Samenvatting
Samenvatting Geschiedenis van de democratische rechtsstaat in Nederland
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting van de 5 hoofdstukken van Geschiedenis van de democratische rechtsstaat in Nederland
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 18 pagina's
Voorbeeld 3 van de 18 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis samenvatting V5Geschiedenis van de democratische
rechtsstaat in Nederland
Oriëntatie
Herhaling ontstaan Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden
Tijdens de Tachtigjarige oorlog (1569-1648) kwamen de Nederlanden (onder
leiding van Willem van Oranje) in opstand tegen de koning van Spanje. In 1579
sloten Holland, Zeeland en andere gewesten een bondgenootschap: de Unie van
Utrecht. In 1581 brak de Unie officieel van Filips II, door middel van het Plakkaat
van Verlatinghe. Hierin legde zij uit dat Filips II geen goede leider was, niet zoals god
dat had bedoeld, en rechtvaardigde zij hun breuk. Na de moord op Willem van
Oranje in 1584 besloot de Unie van Utrecht in 1588 om een staat te vormen: de
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De macht in deze staat werd
gedeeld tussen de stadhouder en zijn regenten die vooral in de gewesten veel
invloed hadden.
Rechtsstaat
Een rechtsstaat is een staat waarin de rechten van de burgers worden beschermd
door wetten tegen de staatsmacht. De hoogste wet is de grondwet, dit zijn de regels
voor de staatsinrichting en de grondrechten van de burgers. Alle andere wetten zijn
hiervandaan afgeleid.
Grondrechten
In de grondwet staan:
- vrijheidsrechten of de klassieke grondrechten: waar de overheid zich niet mee
mag bemoeien, beschermt de vrijheid van individuele burgers tegen de staat.
(vb: de vrijheid van meningsuiting)
- politieke rechten: het recht dat burgers hebben op deelname aan
besluitvorming. (vb: het algemeen kiesrecht)
, - sociale rechten: verplichten de overheid tot beleid. (vb: de zorg voor
bestaanszekerheid, arbeid en onderwijs)
Parlementaire democratie
Nederland heeft een representatieve democratie, waarin het parlement de hoogste
controlerende instantie vormt. Dit parlement bestaat uit gekozen vertegenwoordigers
van het volk. Dit kan sinds 1919 iedereen in Nederland.
Politieke partijen
In een politieke partij werken mensen samen die dezelfde visie op de maatschappij
hebben en komen daarbij vaak op voor de belangen van een bepaalde
bevolkingsgroep. Door sociale media verschuift de aandacht de laatste jaren wel
meer naar de leiders van de politieke partijen. Onze regering komt tot stand op basis
van krachtsverhoudingen tussen politieke partijen die samen een meerderheid in de
Tweede Kamer hebben.
Hoofdstuk 1. Het denken over staat en
onderdanen
1.1 De wortels van democratie
De geschiedenis van de democratie gaat terug naar de Griekse Oudheid. ‘Politiek’
komt van het woord ‘polis’, stadstaat. Er werd eerst verwacht dat de burgers actief
waren in het bestuur van de stad. In de 5e eeuw voor Christus kwam er een
democratie, omdat vrijwel alle Atheense mannen konden lezen en schrijven. De
mannen mochten meedenken over het geschreven recht.
Boeren mochten, omdat ze geholpen hadden in de Perzische oorlogen, ook
deelnemen. In de loop van de 5e eeuw werden politieke functies betaald.
3 basisvoorwaarden voor democratisch bestuur:
- voldoende onderwijs
- vrije burgers
- betaalde functies
Niet alle inwoners hadden burgerrecht: alleen vrije mannen 18<. (ongeveer 15% van
de bevolking)
Als je burgerrecht had en je wilde deelnemen, dan moest je fysiek aanwezig zijn. Er
was dus een directe democratie.
, Toen er in Rome opstand kwam tegen de koning, kwam er een oligarchie, een
regering van weinigen (meestal rijken). Het werd een res publica,
gemeenschappelijke zaak, genoemd.
1.2 Staatsvorming in de Middeleeuwen
Na de ondergang van het Romeinse Rijk (mede door volksverhuizingen), kwam er
een nieuw systeem, ontworpen door frankische keizers: het feodalisme/leenstelsel.
De grote koning zorgde dat zijn vazallen trouw aan hem waren in ruil voor leen. Na
de dood van Karel de Grote werden de leenmannen veel machtiger en zelfstandiger.
Er kwam een soort strijd tussen koningen en de adel. De Engelse koning moest bvb
de Magna Carta tekenen, waardoor zijn macht afnam. De Franse koning Lodewijk
XI kreeg juist meer macht ten opzichte van de adel door het vragen van belasting,
het zorgen voor staatsvorming en het lenen van geld, waardoor hij geschoolde
ambtenaren, huursoldaten en moderne kanonnen kon betalen. Dit leger kon hij,
naast oorlog, ook inzetten tegen ongehoorzame edelen.
Hierdoor wilden vorsten uit andere koninkrijken ook meer macht. Dit riep verzet op,
waaronder in de Staten-Generaal. Daar beriep men op bestaande privileges.
Door de boekdrukkunst verschenen er in de Renaissance de eerste politieke
geschriften over de machtsverhouding tussen de staat en zijn onderdanen en
werden deze makkelijker verspreid.
1.3 Machiavelli over de macht van de vorst
De Florentijn (Italiaan), Niccolò Machiavelli, werd beïnvloed door het humanisme.
Zijn bekendste boek ‘Il Principe’ gaat over dat er een krachtige alleenheerser
noodzakelijk is. Deze alleenheerser moet volgens hem sluw, maar sterk zijn. Onder
ongewone omstandigheden moest hij sluw te werk gaan, maar moet wel zijn handen
vies durven maken. Hier komt machiavellisme vandaan. ‘Het doel heiligt de
middelen’ staat hier centraal.
1.4 Hobbes over de sterke staat
In de 16e en 17e eeuw werd het gebruikelijk in Europa dat de vorsten naar steeds
meer macht streefden. In Engeland was er een constante strijd tussen de vorst en
de (door adel beheerste) parlement.
Thomas Hobbes was de eerste grote engelse politiek filosoof. In die tijd waren er
veel burgeroorlogen en op een gegeven moment was Engeland zelfs een republiek.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper koenbb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen