Week 1: volmacht
Volmacht – inleiding
• Vertegenwoordigingsbevoegdheid
3:60 lid 1 jo. 3:66
- directe vertegenwoordiging: de vertegenwoordiger moet tegen de persoon met wie die
handelt duidelijk maken dat hij zichzelf niet verbindt, maar dat hij optreedt in naam van de
achterman
- indirecte vertegenwoordiging: gaat vaak op bij lastgeving (week 2)
• karakter titel 3.3
o dwingend recht: afwijking is slechts mogelijk indien de wet dat uitdrukkelijk bepaalt
o vermogensrechtelijke rechtshandelingen: titel 3.3 is niet van toepassing op feitelijke
handelingen
• de leer van het innaamvereiste: de achterman heeft zorg dat de derde moet weten dat de
handelende partij niet zichzelf verbindt. De derde moet weten dat de handelende partij niet
zichzelf verbindt
• achterliggende verhouding: er ontstaan bepaalde rechtsverhoudingen, er bestaat niet iets als
geïsoleerde volmacht.
Als bevoegdelijk is vertegenwoordigd, is er een rechtsverhouding ontstaan tussen de
achterman en de wederpartij (3:66 lid
Niet altijd valt de tussenpersoon ertussenuit:
In principe gaat het om de wil(sgebreken) van de achterman, maar het kan ook afhangen van
de wil van de tussenpersoon als hij te veel bemoeit.
• belang van de volmachtgever: de zaak Citco, moet wel in het belang van de volmachtgever in
die situatie
Een discussiepunt in literatuur: of de gevolmachtigde te allen tijde moet handelen in het
belang van de achterman. Dit staat niet in de wet, maar HR in Citco Bank Antilles/Da Costa
Gomez: als er sprake is van algemene volmacht, moet de gevolmachtigde wel in het belang
van de volmachtgever handelen.
Uitleg van de inhoud en de reikwijdte van volmacht is de tekst van het geschrift i.b. bepalend.
Maar uitleg wordt beperkt door 3:62. Daar is een beperking t.a.v. beschikkingshandelingen. Zij moeten
schriftelijk worden opgenomen (3:62), dan is niet van belang of je die bepaling anders kan uitleggen
(citco)
Totstandkoming van volmacht
• eenzijdige gerichte rechtshandeling: van de volmachtgever, het rechtsgevolg ontstaan op het
moment dat de volmachtverlening ter kennis komt van de tussenpersoon.
De gevolmachtigde hoeft de volmacht niet te aanvaarden. Het feit dat de gevolmachtigde de
volmacht gebruikt, kan worden gezien als dat hij het aanvaard. Als hij het afwijst
Gerichte: hoeft niet tot de evt wederpartij zijn gericht, hij moet wel weten dat er een volmacht
is
Volmacht is vernietigbaar als de volmachtgever handelingsonbekwaam is (onder
curatele/minderjarigen, let op! niet iemand onder bewind)
• achterliggende verhouding:
Er staat niet dat de tussenpersoon verplicht is van volmacht gebruikt te maken, hij mag zelf de
afweging maken wel of niet de rechtshandeling namens de volmachtgever te verrichten.
Een verplichting kan wel voortvloeien uit hun rechtsverhouding, zoals verplichting op volmacht
spullen te verkopen als werknemer in een winkel
- Volmacht 3.3 niet van toepassing op een bode, bode heeft geen eigen beslissingsvrijheid, hij
brengt alleen een boodschap over. Een gevolmachtigde heeft een eigen
afwegingsbevoegdheid
• passieve vertegenwoordiging: het in ontvangst nemen van verklaringen (3:60 lid 2)
• vormvoorschriften: vormvrije rechtshandeling (3:61 lid 1), het kan uitdrukkelijk of stilzwijgend.
Als wetgever hiervan wil afwijken kan dit in het kader waarin volmacht is geregeld. Zoals in
3:62 lid 1 = algemene volmacht beschikkingshandeling moet schriftelijk en ondubbelzinnig zijn
bepaald.
