Samenvatting
Samenvatting Biologie eindexamen alle stof
In dit document vat ik alles voor het centraal eindexamen samen voor het vak biologie HAVO
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
BIOLOGIE: de cel en processenEukaryoten: met celkern (mensen dieren planten)
Prokaryoten: zonder celkern (bacterie)
Celkern bevat DNA wat de cel aanstuurt.
Ribosomen: complexen die betrokken zijn bij eiwitsynthese (kan los voorkomen of in
endoplasmatisch reticulum)
ER: speelt rol bij transport binnen een cel, ruw (met ribosomen) en glad (geen ribosomen)
Golgi-systeem: rol bij opslag van stoffen, vorming lysosomen en afwerking van eiwitten
Lysosoom: blaasje gevuld met enzymen.
Mitochondriën: hierin vindt verbranding plaats (dissimilatie)
Cytoplasma: celvloeistof wat alle organellen bevat
Enzymen: eiwitten, werken als katalysator (versnellen processen), ze zijn substraat- en
reactiespecifiek dus geschikt voor 1 type reactie, de vorm bepaalt de functie (temperatuur,
aminozuurvolgorde en PH-waarde kunnen de structuur veranderen) mutaties hebben alleen
invloed op aminozuurvolgorde en niet op vorm van het eiwit.
Beperkende factor: tekort waardoor een proces in een organisme wordt geremd
(fotosynthese bij tekort aan water, CO2 of licht)
Organische stoffen: stoffen met een combinatie van C- en H-atomen
Anorganische stoffen: bevat geen C- en H-atomen
Assimilatie: opbouw, endotherm, warmte energie wordt verbruikt. (fotosynthese
(chloroplasten): anorganische stoffen worden omgezet met lichtenergie in organische
stoffen. en voortgezette assimilatie:organische stoffen worden omgezet in organische
stoffen)
Het lichaam gebruikt glucose op drie verschillende manieren: maken van monosachariden,
vormen van aminozuren en het maken van vetzuren
Dissimilatie: afbraak, exotherm, warmte ofwel energie komt vrij. Er zijn twee soorten
dissimilatie:
Aerobe disimilatie= (met zuurstof) glucose wordt afgebroken tot CO2, H2O en energie
Anaerobe dissimilatie =(zonder zuurstof) gebeurd in cytosol (celvloeistof) uit glucose wordt
pyrodruivensuiker gevormd. 2ATP komt hierbij vrij. Deze druivensuiker kan omgezet worden
in melkzuur, alcohol of CO2.
Twee soorten transport: actief en passief.
actief= transport van grote moleculen, kost energie
passief= bewegen stoffen van plaatsen met een hoge concentratie naar plaatsen met een
lage concentratie, kost geen energie.
-osmose: transport van water van een plaats met lage concentratie opgeloste stoffen
naar een plaats met een hoge concentratie opgeloste stoffen (semipermeabel
membraan: selectief doorlaatbaar voor water)
-diffusie: transport van deeltjes van een plaats waar veel deeltjes aanwezig zijn naar
een plaats waar minder deeltjes aanwezig zijn( permeabel membraan:volledig
doorlaatbaar)
transportsysteem binnen een plant: houtvaten en bastvaten
-houtvaten: van wortels naar andere delen van de plant ( water & anorganische
stoffen)
-bastvaten: van boven naar de wortels (organische stoffen)
opwaartse krachten van belang bij opwaartse transport van houtvaten: zuiging vanuit
bladeren, capillaire werking en worteldruk.
, Biologie: DNA en genetica
Transcriptie: afschrijven van een gen, DNA code wordt afgelezen en RNA wordt gevormd
DNA en RNA bestaan beiden uit basenparen, DNA: Adenine, Thymine, Cytosine en
Guanine; RNA: Adenine, Uracil, Guanine en Cytosine.
Translatie: eiwit wordt gevormd door het aflezen van mRNA (in cytoplasma bij ribosomen)
Differentiatie: specialiseren van cellen door activatie van bepaalde cel-specifieke genen.
Stamcel: ongespecialiseerde cel die zich kan blijven delen en tot andere celtype kan
differentiëren.
Genotype: alle genetische informatie.
Fenotype: verzameling waarneembare eigenschappen individu.
Chromosoom: molecuul dubbelstrengs DNA.
Gen: een stuk DNA dat codeert voor één erfelijke eigenschap
Allel: variant van een gen
Bloedsomloop
Slagaders: transporteren het bloed weg van het hart, veel zuurstof (longslagader,
navelstrengslagader koolstofdioxiderijk), dikke wand, elastisch, hoge bloeddruk
Aders: transporteren richting het hart, weinig zuurstof (longader, navelstrengader
zuurstofrijk), dunne wand, kleppen om te voorkomen dat bloed terugstroomt
Haarvaten: liggen tussen aders en slagaders (osmotische druk, meer opgeloste deeltjes in
haarvat dat in het weefselvloeistof der buiten)
Filtratie: bloed wordt uit haarvat geperst. Bloeddruk>COD
Resorptie: heropname (niet alles). COD>bloeddruk
Resterende wordt opgenomen door lymfevaten
Oedeem: ontstaat als er iets fout gaat bij resorptie of filtratie
Bloedplaatjes: stolling van het bloed
Rode bloedcellen: vervoeren zuurstof, zuurstof bindt aan hemoglobine, geen celkern
Witte bloedcellen: afweersysteem
Gesloten dubbele bloedsomloop: bloed gaat twee keer door het hart
-kleine bloedsomloop: stroomt langs de longen, bloed van zuurstof voorzien en
koolstofdioxide wordt afgegeven
-grote bloedsomloop: bloed stroomt door de rest van het lichaam
Diastole: hart vult zich met bloed
Systole: hart trekt zich samen, bloed wordt eruit gepompt—> bloeddruk ontstaat
Gaswisseling
In de longblaasjes vindt gaswisseling plaats, d.m.v diffusie. Hoe groter het contactoppervlak
tussen longblaasjes en bloedvaten, hoe meer uitwisseling.
Dode ruimte: ruimte in luchtwegen waar geen gaswisseling plaatsvindt (luchtpijp)
Ademhalingsprikkel: geen adem→ CO2 gehalte in bloed stijgt→ koolzuurgehalte stijgt→ ph
daalt→ prikkel voor ademhaling (ademcentrum in hersenstam)
Borstademhaling: buitenste tussenribspieren trekken samen bij inademing→ ontspannen bij
uitademen
Buikademhaling: aanspannen middenrif bij inademen→ ontspannen bij uitademen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mberratoker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,33. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72042 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen