VOLLEDIG. Deze samenvatting omvat alle te kennen leerstof voor het examen van juni 2022. Dit vak wordt gegeven in het tweede semester van het 3de jaar orthopedagogie te HoGent. De samenvatting bevat dus de volledige lessenreeks, de PowerPoints, notities uit de les en de cursusteksten. De rode tekst...
Community based werken in orthopedagogisch perspectief
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
1. Vermaatschappelijking
1. Inleiding
Minder instellingen >> Meer inclusie: zorg in de samenleving
Hele welzijnssector moet hierin betrokken worden en voelen gevolgen van de vermaatschappelijking
-> Vooral zichtbaar vanaf 2010 (beleid al in ’80)
-> Nu trein naar ideale participatiesamenleving
Etymologische wortels: ‘Maat’ komt van 1 van de idealen Franse revolutie: fraternité
> Maatschappij: iets waar we samen voor staan, iets gezamenlijk aan hebben
> Zelfredzaamheid en zelfbepaling zijn kernbegrippen!
1.1. Vermaatschappelijking is hot
- Populaire term met een hoge aaibaarheidsfactor maar onduidelijk wat eronder verstaan wordt
- Containerbegrip dat vele ladingen dekt: participatie, autonomie,..
- Dezelfde terminologie, andere invulling/visie
- Onderhevig aan discussie en kritiek
>> Wordt gezien als manier van besparen: zorg door context ipv professional
>> Sommige tendensen hebben een waardeoordeel
Naast vermaatschappelijking ook 2de opmerkelijke ontwikkeling in Vlaanderen: opkomst
persoonsvolgende financiering voor mensen met een beperking
> Centraal: zelfbeschikking van het individu
> Voorziening stellen zich op als sociale ondernemers die zorg competitief op markt zetten
> Ondermijnt collectieve solidariteit: minder geneigd tot samenwerken, wat hun budget
> Relatie wordt een commerciële relatie: voorwaardelijk en contractualisering
> Beide begrippen zijn gebaseerd op idee van actief burgerschap
> Onderliggend mensbeeld refereert naar keuzevrijheid, zelfregie en zelfbeschikking
MAAR wat met burgers die zichzelf niet kunnen redden: individueel schuldmodel
> Gevaar dat overheid zich terugtrekt in haar kerntaken
> Vragen vaardigheden van burgers: zelfredzaam, mondig, keuzes maken, rechten claimen
2. Vermaatschappelijking: een sociohistorische benadering
Doet ook intrede in het liberale (individu centraal en dus zorg rond de persoon centreren)
-> Berust op een aantal wereldbeelden
Vooral in jaren ‘70-’80 werd model doorgedrukt
-> Vermaatschappelijking bestaat dus al lang
Vermaatschappelijking wijst op historische constante: duidt op vormgeving van relatie tussen burger
en overheid
Bij Grieken/Romeinen: Als je bijdrage leeft aan maatschappij mag je blijven leven
= Duivelsteen
-> Mensen met beperking of psychiatrische problematiek werden hierin gekluisterd
= Uit maatschappij zetten
-> Later gezien dat niet zo was: enkel bij crisissen even afzonderen
En dolhuizen: Hier werden ze verzorgd
1
,Community based werken in orthopedagogisch perspectief
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
Toont dat er al een vorm van zorgvermaatschappelijking was in de middeleeuwen
Guislain en Triest (= socialist en geestelijke samen)
-> Keek als eerste naar een psychiatrische problematiek als ziekte
-> Van vermaatschappelijke vorm naar iets residentieel (1850 ongeveer)
Evolutie van vermaatschappelijking dient gestitueerd te worden binnen een breder maatschappelijk
kader waarbij er zich belangrijke veranderingen optreden op exonomisch, sociaal, medisch-
therapeutisch en ideologisch vlak.
2.1. Eerste variant
Midden 20ste eeuw: na de 2de WO, land lag in puin
> Overheid trekt steeds meer zorgverantwoordelijkheden naar zich toe
> Van privésfeer naar openbare sfeer (= oprichten verzorgingsstaat)
> Van regulerende en basistaken naar zorgverantwoordelijkheden
Vb veiligheid en kader schetsen naar opvoeding en werk
Vb invoeren schoolplicht
2.2. Tweede variant
De jaren ’60-70
= Een kritiek op residentiële zorg
Vb de elektroshocks, medicalisering: op welke manier gebruikt overheid macht tgv burger
Extramuralisering van de zorg door de kritiek: recht op volwaardige deelname aan de maatschappij
(positie van patiënt als gebruiker = patiëntenbeweging)
= De 3 lijnen in de zorg met bijhorende concentrische cirkels
1) Persoon met handicap
2) Gezin waar de persoon woont
3) Familie, vrienden en informele contacten
4) Algemene zorg en dienstverlening: ziekenhuis of huisarts
5) Gespecialiseerde zorg en dienstverlening
Bij zorg dus beginnen bij 1 en zorg opschalend werken
-> Vroeger direct naar de 5 gaan om zorg te installeren
Gaven veel problemen vb financieel, werkkrachten, etc.
