwing dat de specifieke ingrediënten leiden tot werkzaamheid
Behandelitegriteit: behandeling dient te worden uitgevoerd zoals bedoeld
- Adherence: behandelaar voert de diverse interventies uit die horen bij het behandelmodel
- Competence: behandelaar voert de interventies die hij/zij uitvoert ook competent uit
- Differentiation behandelaar voert geen interventies uit die niet tot het model horen (en die
beide condities onderscheiden)
Een behandelinterventie kan worden vergeleken met:
- Geen behandeling/wachtlijst (absolute doelmatigheid)
- Placebo-behandeling (bv befriending)
- Reguliere behandeling (treatment as usual)
- Ad hoc beschreven controlebehandeling
- Andere ‘bona fide’ psychotherapie (vergelijkende RCT)
Ten opzichte van Interpretatie (superiority)
Niets doen Behandeling X is (niet) beter dan het natuurlijke beloop
Wachtlijst Behandeling X is (niet) beter dan wanneer je tegen een patiënt zegt dat je nu eerst
een half jaar niets gaat doen en hij/zij dus ook niet zal veranderen
Treatment as usual Behandeling X is (niet) beter dan de standaardzorg in dat land (welk land? Welke
Treatment by community standaardzorg?) of dan de zorg die geboden wordt door zelfverklaarde experts in
experts dat land (welke experts? Wat doen ze?)
Ad hoc opgezette Behandeling X is (niet) beter dan een generalistische behandeling die even hoog
controlebehandeling gedoseerd is en even lang is maar minder specialistisch
Andere specialistische (bona Behandeling X is (niet) beter dan een andere specialistische behandeling
fide) behandeling
Vooraf zal de doelgroep gedefinieerd worden waar de hypothese zich op richt (inclusie en exclusie)
en hoeveel subjecten er nodig zijn (power analyse):
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Kp2022. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.