Het is niet zo dat als een bepaalde rechtshandeling bepaalde vormvoorschriften kent, dat de
vertegenwoordiging bij het verrichten van die rechtshandeling ook dezelfde vormvoorschriften
kent.
, • het bewijs van de volmacht: 3:71 lid 1 = de wederpartij kan de verklaring van een
gevolmachtigde ongeldig van de hand wijzen als: Zij de gevolmachtigde terstond om bewijs
van de volmacht heeft gevraagd en dit bewijs haar niet overwijld wordt geleverd.
Maar 3:69 lid 4 naar analogie toepassen: de wederpartij kan aan de gevolmachtigde een
termijn stellen binnen welke hij bewijs van de volmacht dient te leveren.
Wordt het bewijs niet geleverd, dan moet de wederpartij de rechtshandeling alsnog als
ongeldig van de hand wijzen.
Je kan het alleen vragen bij het eerste contact.
3:69 lid 1 = bekrachtiging door achterman bij onbevoegde vertegenwoordiging
• algemene en bijzondere volmacht (3:62):
De regel dat volmachtverlening vormvrij is, wordt beperkt door 3:62
- 3:62 lid 1 = algemene volmacht = bij verrichten van beschikkingshandeling moet
schriftelijk en ondubbelzinnig zijn bepaald (een uitzondering op 3:61 lid 1). Vb.
algemene volmacht is een levenstestament, het is een algemene volmacht. Als je dus
zo’n algemene volmacht wilt verlenen, moet je dit schriftelijk en ondubbelzinnig
bepalen
- Bij bijzondere volmacht geldt dat schriftelijke vereiste niet. Een bijzondere volmacht is
bijv. volmacht een huis te verkopen, hiervoor gelden de vormvoorschriften van 3:62 lid
1 niet.
• belang van een derde:
Onbekwaamheid en substitutie
• handelingsonbekwaamheid
Onbekwaamheid: je kunt jezelf niet verbinden aan rechtshandelingen.
De gevolmachtigde of de volmachtgever kan onbekwaam zijn.
Een onbekwame volmachtgever (lid 2):
De door de gevolmachtigde verrichtte rechtshandeling is op gelijke wijze geldig, nietig of
vernietigbaar als wanneer zij door de onbekwame volmachtgever zelf zou zijn verricht
Een onbekwame gevolmachtigde (lid 1): zijn onbekwaamheid maakt hem niet onbekwaam tot
het optreden als gevolmachtigde, ook wel: de volmacht kan gewoon aan hem verleend
worden
• substitutie: de bevoegdheid van de gevolmachtigde iemand in de plaats te stellen als
substituut-gevolmachtigde
3:64 = in principe is substitutie uitgesloten, tenzij er sprake is van een van de gevallen
genoemd in dit artikel
Arrest stolte/schiphoff bij uitleg: namens wie handelt de (substituut-)gevolmachtigde?
o aard:
Het is geen overdracht van volmacht. Je wijst gewoon iemand anders aan die de
volmacht mag gebruiken, je blijft als oorspronkelijke/eerste gevolmachtigde bevoegd.
De eerste volmachtverlening blijft in stand.
o bevoegdheid:
De volmachtverlening aan de hoofd/eerste gevolmachtigde blijft in stand als er een
substituut gevolmachtigde wordt aangewezen. De eerste gevolmachtigde blijft
bevoegd.
Als de substituut-gevolmachtigde de achterman vertegenwoordigd binnen het kader
van zijn bevoegdheid, dan is de achterman gewoon verbonden (3:66 lid 1).
!!Let op!! 3:64 regelt niet de situatie dat de hoofdgevolmachtigde in eigen naam aan
een ander volmacht verleent de rechtshandeling te verrichten die de gevolmachtigde
in naam van de volmachtgever dient te verrichten, ook wel de verleende volmacht die
voor de oorspronkelijke achterman moet gelden !! anders krijg je het geval dat er niet
een rechtsverhouding tussen de oorspronkelijke volmachtgever en de wederpartij
ontstaat, maar een rechtsverhouding tussen de hoofdgevolmachtigde en de
wederpartij!
o aansprakelijkheid van de hoofdgevolmachtigde: is niet geregeld in 3.3 voor fouten van
de bevoegd benoemde substituut-gevolmachtigde. Als die bevoegde substituut-
gevolmachtigde een fout maakt, is het de achterman die jegens de wederpartij
aansprakelijk is.
De hoofdgevolmachtigde is in principe niet aansprakelijk, tenzij de wederpartij de
algemene aansprakelijkheidsregels uit boek 6 BW toepast zoals o.d.
, Een onbevoegde substituut-gevolmachtigde is o.g.v. 3:70 aansprakelijk als hij
pretendeert te handelen krachtens volmacht van de volmachtgever en dus niet
krachtens substituut-volmacht van de hoofdgevolmachtigde
o omvang:
De hoofdvolmacht begrenst de omvang van de substituut-volmacht qua omvang
(relatief) en haar bestaan (absoluut): als de hoofdvolmacht niet (meer) bestaat, kan de
substituut-volmacht ook niet (meer) bestaan.
o onherroepelijke volmacht:
3:74 BW
Dit is de volmacht die de volmachtgever niet of slechts beperkt kan herroepen
Als deze onherroepelijke volmacht is verleend, bestaat er i.b. altijd een
substitutiebevoegdheid voor de gevolmachtigde (3:74 lid 3)
• meer gevolmachtigden:
3:65
Je kunt meer dan een gevolmachtigde aanwijzen. In principe is ieder gevolmachtigde dan
zelfstandig bevoegd, tenzij de volmachtgever daarvan afwijkt bij de verlening van de volmacht.
Bijv.: de volmachtgever heeft bepaald dat meer dan een gevolmachtigde tezamen moet
optreden.
Stel: de volmachtgever bepaalt dat de gevolmachtigden gezamenlijk in zijn naam
rechtshandelingen kunnen verrichten en eentje weigert de volmacht. Dan komt er geen
volmacht tot stand.
Stel: een van de gevolmachtigden heeft wilsgebrek. Het wilsgebrek zou dan de hele
rechtshandeling kunnen aantasten.
Instemming van alle gevolmachtigden hoeft niet tegelijk, het kan na elkaar gebeuren.
Nader te noemen meester en Selbsteintritt
• de nader te noemen meester:
Een vorm van voorwaardelijke vertegenwoordiging:
Een van de contractspartijen is nog onbepaald
• gevolgen van het tijdig noemen van de meester: de voorwaardelijke vertegenwoordiging
wordt een echte vertegenwoordiging. Bij een geldige volmachtverlening wordt de
achterman met terugwerkende kracht tot het moment van totstandkoming van de
overeenkomst, contractspartij van de wederpartij.
• gevolgen van het niet tijdig noemen van de meester:
3:67 lid 2
De tussenpersoon wordt geacht voor zichzelf de overeenkomst zijn aangegaan.
• Selbsteintritt
o Hoofdregel: Een gevolmachtigde mag niet als wederpartij van de volmachtgever
optreden. Indien er in strijd met dit verbod wordt gehandeld, komt er geen
rechtshandeling tot stand. De achterman kan de handeling dus ook niet
bekrachtigen en het staat de gevolmachtigde vrij zich ook zelf aan de gevolgen
van zijn handelen te onttrekken.
o Doel: het voorkomen dat de gevolmachtigde naar zijn eigen belang de inhoud van
de transactie kan uitoefenen, ook wel: hieraan kleeft het risico dat de
gevolmachtigde de belangen van zijn volmachtgever aan zijn eigen belangen
opoffert
o Uitzonderingen:
a. De volmachtgever kan van het verbod afwijken of
b. De inhoud van de rechtshandeling staat zo nauwkeurig vast dat strijd van
belangen uitgesloten is
o Het dienen van twee heren: een gevolmachtigde mag niet optreden voor twee
volmachtgevers die tussen en namens hen een rechtshandeling tot stand willen
brengen.
§ Doel: voorkomen dat de gevolmachtigde de belangen van de ene
volmachtgever opoffert aan de belangen van de andere volmachtgever.
§ 3:68 mag overeenkomstige wijze worden toegepast
De gevolgen van bevoegd handelen
