Hierin staat een geschiedenis samenvatting (met kenmerkende aspecten per deel) die gebaseerd is op youtube filmpjes en het boek geschiedenis werkplaats.
Hoofdstuk 5
Het begin van de Europese overzeese expansie.
West-Europa begon op te bloeien. Het wereldbeeld van de West-Europeanen bleef beperkt.
Alleen Europa, Noord-Afrika en de Arabische wereld zijn bekend. Europese expansie vanaf
de 15e eeuw, Spanje en Portugal beginnen als eerst.
Redenen voor de Europese expansie:
- Economie: Ze wilden zelf op zoek gaan naar producten om te verhandelen:
specerijen, zijde, goud en zilver enz…
- Politiek: Veroveren van een groot rijk.
- Cultuur: Verspreiding van het christendom.
- Cultuur: Nieuwsgierigheid en avontuur.
Spaanse conquistadores (veroveraars) koloniseren de rijken van de Azteken en Inca’s
Gevolgen voor de indianen:
- Indianen sterven door Europese ziektes.
- Indianen worden gekerstend (bekeerd tot christendom).
- Indianen worden gedwongen tot arbeid.
Protest tegen slechte behandeling indianen. -> Begin transatlantische slavenhandel. Import
van Afrikaanse slaven vormt het begin van de driehoekshandel.
Europese koloniën en factorijen (versterkte handelsposten) rond 1600.
Het veranderende mens en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling.
Nieuw mensbeeld voor bovenlaag van rijke handelaren:
Middeleeuwen: -> Renaissance:
Memento mori (gedenk te sterven) -> Carpe diem (pluk de dag)
Er kwam een nieuwe belangstelling voor het klassieke erfgoed (alles wat over is gebleven uit
de tijd van Grieken en Romeinen). Die belangstelling werd wedergeboren -> Renaissance.
Architectuur en kunst op basis van klassieke vormentaal. Humanisten: geleerden die op
basis van de geschriften van de oude Grieken en Romeinen probeerden om de wereld beter
te begrijpen. Dit deden zij door op zoek te gaan naar oorspronkelijke teksten, deze teksten
vergelijkten zij met de teksten uit hun eigen tijd. Als er dan wat was aangepast, haalden ze
dat eruit zodat de tekst weer in zijn oorspronkelijke staat is vertaald. Ze hadden dus een
kritische denkhouding en vonden dat je je niet moest beperken tot 1 gebied: universele
mens. Hierdoor ontstond een nieuwe wetenschappelijke belangstelling. -> Proberen de
wereld te verklaren op een rationele manier (met behulp van het verstand).
,De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had.
Toenemende kritiek op de geestelijkheid:
- Streven naar wereldlijke macht door de paus.
- Luxe leven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid.
- Slechte opleiding van de parochiepriesters.
Mensen die afweken van de katholieke leer werden vervolgt door de inquisitie: kerkelijke
rechtbank die niet-katholieken (ketters) opspoort en veroordeelt.
Vanaf de 15e eeuw kon de kritiek op de geestelijkheid snel verspreid worden via de
boekdrukkunst. Dit is het begin van de kerkhervorming of reformatie: protestbeweging tegen
misstanden en manieren van geloven in de katholieke kerk.
Katholieke kerk:
- De kerk bepaalt de geloofsregels.
- Geestelijkheid is nodig voor contact tussen God en gelovigen.
- Paus is de leider van de kerk.
- Alle ambten in de organisatie van de kerk worden vervuld door geestelijken.
- Geestelijken mogen niet trouwen.
- In de kerkdienst staat de eucharistieviering centraal (de dood en de wederopstanding
van jezus).
- Geestelijken en heiligen zijn nodig als bemiddelaars tussen de gewone mens en god.
Humanisten:
Erasmus (katholiek): bleef katholieke kerk/paus trouw, maar had er wel kritiek op.
Luther (protestant):
- Verering van relikwieën en heiligen is bijgeloof.
- Alleen door oprecht te geloven komt men in de hemel.
- Vorst mag het geloof voor zijn onderdanen bepalen.
Calvijn (protestant):
- verering van relikwieën en heiligen, branden van kaarsen en orgelspel is bijgeloof.
- Predestinatie: God heeft al bepaald of jij naar de hemel gaat.
- Gelovige mag zijn geloof zelf bepalen. Als een vorst dit niet toestaat, mag de gelovige
in opstand komen.
Luther en calvijn:
- Kerk is niet bezig met het geloof, maar met bijgeloof, rijkdom en macht.
- Bijbel is de basis van het geloof.
- Geestelijkheid is niet nodig -> kerk moet hervormd worden.
- Er is geen aparte leider nodig.
- Iedereen kun taken in de kerk vervullen, behalve het ambt van predikant: iemand die
bijbel voordraagt en uitlegt.
- Predikanten mogen trouwen.
- In de kerkdienst staat de preek van de predikant over een bijbeltekst centraal.
- Iedereen kan zelf zijn weg naar God vinden.
, Gevolgen van de reformatie:
- Godsdienstoorlogen in het Duitse rijk. -> 1555 Vrede van Augsburg: Vorsten mogen
zelf bepalen of hun gebied katholiek of protestant is.
- Contrareformatie door de katholieke kerk. -> Bestrijding van het protestantisme en
verbetering van de misstanden in de katholieke kerk.
Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse staat.
In de 15e eeuw behoorden de Nederlanden tot Bourgondië. Bourgondische hertogen
proberen Nederlanden te centraliseren. Er kwam veel verzet van steden, omdat zij hun
privileges kwijt raakten. Vanaf 1515 behoren de Nederlanden tot het Spaans-Habsburgse rijk
met als hoofd Karel V -> 1555 Filips ||.
Nederlanden:
- 17 gewesten met eigen regels en wetten.
- Stadhouder aan het hoofd van een gewest.
- Ook adel en steden hebben privileges
- Cultuur: toenemende invloed van het Calvinisme.
Hier probeerden Karel V en Filips || (katholiek)ets tegen te doen -> centralisatie en inquisitie.
Hierdoor kwam de beeldenstorm. Filips || stuurt Hertog van Alva met soldaten om de
beeldenstorm aan te pakken. Willem van Oranje vlucht naar Duitsland en maakt met zijn
broer plannen om Alva uit Nederland te krijgen. Willem van Oranje is de leider van de
Nederlandse opstand (80 jarige oorlog) 1568 - 1648. Filips || wordt afgezet. 1609 - 1621:
Twaalfjarig bestand, oorlog gaat erna weer verder. 1648 Vrede van Munster: Nederland is
officieel een onafhankelijke staat.
Hoofdstuk 6
Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
In de 16e en 17e eeuw was er opkomst van handelskapitalisme (zo veel mogelijk winst door
handel en vervolgens een deel van de winst te herinvesteren) in de Republiek. Nederlandse
handelaren gaan steeds meer overzee handelen. Amsterdam groeit uit tot de grootste
stapelmarkt (producten opgeslagen) van Europa. De belangrijkste handel is de handel met
het Oostzeegebied (Zweden, Duitsland, Denemarken). Ze haalden hier vooral hout en graan
vandaan, dat hadden ze niet veel. De Republiek gaat ook deelnemen aan de
wereldeconomie.
VOC 1602:
- (Economie) Monopolie (alleenrecht) op Nederlandse handel met Azië.
- (Economie) Belangrijkste producten: specerijen, zijde en porselein.
- (Economie) Kapitaal via aandelen.
- (Politiek) Bestuur over overzeese handelsposten en koloniën.
- (Politiek) Afsluiten van verdragen.
- (Politiek) Eigen soldaten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sterret. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
