Hoorcollege 1
Psychologie is een wetenschap waarbij gedrag bestudeerd wordt in processen die
daaraan ten grondslag liggen en de omstandigheden waarin het plaatsvindt, met het
doel het gedrag te begrijpen en voorspellen.
Wetenschap is het proces om zo objectief mogelijk de waarneembare (empirische)
werkelijkheid te verklaren op zowel fundamenteel als toegepast niveau.
(MRI: magnetische vlakken trekken actieve hersendelen aan?)
Beroep Opleiding Taken
Psychiater Arts Diagnose, medicijnen,
therapie
Klinisch psycholooh/ GZ Master + BIG Diagnose en therapie
psycholoog
Orthopedagoog Master + BIG Diagnose en therapie
Experimenteel Master Onderzoek die nieuwe
psychologen psychologische kennis
(onderzoekspsychologen) creëert
HBO pedagoog Bachelor Observeren,
interpreteren, plannen,
adviseren, begeleiden
Psychologie vs. pseudopsychologie
Pseudopsychologie is niet onderbouwde psychologische aannamen die zich als
wetenschappelijk waarheid voordoen (horoscopen bijvoorbeeld). Psychologie is wel
wetenschappelijk.
Hoe psychologie begon
- Voorheen was je en schepsel van God, alles is voorbestemd van hoe dat
bedacht is, je bent één geheel.
- Descartes: lichaam en geest zijn uit elkaar te halen (dualisme). Het is niet één
ding. In de geest heb je de goddelijke geest (nadenken, analytisch
denkvermogen) en de reflexgeest (dierlijke, waar je niet over nadenkt). De
kerk besloot niet meer naar Descartes te luisteren.
- Locke: het leven is niet voorbestemd, niet aangeboren. Het is juist een tabula
rasa, onbeschreven blad. Al het gedrag wat je hebt is aangeleerd.
- Kant: er zijn aangeboren gedragskenmerken van de mens (tijd kunnen zien,
oorzaak-gevolg kunnen zien). Waarneming van de mens gaat via het zintuig.
Bij die waarneming zit ook een probleem: de objectieve werkelijkheid wordt
niet gezien door mensen, de interpretatie van de hersenen maken de
werkelijkheid van de mens en dat is een subjectieve werkelijkheid. Het is dus
onmogelijk voor de mens om een objectieve werkelijkheid te zien, omdat de
hersenen een verhaal erbij bedenken en het subjectief maakt.
,Hoe psychologie begon (onderzoek)
- Wundt/James: psychologie is geen filosofie, maar wetenschap. Waarneming
en processen in je hoofd moeten te meten zijn. Hier begonnen de
experimenten.
- Modern onderzoek: virtual reality, artificial intelligence. Er wordt veel gekeken
naar de hersenprocessen binnen de psychologie. De experimenten worden
opgezet met hypothesen (voorspellingen). ‘Als je één onderdeel veranderd,
dan denk ik dat er dit gebeurt.’ Achteraf kan je invullen of het is gelukt, of het
waar is wat je dacht.
Onderzoeksmethoden wordt niet gevraagd op de toets
,Hoorcollege 2
Omslag in visie.
- Descartes → Scheiding spirituele geest en fysiek lichaam.
- Rationalisme → Denken is enig middel om aan wetenschap te doen.
- Empirisme → Waarnemingen en ervaringen enige bron van kennis.
- Modern perspectief → Lichaam en geest opnieuw samengevoegd.
- Evolutionaire psychologie → Omgevingsinvloeden en natuurlijke selectie.
Onze huidige visie op de psychologie komt voort uit eeuwen van visie op ons
‘denken en zijn’
- ‘De menselijke geest is een mysterie die niet in twijfel getrokken
mag worden’.
1. Biologisch perspectief
Gedrag = samenspel van genen, de hersenen, het zenuwstelsel en
hormoonstelsel
2 varianten
- Neurowetenschap
- Evolutionaire psychologie (omgevingsinvloeden en natuurlijke selectie)
2. Cognitief perspectief
Startpunt moderne psychologie (Wundt, 1879)
Ontdekking periodiek systeem in scheikunde: alle elementen Wundt: ook
soortgelijk systeem voor de geest: opdelen in elementen?
- Zintuiglijke waarnemingen en introspectie (=kijken naar het bewustzijn van
binnenuit)
Vroege stromingen
- Structuralisme: dmv introspectie ontdekken we structuur van bewustzijn
versus Gestalt (geheel meer dan delen: we kunnen wel introspectie doen,
maar daar krijg je nooit het complete beeld van, want er gebeurt veel meer
dan wij kunnen beschrijven)
- Functionalisme: organisme past zich aan met doel functies (geheugen, taal
etc) te verbeteren
- Kritiek: té subjectief
- Gedrag = resultaat van iemand unieke patroon van waarnemingen en
interpretaties van ervaringen.
Dus de basis vormde structuralisme, functionalisme en Gestalt: allen legden nadruk
op cognitie (geestelijke activiteiten: waarneming, interpretaties, herinneringen etc)
- Nu MRI: objectiever mentale processen bestuderen
3. Behavioristische perspectief
Gedrag = komt voort uit prikkel van de omgeving (dus beïnvloedbaar)
- Bron onze handelingen gevolg van stimuli uit de omgeving i.p.v. innerlijke
mentale processen
- Uitsluitend direct waarneembaar gedrag (behaviour) bestuderen
, - Aandacht voor de manier waarop ons handelen wordt gevormd door de
consequenties ervan (vb: gaat een kind eerder dankjewel zeggen (handeling)
als het wordt geprezen (consequentie)?
- Short looker of long looker?: hoe korter de fixatietijd op een bepaald voorwerp,
hoe intelligenter de baby (hoelang ze ergens naar kijken)
4. Whole Person perspectief
3 Stromingen
Psychodynamische psychologie (Freud)
Arts Sigmund Freud
Gehele persoon verklaren i.p.v. onderdelen
- Onbewuste conflicten (trauma’s kindertijd,
probleem verdringen)
- Vrije associatie en dromen (Freud
interpreteerde de dromen)
Humanistische psychologie
Nadruk leggen op positieve kant van de mens: de mogelijkheden, groei,
potentie en vrije wil van de mens
- Door vrije wil is groei mogelijk (Maslow)
- Grondhouding hulpverleners (Rogers)
- empathie
- onvoorwaardelijke acceptatie
- echtheid
Karaktertrekken en temperament
Gedrag en persoonlijkheid zijn producten van fundamentele
psychologische kenmerken
- Karakter is vaststaand (je bent introvert, je kan extrovert doen, maar in jou zit
introversie bijvoorbeeld)
- Big Five persoonlijkheidstrekken
Extravert introvert
Warm koel
Georganiseerd chaotisch
Gelijkmatig nerveus
Open gesloten
5. Ontwikkelingsperspectief
Gedrag = interactie tussen erfelijkheid en omgeving en voorspelbare
veranderingen
Nature of nurture?
- Nature: biologisch psychologen
- Nurture: behavioristen
- Combi: ontwikkelingspsychologen