Dit is een samenvatting van de dictaten die zijn opgegeven voor Beslissingsanalyse en Grafentheorie voor het vak Besliskunde van de studie Technische Bestuurskunde aan de TU Delft. Dit is alle tentamenstof voor deeltentamen 1 van dit vak. Alle algoritmen die voorkomen bij de grafentheorie worden oo...
1. Actoren, handelen en beslissen
Actor, een van de kernconcepten binnen technische bestuurskunde. Meest kenmerkende
eigenschap van een actor is dat deze kan handelen. Meestal wordt intentioneel handelen
bedoeld: een actor handelt om een doel te bereiken.
Voor intentioneel handelen zijn handelingsvrijheid, percepties en preferenties nodig.
Handelingsvrijheid: niet alleen de mogelijkheid om bepaalde dingen te doen, maar ook om
ze niet te doen.
Percepties: actor kan zich een beeld vormen van zichzelf en de wereld om hem heen, en de
veranderingen die zijn acties teweeg brengen.
Preferenties: actor heeft voorkeur voor bepaalde toestanden.
Intentioneel handelen betekent niet standaard dat een actor een beslissing neemt. Er kan
ook sprake zijn van een gewoonte of conventie.
Gewoonte: dingen die je als vanzelf doet, gewoon omdat je ze altijd doet.
Conventie: dingen die je doet omdat dat zo hoort.
Van beslissen is pas sprake wanneer je er bewust voor kiest om een bepaalde handeling te
verrichten. Het belangrijkste verschil tussen beslissen en handelen uit conventie of
gewoonte is dat een actor zich bewust is van zijn keuzemogelijkheid. We spreken van een
beslissingssituatie indien aan de volgende voorwaarden is voldaan:
● Actor is zich bewust dat hij kan kiezen uit minstens twee alternatieven
● Beslisser kan zich van elk alternatief de mogelijke gevolgen inschatten
● beslisser kan van elk van de gevolgen van elk alternatief de relatieve wenselijkheid
inschatten
Rationele actor inventariseert de alternatieven, bepaalt de gevolgen hiervan, rangschikt de
alternatieven door te kijken naar de wenselijkheid van de gevolgen, en kiest tenslotte het
alternatief met de meest wenselijke gevolgen.
Amerikaanse James March (1994) noemt deze wijze van besluitvorming een logic of
consequence. Beslisser beredeneert hoe hij moet handelen door enkel naar de
wenselijkheid van de gevolgen van de alternatieven te kijken. Deze logica vormt de kern van
de besliskunde, maar dat wil niet zeggen dat mensen ook altijd volgens deze logica
beslissen.
Uit onderzoek naar besluitvorming binnen organisaties concludeert March dat beslissingen
eerder op basis van logic of appropriateness worden genomen. Hier kijkt men niet zozeer
naar de gevolgen van zijn handelen, maar naar de gepastheid ervan. Wat gepast is hangt af
van de rol die je speelt (in je sociale omgeving).
Hoe gedragsregels binnen een maatschappij in de loop van de tijd veranderen is een
sociologisch vraagstuk. Engelse socioloog Anthony Giddens (1979) benadrukt met zijn
, structuratietheorie vooral de dynamische wisselwerking tussen maatschappij en individu,
tussen structure en agency. Kerngedachte is dat enerzijds menselijk handelen wordt
bepaald door sociale structuren, terwijl anderzijds mensen door hun handelen deze
structuren kunnen versterken of veranderen. Individuele actoren zijn geen willoze
regelvolgers, maar kunnen dankzij hun keuzevrijheid met hun handelen dingen in de wereld
om hen heen veranderen.
2. Individuele actoren, samengestelde actoren, en collectieve actie
Individuele actor is altijd één persoon. In sommige gevallen kun je spreken van
samengestelde actoren. Om onderscheid te maken tussen soorten samengestelde actoren
gebruiken we de typologie van de Duitse politicoloog Scharpf (1997):
● Handelen: handelen de personen in de groep individueel of collectief?
● Doelen: streven de personen in de groep hun individuele doelen na of hebben ze
collectieve doelen?
● Hulpbronnen: beschikken de personen in de groep individueel over de hulpbronnen
of collectief?
● Beslissingen: beslissen de personen in de groep individueel of gezamenlijk? Indien
ze dit gezamenlijk doen, doen ze dat op basis van expliciete afspraken, impliciete
consensus, of door te stemmen.
Een geaggregeerde actor is een samengestelde actor die bestaat uit individuele actoren die
niet gezamenlijk handelen.
Een coalitie is een min of meer bestendig verband tussen actoren die elk hun eigen maar
grotendeels samenvallende doelen nastreven. Omdat actoren individueel gaan over
hulpbronnen, kunnen coalities alleen tot actie komen als ze onderling overeenstemming
bereiken. Daarin zullen ze alleen slagen als de collectieve actie voordelig is voor elk van de
actoren binnen de coalitie. Zolang actoren ervan uitgaan dat de coalitie nog langere tijd zal
blijven bestaan, zullen ze makkelijker instemmen met acties die voor hen als individueel niet
gunstig zijn, omdat ze kunnen verwachten dat in de toekomst de rollen omgedraaid zullen
zijn. Een coalitie is sterk afhankelijk van de deelnemende actoren; als die zich niet aan de
afspraken houden, zal de collectieve actie minder effectief zijn.
Een beweging is voor collectieve actie afhankelijk van de vrijwillige samenwerking tussen
individuele actoren. Omdat bij een beweging het aantal individuen vele malen groter is dan
bij een coalitie, is het maken van onderlinge afspraken vrijwel ondoenlijk. Binnen een
beweging komt collectieve actie tot stand doordat de individuele actoren vanuit een sterk
gemeenschappelijk belang of een gedeelde ideologie bereid zijn zelf offers te brengen. Zelfs
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noahr. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.
