Samenvatting
Samenvatting Nederlands literatuur HAVO
- Vak
- Nederlands
- Niveau
- HAVO
Hier staan belangrijke dingen in die je moet weten voor je Nederlands literatuur toets.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Periode 1800 - 1900 Tijdsbeeld van de maatschappij eind 18e en begin 19e eeuw:- Grote macht van adele kerk en vorsten.
Industrialisatie: - Burgers komen steeds meer in verzet tegen de
- De industriële revolutie. overheersende adel.
- Uitvinding van de stoommachine. - Franse revolutie in 1789.
- Bouw van fabrieken en arbeiderswijken. - Napoleon komt in 1799 aan de macht.
- Trek van platteland naar stad. - Een periode van veel opstand en oorlogen.
- Steden veranderen, groeien explosief en er komt een
splitsing tussen arme en rijke wijken. Tijdsbeeld van de kunsten eind 18e en begin 19e eeuw:
- Mensonwaardige leefomstandigheden voor de arme - Kunst en architectuur waren in de ban van het
arbeiders. neo-classicisme (kunststroming met strenge regels)
waarbij terug wordt gekeken naar de klassieke oudheid.
Liberalisme: - Dat betekende veel regels voor de kunstvormen.
Politiek maatschappelijk stroming waarbij de vrijheid centraal staat. - Alles lag al vast; de stijl, de maatverhoudingen, symmetrie,
compositie, onderwerpen etc.
Cultuurstelsel:
- Belastingstelsel in Nederlands-Indië tussen 1830-1870 Verlichting:
- Inheemse bevolking moest percentage opbrengst landbouw - Nadruk ligt op het gebruiken van je verstand.
- Alles is heel rationeel (voor alles een reden).
afstaan voor Europese markt. Meer opbrengst betekende
- Verering van de natuur.
meer winst voor inlandse vorsten, die boeren uitbuiten.
- Twijfel of eigen kijk op de wereld wel klopt, omdat we in
- Nederlandsche Handelsmaatschappij verdiende veel geld contact komen met andere culturen die andere ideeën
met het verhandelen van de producten. hebben.
- Grote armoede en uitbuiting onder inlandse bevolking. - Opkomen voor een menswaardig bestaan.
Reacties van kunst op de maatschappij:
- Het rationele van de verlichting, van het neoclassicisme en
de industrialisatie zorgde voor een tegenreactie.
- Een groep kunstenaars kiest juist voor gevoel en emotie en
zet zich af tegen rationeel denken.
- Zo ontstond de romantiek.
, Kenmerken romantiek: (verzet op het rationele van de verlichting) - Fernweh: het verlangen naar een andere plaats, die bij
- Gevoel: de kunstenaar kiest die beeldende middelen die voorkeur heel ver weg is heet fernweh. Het
hem, naar zijn gevoel, het best in staat stellen uitdrukking te tegenovergestelde van heimwee.
geven aan zijn emoties. Het is daarom moeilijk de
schilderkunst van de romantiek in één zin te typeren. Romantische auteurs:
- Beweeglijk schilderachtige stijl. Piet Paaltjens (1867), Snikken en Grimlachjes.
- Contrast in lichtval en kleur speelt een belangrijke rol. Nicolaas Beets, Camera Obscura.
- Nadruk op heftige en tegenstrijdige gevoelens.
- Verzet tegen de werkelijkheid. Multatuli (1860), Max Havelaar.
- Vluchten: Romantische kenmerken Max havelaar:
- Verleden. - Nadruk op heftige gevoelens.
- Exotische oorden. - Exotisch oord.
- Natuur. - Geëngageerd.
- Dood / hiernamaals. - Breken met regels: veel verhalen in één roman.
- Humor.
- Vechten: Multatuli:
- Engagement (inzet). - Pseudoniem van Eduard Douwes Dekker.
- Breken met regels: kunstenaar bepaalt hoe zijn werk - Multatuli wilde de leefomstandigheden van de bewoners van
eruitziet. Indië aan de kaak stellen en verbeteren.
- Kunst moet origineel zijn.
- Multatuli betekent: ik heb veel geleden of gedragen.
Kenmerken romantische kunstenaar:
Reacties van kunst op ontwikkeling in de maatschappij: Realisme
- Weltschmerz: hij kon zijn draai niet vinden in de wereld, dus
- De armoede waarin arbeiders moeten leven en de rijkdom
hij leed aan de wereld. Weltschmerz betekent “wereldpijn”.
waarin de fabrikanten leven zorgt voor een reactie.
De kunstenaar wilde weg, want anders of in een andere tijd
- Een groep kunstenaars kiest ervoor dit harde arbeiders
was wel het geluk.
leven als thema in hun werk te nemen. Zij willen de realiteit
- Sehnsucht: tegelijkertijd besefte hij dat hij het geluk ook
van alledag juist weergeven. In hun werk staan arbeiders
ergens anders niet zou vinden. Dit verlangen noem je
vaak centraal.
sehnsucht.
- Transport in en buiten de steden ontwikkelt zich: metro,
trein, fiets, auto, passagiersboten, stations.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sterret. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen