Samenvatting van het boek Elementair Belastingrecht 2015/2016 en van de syllabus die bij de verplichte literatuur hoort dat jaar. Pluspunt: veel tabellen en opsommingen dus makkelijk te leren. Min punt: waarschijnlijk veel spel- en taalfouten
H1
Er worden gemeenschappen gevormd op basis van collectieve belangen en/of noodzaak. Dit
kunnen hele persoonlijke gemeenschappen zijn (de buurt) of juist onpersoonlijke (de EU). De
vraag binnen zo’n gemeenschap is vaak dan ook: wat moeten mensen voor zichzelf regelen en
wat moet de gemeenschap voor hen regelen?
Formeel belastingrecht Materieel belastingrecht
• Hoe wordt er geheven? • Vaststelling belastingschuld
• Bezwaar/beroep • Subject = wie betaalt?
• Verplichtingen van fiscus • Object = waarover wordt geheven?
&belastingplichtige • Tarief = hoeveel er moet worden betaald?
• Invordering & aansprakelijkheid
Belasting is het instrument om de gemeenschap te kunnen financieren en kan daarom
als de prijs voor collectivering worden gezien, omdat via belastingen collectieve goederen
worden geproduceerd. Collectieve goederen zijn:
- Niet verdeelbaar in individuele eenheden
- Goederen die niet via marktwerking tot stand komen
- Staan tot beschikking van een ieder (niet uitsluitbaar) en zijn ook niet rivaliserend
Quasi-collectieve goederen -> individuele goederen geproduceerd door de overheid
Individuele goederen -> via marktmechanisme op de markt (uitslaatbaar + rivaliserend)
Belastingheffing heeft twee functies
- Budgettaire functie; overheidsuitgaven moeten gefinancierd worden
- Instrumentele/regulerende functie; men kan gestuurd worden door belastingen
(accijns) ten behoeve van overheidsdoelstellingen (volksgezondheid =
nevenactiviteiten). Deze functie komt op vier verschillende manieren tot uiting
• Allocatieve functie; invloed op de samenstelling van de productie- en
consumptiepatronen door zelf te produceren, arbeidsomstandigheden voor te
schrijven of bepaalde fiscale voordelen creëeren zoals bij milieu-investeringen
of studieleningen. Goederen worden zo gestimuleerd of ontmoedigd.
• Stabilisatiefunctie; invloed op een gelijkmatig verloop van de economische
bedrijvigheid (conjunctuurbeleid). Als er economische groei is zou er belasting
moeten worden geheven en bij recessie zouden er subsidies moeten worden
gegeven.
• Verdelingsfunctie; invloed op de gewenste inkomensverhoudingen en
zodoende de verdeling van goederen bijsturen. Dit is mogelijk via progessieve
belastingen, specifieke subsidies en inkomensprijzen (prijzen op basis van
inkomen)
• Steunfunctie; belastingen die ervoor zorgen dat er geen belasting ontlopen kan
worden of de rechtszekerheid garanderen (VPB).
Financiele sfeer => regulering van de geldstroom
Reële sfeer => regulering van de goederenstroom
Fiscale wetgeving is een strijd tussen economie en recht; doelmatigheid en rechtvaardigheid.
Daarom moeten de vier e’s gelden bij belastingheffing:
1. Effectief; doelstellingen worden gerealiseerd
2. Efficiënt; met zo weinig mogelijk kosten worden uitgevoerd
3. Eerlijk; in overeenstemming met de rechtsopvattingen van de gemeenschap
4. Eenvoudig; bevordering van efficiëntie, begrijpelijkheid en makkelijkere communicatie
De juridische beginselen die van toepassing zijn; gelijkheid, rechtszekerheid,
legaliteitsbeginsel, zorgvuldigheidsbeginsel, algemene beginselen van behoorlijk bestuur
,De zes beginselen van Langen en haar werking in Nederland. Rood =
rechtvaardigheid/rechterlijk principe Groen = doelmatigheid/economisch principe
1. Draagkrachtbeginsel; belastingheffing op basis van financiële draagkracht.
Het verticale gelijksheidsbeginsel (men moet een gelijk percentage nut
opofferen, dus belasting weegt zwaarder bij armen) is leidend voor de maatstaf
hiebij.
Men kan via twee technieken progressief belasten; de inkomensaftrekmethode
(inkomen - belastingvrije som) en de belastingkortingmethode (gehele
inkomen x progessieve tariefstructuren)
2. Profijtbeginsel; belasting naar mate van profijt uit de door de overheid bekostigde
voorzieningen. In beginsel is het profijt per persoon ongelijk, door een heffing wordt
er een alternatief geboden voor een marktprijs (kilometerheffing/accijns op benzine)
3. Beginsel van bevoorrechte verkrijging; belasting geheven op een bevoorrechte positie,
zoals erfbelasting of gokbelasting.
4. Welvaart beginsel; er worden faciliteiten in de wetgeving gebouwd waarbij de
welvaart van de samenleving wordt verhoogd (subsidies), maar ondermijnt de
verdelingsbeginselen.
5. Beginsel van minste pijn; zo weinig mogelijk erfenis en administatie voor
belastingplichtige (accijns, loonheffing bij werkgevers).
6. Beginsel van optimale realisatie; beginselen moeten nooit ten volle, maar optimaal en
uitvoerbaar worden gerealiseerd. (vlaktaks, vereenvoudiging van premies)
Generiek beleid; groot weglek effect en minder effectief (algemene wetgeving of
maatregelen)
Specifiek beleid; wetgeving wordt complexer en er is minder transparantie (subsidies)
Belastingsubdidies = tegemoetkomingen in de belastingwetgeving, simpelweg om
beleidsoelstellingen te realiseren die de overheid ook via directe uitgaven kan nastreven. Vaak
zijn het aftrekposten, tariefkortingen of vrijstellingen.
Voordelen Nadelen
• Het is effectief en doelgericht, terwijl het • Belastingwetgeving wordt ingewikkelder
weglekeffect niet zo groot is. • Effectiviteit is niet meetbaar
• Er is een institutioneel fiscaal kader • Bij progessieve belastingen zullen de
beschikbaar (bezwaarprocedures etc.) rijken meer profiteren van subsidies dan
• Belastingadviseurs zullen hun expertise de armen
gebruiken om particulieren en • Minder controle op belastingsubsidies
ondernemingen te wijzen op kansen met dan bij afzonderlijke subsiies
subsidies
Progressief stelsel > marginale- en gemiddeld belastingdruk stijgt
Degressief stelsel > marginale- en gemiddelde belastingdruk daalt
Benthamse progressie > gelijkblijvend marginaal tarief, maar gemiddelde belastingdruk stijgt.
Dit kan door een uniform tarief en een belastingvrije som (betekenis daalt bij een hoger
inkomen)
Vier vormen van dekkingen van een tekort: afsluiten van geldleningen, inflatoire financiering
(risico op hoge inflaties), belastingverhoging en beperking van overheidsuitgaven.
Gemiddelde belasting druk = belasting/bruto inkomen x
100%
Marginale belasting druk = extra belasting/ extra inkomen x
100%
Collectieve lastendruk = collectieve lasten/BBP x 100%
, Collectieve lasten = belastingen + premie’s + niet belasting-ontvangen
Een belasting heeft één juridische definitie en één economische
- Formele definitie; alle heffingen die zo bij de wet zijn genoemd -> art
104 GW zegt dus geen heffing zonder dat dit in de wet is
aangegeven (legaliteitsbeginsel) !
- Materiele definitie; een verplichte betaling, aan de overheid door
burgers en bedrijven, in geld, zonder individuele tegenprestatie en
tot stand gekomen door democratische regels
Directe en indirecte belastingen
Direct Indirect
Economisch Belastingschuldige = Belasting wordt gedragen
belastingdestinataris (degene door iemand die niet is
voor wie de druk bestemd is) bedoeld door de wetgever
Juridisch Wetgever noemt het direct Wetgever noemt het indirect
Een bronheffing betekent dat degene die de inkomsten uitbetaalt aan een heffing daarover is
onderworpen (inhoudingsplichtige) en zijn verrekenbare voorheffingen
- LB kan je verrekenen met IB en is een eindheffing als Loon=inkomen. Als dit niet zo
is en je kan iets terugvragen, moet het meer dan €45,- zijn.
- DIV kan je verrekenen met IB & VPB en is een eindheffing als de ontvanger niet in
NL woont.
Gemeenten kunnen ook belasting heffen, maar slechts in de aangegeven normen van het Rijk.
Collectieve goederen worden vaak ook door gemeenten geproduceerd, de heffingen van dat
soort belastingen (profijtbelastingen) wordt dan ook vaak aan gemeenten overgelaten. Zo
kunnen sommige gemeenten een uitgebreider pakket financiëren of doen dit juist niet, wat in
wezen op een soort marktwerking lijkt.
Harmonisatie van EU-heffingen -> gemeenschappelijk BTW-beleid, zoveel mogelijk gericht
op verkleinen onderlinge verschillen door richtlijnen.
Economische effecten van belastingheffing
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mike010. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
