Samenvatting
Samenvatting Grondrechten
- Vak
- Grondrechten
- Instelling
- Tilburg University (UVT)
Samenvatting hoor- en werkcolleges Grondrechten
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 29 pagina's
Voorbeeld 3 van de 29 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting GrondrechtenWeek 1: Introductie / Grondrechtenbescherming en de nationale
rechtsorde
Het begrip ‘grondrecht’ bestaat uit 5 elementen:
A heeft een recht op X jegens B, berustend op Y en af te dwingen voor C.
1. Dragers van grondrechten (‘A heeft..’)
In het artikel staat vaak wie het recht heeft. Bv.:
Art. 1 GW: Allen die zich in NL bevinden…
Art. 12 IVBPR: Een ieder…
Niet elk grondrecht komt dus iedereen toe; steeds in het artikel zelf kijken wie de
drager is.
Wie kunnen drager zijn?
- Het individu (in beginsel is de burger drager van grondrechten)
- Bepaalde individuen
- Bepaalde categorieën personen kunnen uitgezonderd zijn (bv. als je niet in
NL woonachtig bent)
- Andere grondrechtendragers dan individuen, zoals verenigingen
- Groepen personen
- Privaatrechtelijke rechtspersonen
Dieren kunnen geen drager van grondrechten zijn; mensen kunnen namelijk
rechten én plichten hebben, dieren kunnen geen verplichtingen nakomen en dus
krijgen ze ook geen rechten (voorbeeld Aap Naruto, art. 13 VWEU).
2. Aanspraak (recht) op.. (‘..een recht op X..’)
Grondrechten zijn mensenrechten + fundamentele rechten
Er zijn drie ‘generaties’ van grondrechten:
1. Klassieke rechten (vrijheidsrechten, afweerrechte, burgerrechten)
Dit is de oudste soort en valt samen met opkomst v.d. klassieke
rechtsstaat. Functie = in te roepen tegen overheid, negatieve
verplichting (overheid moet afblijven van je grondrecht).
Bv. (art. 11 lid 1) EVRM, IVBPR en art. 1 – 18 Gw.
2. Sociale rechten (socio-economische rechten)
Tweede generatie en valt samen met opkomst sociale rechtsstaat.
Functie = overheidsoptreden / prestatie wordt verlang, opdracht aan
de overheid en dus positieve verplichting (overheid moet iets doen
om je grondrecht mogelijk te maken).
Bv. ESH, IVESCR en art. 19 – 23 Gw.
Art. 4 Gw is zowel klassiek als sociaal.
3. ‘Solidarity rights’ (groepsrechten)
Jongste generatie en veelal gericht op groepen en de toekomst.
Zelfbeschikkingsrecht volkeren, recht op ontwikkeling, cultuur en
identiteit van (inheemse) volkeren.
1
, Bv. art. 20 lid 1 en art. 24 African Charter on Human and Peoples
Rights.
Verschil klassieke en sociale grondrechten;
- Overheidsoptreden is soms ook nodig bij klassieke grondrechten (overheid
moet burger beschermen tegen intimidatie bij stemrecht)
- Overheidsonthouding is soms ook nodig bij sociale grondrechten.
- Onderscheid klassiek – onthouding en sociaal – optreden is dus NIET
waterdicht.
Historische ontwikkeling v.d. grondrechten:
- Oude Grieken (vrijheid voor sommigen / rol van de stadstaat)
- Feodale middeleeuwen (scheiding van kerk/staat; gebrek aan gelijkheid (9 e
– 15e eeuw))
- Kerkhervorming (tolerantie van verschillende godsdiensten, 16 e/17e eeuw)
- Verlichting (nadruk op reden, individu, 17 e/18e eeuw)
- Vestiging van de natiestaat (centraliseringen van de macht in de 19 e/20e
eeuw)
- Opkomst van de burgerij (nadruk op eigendomsrecht, kiesrecht in de
19e/20e eeuw) ontwikkeling klassieke rechtstaat en klassieke
grondrechten.
- Democratische rechtsstaat (omvattende bescherming van grondrechten,
20e eeuw) hebben we nu nog, klassieke grondrechten én sociale
grondrechten.
- Internationalisering van grondrechten (post-WWII)
Grondslagen van de grondrechten (wat willen we ermee bereiken):
- Menswaardigheid van iedereen veiligstellen en beschermen. Grondrechten
die vanuit je aangeboren menswaardigheid vloeien moeten worden
uitgewerkt in grondwetten en verdragen.
- Democratie; grondrechten uit menswaardigheid maken een democratie
mogelijk.
- Democratie (politieke meerderheid) kan de grondwetten ook schaden.
- Minderheid legt zich neer bij meerderheid, meerderheid beschermt de
minderheid.
Universaliteit van grondrechten?
- Er zijn weinig universele rechten (denk aan ius cogens, bv. folterverbod).
Universele rechten komen iedereen toe.
- Er worden geleidelijk aan hogere eisen gesteld aan
grondrechtenbescherming.
- Niet alle rechten hoeven universeel te zijn. Vroeger was in NL strikte
scheiding van confessionelen en niet-confessionelen; in andere landen was
hier geen sprake van.
2
, 3. Werkingssfeer van grondrechten (‘..jegens B..’)
Er kan sprake zijn van verticale of horizontale werking.
- Verticale werking: grondrechten afdwingen t.o.v. de overheid. Overheid
moet je grondrechten respecteren.
- Horizontale werking: grondrechten afdwingen t.o.v. derden. Jij als burger
hebt grondrechten die kun je afdwingen tegen andere burgers.
4. Bronnen van grondrechten (‘.. berustend op Y..’)
- Nationale juridische bronnen
o De Grondwet (H1)
o Nadere uitwerking van grondrechten in wetgeving (Bv. Algemene
Wet gelijke behandeling)
- Europese Unie juridische bronnen
o Het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (2000,
verbindend in 2009, EU-Handvest) / Algemene beginselen van EU-
recht
- Internationale juridische bronnen
o Het Europees Verdrag tot bescherming v.d. Rechten v.d. Mens
(1950, EVRM)
o Het Internationale Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke
Rechten (1966, IVBPR) VN
o Het Internationale Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele
Rechten (1966, IVESCR) VN
o Andere verdragen, waaronder die Inzake de uitbanning van alle
vormen van discriminatie, de bescherming v.d. rechten van het kind
resp. van gehandicapten en tegen foltering.
5. Rechtsbescherming van grondrechten (‘..af te dwingen voor C..’)
Grondrechten moet afgedwongen kunnen worden; je moet je op een instantie
kunnen beroepen die je grondrecht ka garanderen.
- De rechter is hier zeer belangrijk;
- Rechter vormt de spil van rechtsbescherming binnen de rechtsstaat
- Rechterlijke controle – van de uitvoerende macht/bestuur en de
wetgevende macht – is een kernbeginsel van de democratische
rechtsstaat1.
De rechter kan een grondrecht beschermen in verschillende gevallen:
- Bij een vraag naar de interpretatie van de reikwijdte; wat valt onder de
reikwijdte van bv. meningsuiting?
- Was er een inmenging2 met de reikwijdte in een bepaald geval?
Let op: beperking is niet meteen een inbreuk of schending van grondrecht.
- Sommige grondrechten laten een inmenging toe onder bepaalde
omstandigheden (rechtmatige inmenging) (art. 8 EVRM) en andere
1
Rechtsstaat kernbeginselen: rechterlijke controle, democratie, legaliteitsbeginsel, machtenscheiding en
grondrechten.
2
Inmenging is hetzelfde als beperking of interference.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper christinapeters. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen