Psychoanalytische behandelingen
Hoofdstuk 2: Veranderen
Psychotherapie kan worden opgevat als een veranderingsproces. Mensen bouwen innerlijke
werkmodellen op waarmee ze min of meer consequent de werkelijkheid tegemoet treden. Deze
werkmodellen zijn doorgaans onbewust en worden voortdurend herhaald. Mensen streven de
bevrediging van behoeften na. Relaties zijn een kwestie van geven en nemen, van frustreren en
gratificeren, van profiteren en incasseren. Mensen vinden een innerlijk evenwicht wat zorgt voor een
gevoel van veiligheid, waarmee ze hun identiteit mee opbouwen. Soms is de innerlijke structuur te
zwak en lukt het niet om veiligheid en identiteit op te bouwen, waadoor er afhankelijkheid van de
externe omgeving is en de stabiliteit van die omgeving is van groot belang. Zonder stabiliteit is er
angst en regressie.
Verandering en weerstand
Veranderen betekent dat een gevonden evenwicht verbroken wordt, wat enerzijds leidt tot nieuwe
mogelijkheden, maar anderzijds tot desintegratie, onveiligheid, angst en dus weerstand tegen
veranderen. Veranderen is dubbelzinnig want mensen willen het, maar tegelijkertijd ook niet.
Veranderen leidt tot reacties van verlies en tot verlies van identiteit. Wanneer iets bestaand wordt
veranderd leidt het tot rouw, agressie, regressie en verzet. Veranderen zonder weerstand bestaat
niet. Deze angst heeft te maken met reële of vermeende consequenties van de beoogde verandering
en leidt tot regressief gedrag en het terugvallen op heel oude maar vooral vertrouwde reactie- of
hechtingspatronen. Het gaat om patronen die in onze ontwikkelingsgeschiedenis is gevormd, wordt
het attachmentsysteem geactiveerd. Hoe groter de angst, hoe dieper de terugval/regressie en hoe
ouder de patronen. Verandering is verbonden met regressie. Deze is niet altijd zichtbaar omdat de
structuur in de externe realiteit de zwakte van de innerlijke structuur compenseert. Angst en
verandering activeren de basale menselijke behoefte aan holding, autonomie en verbondenheid en
aan idealisering en bevestiging.
Holding
Holding is de behoefte van veiligheid en acceptatie. Het is emotioneel beschikbaar zijn. Dat men zijn
gevoelens kan uiten, maar ook deze kunnen reguleren en verdragen. Weten hoe emoties te
interpreteren en ze te plaatsen. Holding geeft een basaal gevoel van troost, veiligheid, vertrouwen
en geborgenheid. Bij een slechte innerlijke structuur is men afhankelijk vna externe objecten voor de
bevrediging van deze behoefte.
Autonomie en verbondenheid
Mensen hebben graag een heldere structuur, maar willen ook ruimte voor individualiteit/autonomie.
Als mensen angstig zijn, zal de heldere structuur domineren over autonomie. Wordt er geen balans
gevonden tussen deze twee dan zal er pathologie ontstaan.
1
, Idealisering
Mensen hebben behoefte aan personen tegen wie ze kunnen opkijken. Idealiseren kan snel omslaan
in deavueleren. Het object van idealiseren kan ook een idee of een structuur zijn, moet geen persoon
zijn. Bij een zwakkere innerlijke structuur zijn mensen er meer afhankelijk van. Mensen met een
sterke innerlijke structuur hebben een beeld van hun ‘ideaal-ik’, terwijl mensen met een zwakke
innerlijke structuur dergelijke innerlijke mentale representaties missen.
Bevestiging
Mensen hebben behoefte aan goedkeuring of bevestiging van anderen. Zodat de krenking van
beperktheden kan vermeden worden. Mensen met zwakke innerlijke structuur zijn hier afhankelijk
van, terwijl mensen met een sterke structuur dit niet zijn. Sterke structuren kunnen zichzelf
bevestigen, zwakke kunnen dit niet.
Objectrelationele betrekking houdt in wat wordt verinnerlijkt is de wijze waarop de ander met het
individu in kwestie omgaat.
Verandering, angst en identiteit
Verandering leidt tot angst. Bij zwakke innerlijke structuur zullen de angsten door het
veranderingsproces intenser zijn en sterker oplopen. Dan ontstaan angst voor identiteitsverlies en
daarmee voor fragmentatie en het verlies van cohesie dan wel samenhang. Bij sterke mensen is
angst een signaalfunctie. Ieder fundamenteel veranderingsproces impliceert het opgeven van een
stukje eigen identiteit. Bij zwakke mensen zal het verlies van externe structuur de vorm van paniek
aannemen.
Therapie als managen van angst en regressie
Om een diagnose over de kwaliteit van de innerlijke structuur, de emotionele draag-, span- en
trekkracht en de relationele mogelijkheden van mensen. Heb je drie zaken voor nodig.
1. Een adequate holding environment
2. De kwaliteit van de ego-identiteit
3. De kwaliteit van de objectrelaties
Holding evironment
Voor holding zijn er duidelijke afspraken en grenzen nodig die consequent en consistent worden
uitgevoerd. Tranparantie is belangrijk. De therapeut moet een balans vinden tussen het frustreren en
gratificeren van de behoeften en angsten die leven bij het individu, zonder dat de therapeut zich laat
leiden door eigen wensen en behoeften. Hij mag ze ook niet ontkennen. Ontkennen leidt ertoe dat
behoeften ondergronds hun bevrediging nastreven en daardoor destructief kunnen gaan werken in
de behandeling.
Alleen gratificeren helpt de patiënt niet in het leren verdragen en geloven in zijn eigen vermogens
daartoe. Alleen frustreren geeft de patiënt het gevoel niet ‘gezien’ te worden en zet de werkrelatie
en daarmee de kwaliteit van het contact onder druk. Bij zwakke mensen zijn afhankelijk van de
aanwezigheid van een actieve therapeut die daadwerkelijk een holding environment creeërt.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Marie-Lynne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.