Samenvatting
Samenvatting ALLE kennisclips Rechtsfilosofie A
- Instelling
- Tilburg University (UVT)
Dit is een samenvatting van alle kennisclips van Rechtsfilosofie A, ook met werkcolleges erbij. Met dit document heb ik een 8 gehaald.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 87 pagina's
Voorbeeld 4 van de 87 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Rechtsfilosofie A.Module 1. De aard van het Recht
Week 1. Natuurrecht
Kennisclip 1. Wat is rechtsfilosofie?
Dubbele taak van de rechtsfilosofie:
1. Conceptuele analyse: verhelderen van begrippen
- Wat is het recht?
- Wat is de rechtsstaat?
2. Normatieve analyse: richtlijnen aanreiken voor ons handelen
- Is een bepaalde wet rechtvaardig?
- Welke mensenrechten zou zwaarder moeten wegen wanneer er twee botsen?
- Waarom is het gerechtvaardigd om mensen te straffen als ze de wet overtreden?
Conceptuele analyse: mensenrechten zijn universele, onvervreemdbare rechten, gericht tegen
staten
Normatieve analyse: iedereen zou gelijke rechten moeten hebben op basis van hun mens - zijn
alleen.
Kennisclip 2. De strijd tussen natuurrecht en rechtspositivisme in de Antigone.
Antigone
- Geschreven rond 441 v. Chr. door Sofocles
- Tragedie
- Veel relevante thema’s
- Focus op spanning tussen natuurrecht en rechtspositivisme
- De vraag of we de morele plicht hebben om de wet te gehoorzamen? De vraag wanneer
het geoorloofd is om de wet te overtreden? De rol die religie speelt in civiele staat?
Antigones dilemma
- Burgeroorlog in Thede (stad)
- Twee zoons van de voormalige koning Oedipus staan aan verschillende kanten
- Polynikes (broer) valt Thede aan.
- Thede wordt verdedigd door Eteocles (broer 2)
- Het conflict eindigt in een duel tussen de twee broers waarbij ze elkaar vermoorden
- Creon de nieuwe koning van Theda beveelt het lijk van de landverrader Polynikes
onbegraven te laten
- Als schrikbeeld: moet een lijk onbegraven blijven anders wordt diegene gestenigd.
- “Als schrikbeeld zal zijn lijk onbegraven blijven door aasgieren, honden gruwelijk
verminkt”
- Antigone (zus) staat voor een dilemma. Moet ze naar het recht van Creon luisteren en
accepteren dat een van haar twee broers niet begraven wordt. Dat kan ze niet
1
, accepteren, aangezien de goden gebieden dat de doden met bepaalde rieten begraven
worden aangezien ze anders nooit het hiernamaals bereiken.
- Creon/ positief recht gehoorzamen of hogere wet gehoorzamen (goden)
- Antigone besluit haar broer te begraven. Ze wordt betrapt en wordt voor koning Creon
gebracht
“Creon: ‘en toch waagde je mijn verbod te trotseren?’
Antigone: ‘Het was Zeus toch niet die het uit liet gaan. En evenmin heeft het recht van de
onderaardse goden ons mensen ooit met dit gebod belast. Verder vond ik niet dat uw bevelen
zo machtig waren dat zij de ongeschreven goden wetten mochten tarten. U bent een sterveling,
die wetten (van de goden) zijn van alle tijden…. Ik wilde de goddelijke wet niet breken uit angst
voor een menselijk verbod, zodat ik voor het gerecht der goden als beklaagde zou komen te
staan.
Antigone beroept zich op een hoger recht, de wetten/ bevelen van de goden. Zij meent dat
wanneer de wetten van een staat niet in overeenstemming zijn met de wetten/ wil van de goden
dat de wetten van de staat niet nageleefd hoeven te worden/ niet gehoorzaamd hoeven te
worden.= NATUURRECHT.
Natuurrecht. De positie van Antigone
Kenmerken:
1. Universeel
2. Hoger recht
3. Van nature gegeven (god, de menselijke reden)
4. Wil positief recht geldig zijn en ons binden → dan moet het in overeenstemming zijn met
het natuurrecht. Wanneer het positief recht niet in overeenstemming is met het
natuurrecht dan is het niet geldig, dan bindt het ons niet/ legt het ons geen plichten op.
Rechtspositivisme: de positie van Creon
Kenmerken:
1. Geen noodzakelijk verband tussen het gestelde recht en moraliteit.
2. Geldend recht is simpelweg dat wat door legitieme overheid gesteld is.
‘Wie uit hoogmoed de wetten overtreedt of tracht zijn meerdere de wet te stellen, hij zal zich
nooit verheugen in mijn gunst. Wie staatshoofd is moet worden gehoorzaamd in groot en klein,
of het recht of onrecht is… Rebellie tegen het gezag is het ergste kwaad.. Dus houd ik orde en
wet te allen tijde hoog.’
Of wetten nu rechtvaardig zijn of niet men dient de heerser te gehoorzamen. Er is geen hoger
recht dat eisen stelt aan de wet. → rechtspositivisme
De tragedie van Creon? Het zou ook de tragedie van Creon kunnen zijn. Wat kon hij anders?