Ontmanteling van de traditionele psychiatrische ziekenhuizen: deïnstitutionalisering
> Oprichting centra GGZ, PAAZ en dagziekenhuizen
> Belangrijke rol voor 1ste lijnszorg + nulde lijn (mantelzorg, zelfhulp)
2
,Community based werken in orthopedagogisch perspectief
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
= dokter Basaglia
- ‘70: directeur van groot psychiatrisch ziekenhuis
- Was het beu en heeft zorg in de samenleving aangeboden
- Hield geen rekening met randvoorwaarden dus alles liep fout
- Zijn model wordt nog bekeken vanuit WHO
>>> Goede vermaatschappelijking houdt rekening met randvoorwaarden
> Vermaatschappelijking is geen doel op zich: een middel
We kijken vaak naar een psychiatrische problematiek als iets vaststaand
-> Heeft dus altijd te maken met hoe we naar iets bepaald kijken
2.3. Derde variant
Normalisatieprincipe: onderscheid beperking – handicap
Beperking: persoonskenmerk
Handicap: verlies van functionaliteit van beperking als samenleving er niet goed op inspeelt
Samenleving heeft als geheel verantwoordelijkheid voor de gevolgen van individuele kenmerken
> Persoon is veel meer dan de problematiek alleen
> Focussen op wat lukt
> Mensen vallen zo ook buiten samenleving, maar in deze variant worden ook zij opgevangen
2.4. Vierde variant
Uitgangspunt: veronderstelde ineffectiviteit van sociale sector en ander beeld van de moderne burger
> Van verzorgingsstaat naar participatiestaat: opnemen eigen verantwoordelijkheden (en omgeving)
> Wantrouwen t.o.v. de zorg ontvangende medeburger + besparingen + verhogen indicatie-eisen zorg
- Centraal: (her)verdelen van zorgverantwoordelijkheden + empoweren om maximaal te
herfunctioneren in de maatschappij
- Recht versus plicht tot participatie
> Is participatie een recht of plicht binnen de maatschappij. Kan iedereen plicht opnemen? Kan
iedereen meedraaien in maatschappij met problematiek?
- Burgers en hun sociaal netwerk krijgen meer verantwoordelijkheid doorgeschoven ↔ paradox
succesfactor voor realiseren van vermaatschappelijking
- Garantie recht op zorg?
> Hebben wij als begeleider (naast ons werk, vrije tijd en gezin) tijd om mantelzorg op te nemen
gericht op de 5 cirkels
> Sommigen kunnen/willen dit niet/zorgbelasting wordt te zwaar
> Streven naar gedeelde verantwoordelijkheid tss burger, netwerk, gemeenschap en overheid
3. Veranderende positie binnen GGZ
>> Gaat over jargon (specifiek over de psychiatrie)
>> Vooral meer gericht om nastreven en maximaliseren QOL
Gekken >>> Patiënten >>> Gebruikers en cliënten >>> Burgers
3
, Community based werken in orthopedagogisch perspectief
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
4. Nieuw begrip of historische constante
Is een historische constante
-> Mensbeeld dat ervoor zorgt dat relatie tussen overheid en burgers wordt vergroot
-> Rol van formele en informele hulpverleners veranderd meer en meer
Jargon zegt iets over manier waarop overheid in relatie trekt met de burgers
Vermaatschappelijking is verbonden met solidariteitsopvatting -> Examenvraag!!
- Warme solidariteit: gaat in op een bepaald doel, manier waarop mensen zelf kiezen naar waar hun
solidariteit naartoe gaat Vb de warmste week (onze morele plicht dat we zorgdragen)
Nadeel: kleine problematieken of lichte promocampagne krijgen minder aandacht, wie gaat
middelen vrijmaken voor zwervers?
- Koude solidariteit: hetgeen wat we na WO2 hebben geïnstalleerd, iedereen moet een deel van zijn
loon afgeven en draagt bij aan solidariteit en verdelen we eerlijk. Vb sociale bescherming
Solidariteit is bij vermaatschappelijking een uitgangspunt: krachten worden gebundeld om wie
kwetsbaar is te ondersteunen
> Subsidiariteit is leidend principe: zorg enkel verstrekt waarbij het nodig is
> Moet eerst gezocht worden in informele en mantelzorg: daarna publieke middelen
5. Vermaatschappelijking in de huidige beleidscontext
“Verschuiving binnen zorg waarbij ernaar gestreefd wordt om mensen met beperkingen, chronisch
zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met gedrags- en emotionele problemen, mensen in armoede
met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden een zinvolle plek in samenleving te laten innemen, hen
daarbij te ondersteunen en zorg zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving te laten verlopen.”
= Een maatschappijvisie waar mensen met specifieke noden een eigen zinvolle plek in de samenleving
kunnen innemen (alle burgers met mogelijkheden en kwetsbaarheden)
= Zorg in en door de samenleving
= Vrijwilligers en mantelzorgers als hoeksteen van de samenleving
De lokale besturen nemen ten volle hun regierol op inzake vermaatschappelijking van de zorg
= Voluit ondersteuning geven aan de mantelzorgers, vrijwilligerszorg en buurtzorg.
Regierol: van hoog niveau naar lokaal niveau
-> Lokale besturen zouden regierol moeten opnemen: ondersteuning geven aan mantelzorgers,
vrijwilligers en buurtzorg
DUS verwijst naar verantwoordelijkheid van burgers en overheid om mensenrechten te realiseren
> Deze invullingen zijn politiek en ideologisch gekleurd
!! Vermaatschappelijking is enkel te realiseren als inclusief burgerschap een streefdoel is!
> Structurele veranderingen in samenleving met respect voor diversiteit
> Blijft vaak enkel tot fysiek aspect: aanwezig zijn (niet deel uitmaken van)
> Na te streven ideologie is plooien van mensen naar heersende waarden en normen
> Te veel vernauwd tot productiviteit, activering, deelname en zelfstandig wonen
> Kan pas deelnemen als samenleving ook inzet op ontvangen!
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Cassey. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.
