Week 1 – Introductie crisis- en rampenbestrijding
Boeiing stort in Javazee
• Fouten van piloten, al dan niet ingeluid door storingen of oorzaken van buitenaf, vormen de
hoofdoorzaak van ruwweg de helft van vliegtuigongelukken waarbij doden vallen.
• Mechanische gebreken droegen bij aan een klein kwart van alle crashes sinds de jaren vijftig.
Oorzaken van rampen en crisis (algemeen)
I. Menselijk handelen en falen 80% van alle ongevallen/rampen duidelijk door menselijke
fouten
II. Falen van organisaties Gebeurtenissen in maanden of jaren voorafgaand aan de ramp
II. Systemen zijn zo rampgevoelig Complexiteit en ‘strakke’ koppeling tussen bedrijfsprocessen:
kleine fouten en gebreken escaleren snel tot grote problemen
Voorkomen rampen en crisis (algemeen)
I. Ergonomie
o Goede opleiding, vakbekwaamheid en voldoende controle
II. Kwaliteitssystemen
o Vroeg-signalering en goede communicatie
III. Systemen uitbannen vanwege inherente risico’s
o Buffers inbouwen of ontkoppelen
Wat is een ramp of een crisis?
• Ramp:
- Een zwaar ongeval of een andere gebeurtenis
- waarbij het leven en de gezondheid van veel personen,
- het milieu of grote materiele belangen
- in ernstige mate zijn geschaad of worden bedreigd
- waarbij een gecoördineerde inzet van diensten of organisaties van verschillende
disciplines is vereist
- om de dreiging weg te nemen
- of de schadelijke gevolgen te beperken.
• Crisis:
- een situatie waarin een vitaal belang van de samenleving is aangetast of dreigt te worden
aangetast
Wanneer is er sprake van crisis?
Elementen
• Bedreiging van het systeem
− Van een sociaal systeem (organisatie of samenleving)
• Geringe beslistijd
− Voor besluitvorming beschikbare tijd gelimiteerd en dus onder druk staat
• Hoge mate van onzekerheid
− Welke problemen komen we tegen en consequenties zijn onbekend
• Kritieke beslissingen nodig
− Om escalatie te voorkomen zijn (snel) maatregelen nodig
,Doel van definitie
• Sluitende definitie is waarschijnlijk niet te bedenken
• Zorgen voor een eensluidende perceptie (beeld van de werkelijkheid) en betekenis van
signalen
• Gemeenschappelijk beeld van het begrip en de situatie
− Door goed met elkaar communiceren ontstaat een gemeenschappelijk beeld
Crisismanagement <> management
• Management is het proces van plannen, organiseren, leiden en beheersen van de inspanning
van mensen in een organisatie en het gebruik van andere bronnen in de organisatie om
vastgestelde organisatiedoelen te bereiken
• Crisismanagement is het proces van plannen, organiseren, leiden en beheersen van de
inspanningen van mensen in een organisatie en het gebruik van andere bronnen in de
organisatie gericht dat erop is gericht de effecten van een crisis zo veel mogelijk te beperken
• Kan zich richten binnen eigen organisatie, maar ook op crisis daarbuiten (overheid)
Crisismanagement – veiligheidsketen in bedrijven
- Safety & security management
- Crisisbeheersing en crisismanagement
- Bussiness continuity management
- Business recovery management
Wettelijke context
• Crisisbeheersing is geen vrijblijvende activiteit.
• Om crisisbeheersing te regelen en borgen zijn veel aspecten ‘ bij wet geregeld’
− Wet veiligheidsrisico’s
− Politiewet
− Wet Publieke gezondheid
− ….
Risico en effecten
• Risicobeleving
− Subjectief
− Wordt beïnvloed door eigen keuze
• Bepalen en berekenen van risico
− Verschillende methoden
• Risico vooraf van belang
− Pro actief maatregelen
• Effect(en)
− Vooraf berekenen
− Kansbepaling
• Bij crisis (acute fase) is vooraf effectbepaling van belang.
Effecten van crisis en calamiteiten
• Directe en indirecte gevolgen
• Korte en langere termijn
• Psychische effecten
• Materiele effecten
• Imagoschade
• Fasen
,basisprocessen van een crisisorganisatie
Algemene processen van een crisisorganisatie (basis)
• Deze processen dienen minimaal georganiseerd te zijn voor goed functioneren van een
crisisorganisatie
• Vormen ‘ cement’ van het systeem
1. Melding en alarmering
2. Op- en afschalen
3. Leiding en coördinatie
4. informatiemanagement
Melden en alarmeren
• Krijgen van essentiële gegevens over incident
• Vertalen naar eerste hulp en inzet behoefte
• Beschikbaar maken hulp
Opschalen en afschalen
• Optimaal inzetten van de eenheden
• Activeren benodigde mensen (diensten) en middelen
• Afstemmen van aansturing over eenheden (diensten
• Waarschuwen relevante partners
Leiding en coördinatie
• Generieke wijze waarop systeem van incidentbestrijding is georganiseerd
• Wijze waarop verantwoordelijkheden zijn verdeeld en gedelegeerd
• Hoe is opperbevel en operationele leiding belegd
Informatiemanagement
• Zo snel mogelijk verkrijgen van relevante informatie
• Actief beschikbaar stellen aan alle functionarissen in de crisis organisatie
• Alle onderdelen binnen de crisisorganisatie hebben op elk moment de beschikking over
actuele informatie
, Week 2 – kenmerken en structuur
Organisaties in nood
• Door crisis of ramp gaat een organisatie anders functioneren
− Bedreiging basis structuur kan leiden tot verandering
• Kwetsbaarheid gerelateerd aan weerbaarheid
• Operationeel ingestelde organisaties ( Politie, Brandweer) in vergelijking met bureaucratische
organisatie (accountant, administratiekantoor) beter in staat verstoring binnen structuur op te
vangen
• Bestand tegen fouten en verstoringen
• 2 dimensies belangrijk
I. Interactie: lineair of complex
II. Koppeling: vaste (strakke) procedures of losse koppeling
• Bij crisissituatie veranderd organisatie op dimensie interactie en koppeling
• Creativiteit en improvisatie worden belangrijk
• Omschaling (verandering) past niet bij de cultuur en competenties in de organisatie.
Veranderende organisatie
• Hoe weerbaarder de organisatie, hoe kleiner de benodigde aanpassing om een verstoring aan
te kunnen
• Informele verandering
o Rollen, leiderschap, -stijl
• Daadkracht
• Cultuur
• Financiële toekomst (bestaansrecht)
Anticipatie of veerkracht
• Anticipatie : de reactie op voorspelbare gebeurtenissen
− Toekomstige crisis bedenken
− (Beheersings) Maatregelen op voorhand bedenken
− Crisis voldoet zelden aan vooraf bedachte vorm
• Veerkracht : flexibel kunnen reageren op onverwachte omstandigheden
− Heldere structuur
− Alle niveaus (voldoende) ruimte om inschatting te maken en besluit te nemen
− Investeren in competenties van mensen
Nood-/ Crisisorganisaties
• Tijdens een crisis sterke is sterke sturing / leider / leiderschap nodig
• 1 leider
• Burgemeester
• 3 niveau’s: Strategisch, Tactisch, operationeel
• Balans slagvaardigheid / zorgvuldigheid
• van Bureaucratische Procedures – naar snel en grote besluiten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jayhouwaard. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.