De Nederlandse democratische rechtsstaat in
gevaar?
Woordenaantal: 1496
WG 26
Nikki Entius (5406293) & Berber Grootkop (6734809)
Mw. Pinto e Netto
1
, ‘’De toeslagenaffaire ontstond niet door kwaadwillende personen of schuldige
kabinetten, maar door de dynamiek tussen de regering, de Tweede Kamer, de
ambtenarij, de rechtspraak, de pers en wijzelf – kijkers en kiezers.’’ Aldus J. Frederik
in de Correspondent1. Het kabinet Rutte-III is als gevolg van de toeslagenaffaire
gevallen, maar J. Frederik ziet dit niet als oplossing. ‘’Het systeem zélf moet op de
schop’’2. Met dit systeem wordt het systeem van Nederland als democratische
rechtsstaat bedoeld.
In een rechtsstaat geniet de burger bescherming van zijn rechten en vrijheden, tegen
medeburgers, maar ook tegen de overheid. In deze bescherming heeft de
Nederlandse democratische rechtsstaat met de toeslagenaffaire ernstig gefaald. Er
zijn talloze fouten gemaakt door de overheid in de toeslagenaffaire. Fouten die
dramatische gevolgen hadden voor duizenden ouders. Deze fouten zijn begonnen
toen de afdeling Toeslagen van de belastingdienst in 2009 bewust voor een strenge
uitleg van de wet- en regelgeving koos. Zij hanteerde de zogenoemde alles-of-niets
benadering, wat inhoudt dat iemand álle kinderopvangtoeslag terug moest betalen,
als iemand een deel van de kinderopvangkosten niet had voldaan. De handhaving
hierin werd steeds strenger, waardoor er geen enkele gematigdheid meer was.
De kernbeginselen van de Nederlandse democratische rechtsstaat spelen een
belangrijke rol bij de toeslagenaffaire. Het eerste kernbeginsel dat een rol speelt is
het legaliteitsbeginsel. Het legaliteitsbeginsel heeft ten gevolge dat voor ieder
overheidsoptreden een wettelijke grondslag nodig is. Deze grondslag kan
opgenomen zijn in de Grondwet, maar ook in formele- en lagere wetgeving. Dit
voorkomt willekeurige machtsuitoefening en bewerkstelligt de rechtszekerheid en
rechtsgelijkheid.3 Dit beginsel is bij de toeslagenaffaire in het gedrang gekomen
omdat de alles-of-niets benadering de belangen van de gedupeerden op
onrechtmatige wijze heeft geschaad. Ouders die op grond van de wet recht hadden
op een lagere terugvordering werden net zo hard aangepakt als gedupeerden die
géén recht hadden op een lagere terugvordering. Op grond van art. 26 lid 2 Awir kan
kan de Belastingdienst, bij het vaststellen van de beschikking tot terugvordering, een
lager bedrag terugvorderen wanneer de nadelige gevolgen voor de belanghebbende
van een volledige terugvordering van het bedrag onevenredig zijn in verhouding tot
de met die volledige terugvordering te dienen doelen 4. Uit deze bepaling volgt de
discretionaire bevoegdheid van de Belastingdienst. Door geen gebruik gemaakt te
hebben van zijn discretionaire bevoegdheid, heeft de Belastingdienst de belangen
van de gedupeerden in de toeslagenaffaire op onrechtmatige wijze geschaad. De
Belastingdienst heeft hiermee in strijd gehandeld met het legaliteitsbeginsel en dit
heeft de rechtszekerheid geschaad.
1 J. Frederik, ‘’De tragedie achter de toeslagenaffaire’’, de Correspondent 15 januari 2021
2 J. Frederik, ‘’De tragedie achter de toeslagenaffaire’’, de Correspondent 15 januari 2021
3 C.A.J.M. Kortmann e.a. 2016, p. 26.
4 Artikel 26 Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nikkientius. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.