Antigone tart openlijk zijn gezag, hij kan het niet toestaan dat de broer die zijn stad verdedigde
op dezelfde manier begraven wordt als de broer die de stad aanviel. Hij moet toch een
2
,voorbeeld stellen? Vanuit zijn perspectief kan hij dus niet anders en veroordeeld Antigone ter
dood en betaald zelf de gruwelijke prijs. Zijn zoon (verloofde van Antigone) pleegt zelfmoord
wanneer hij ziet dat Antigone dood is, zijn vrouw pleegt zelfmoord als ze hoort van de dood van
haar zoon. Het is dus net zo goed Creons tragedie.
De moraal van het verhaal: Creon heeft onrechtvaardig gehandeld door de wil van de goden
te tarten. Het positieve recht moet in overeenstemming worden gebracht met het natuurrecht,
anders krijgen we problemen.
‘De gave van het verstand is het kostbaarste bezit voor een gelukkig leven. Wie sterfelijk is mag
nooit uit hoogmoed met een god in het strijdperk treden. Het noodlot straft de trotse man met
zware slagen. Hij leert pas wijsheid in zijn laatste levensdagen.
Waarom Antigone?
- Spanning tussen natuurrecht ( Antigone) en rechtspositivisme (Creon)
- Politieke verplichting (zijn we moreel verplicht het recht te volgen ook al zijn we het er
niet mee eens?)
- Spanning tussen banden van burgerschap en familieleden
- Gevaar intens beleefde religiositeit voor stabiliteit van de samenleving (liberale
neutraliteit in week 12)
- Burgerlijke ongehoorzaamheid (wanneer is overtreden van wet geoorloofd?)
Kennisclip 3. Het natuurrecht in Thomas van Aquino
‘Een onrechtvaardige wet is helemaal geen wet en mag overtreden worden’
Thomas van Aquino
1225 Roccasecca (koninkrijk Sicilië) - 1274 Fossanova (kerkelijke staat)
Hij was een echte Europeaan. Hij werkte in Parijs/ Keulen/ Italië.
Hij kwam uit een adellijke familie.
Scholastieke filosoof, theoloog, heilige (na zijn dood heilig verklaart, dus Sint Thomas)
Scholastiek - filosofische stroming
Populair in de Middeleeuwen.
Dialektische methode: heen en weer van gezichtspunten, voor- en tegenpunten van een
bepaalde stelling. Dynamische methode
Hij wilde een synthese creëren van Christelijke theologie en werk Aristoteles.
Hoofdwerk: Summa Theologiae
Thomas en zijn tijd 1225-1274
Europa komt langzaam uit de middeleeuwen
Grote economische en culturele/ geografische ontwikkeling. Verstedelijking
Universiteiten worden gesticht (Bologna, Oxford, Salamanca, Napels)
Koninkrijk Sicilië (daar woonde hij) dat was toendertijd een kruispunt van culturen. Via Sicilië
kwamen de werken van Aristoteles weer in Europa kwamen.
3
, Keizer Frederik II: Kosmopoliet. Stupor mundi= wonder van de wereld.
Frederik II stichtte de universiteit van Napels. Daar hadden ze veel belangstelling voor
Aristoteles en zijn Arabische commentatoren Averroes/ Lbn Rushd (De Commentator) en
Avicenna/ Lbn Sina.
Via de Arabische wereld kwam het werk van Aristoteles voor het eerst in eeuwen Europa
binnen.
Thomas van Aquino wil een synthese creëren tussen de nieuwe filosofie die Europa is
binnengekomen van Aristoteles en de Christelijke doctrine (daar was namelijk veel spanning
tussen). Hij wilde ze samenbrengen.
Thomas van Aquino verwijst in zijn boek Summa vaak naar Aristoteles als de filosoof.
De tijd van Thomas van Aquino is een periode van transitie, ontwikkeling, dynamiek en hij staat
daar midden in.
De tekst (Summa) in vogelvlucht
90: geeft hij definitie van ‘wet’
95.2: Menselijke wetten alleen wetten voor zover zij van de wet van de natuur afgeleid zijn.
Wijken zij af van natuurwet => geen wetten, maar verdorvenheid van de wet.
96.4: Op welke wijze kunnen wetten onrechtvaardig zijn?
96.6: Mogen wij de wet ongehoorzaam zijn?
Definitie van ‘wet’
Wat is een wet? (=conceptuele vraag) hij gaat het concept wet verhelderen.
Een wet is ‘een bepaalde”
1) Afgekondigde (moet publiek afgekondigd worden)
2) Ordening van de rede (een wet is een bepaalde regel, die mensen tot een bepaalde
handeling moet aanzetten of er van af houden) -> een wet is voor ons zo een leidraad
tot toekomstig handelen (zorgt voor orde in de samenleving). Verder is een wet een
maatstaf om ons verleden handelingen te beoordelen. De wet is zowel regel als maat.
3) M.b.t. Het gemeenschappelijke goede (een wet moet niet gericht zijn op de belangen
van de heerser of de regering zelf, maar die op de gemeenschap als geheel)
4) En afkomstig van hem die de zorg voor de gemeenschap heeft” (q. 90 a.4) (door de
juiste autoriteit worden afgekondigd)
5) Wetten hebben dwingende kracht (q.96 a.5) ze kunnen dus afgedwongen worden,
indien met geweld.
Wil iets een wet zijn, moet het aan deze criteria voldoen!
Verschillende soorten wetten (q.91):
- Eeuwige wet: Gods ordening van de kosmos
- Natuurlijke wet: eeuwige wet voor ons, voor zover wij deze kunnen kennen
- Menselijke wet: positieve wetten
- Goddelijke wet: openbaring (Bijbel)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper astrdpd. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen