Een samenvatting van de hoorcolleges en werkgroepen van het vak Strafrecht over de grenzen uit het jaar van de studie Rechtsgeleerdheid aan de Vrije Universiteit. Dit vak komt uit de minor Recht van de Toekomst. Bij de eerste kans heb ik een 9.0 hiermee gehaald.
Inhoud
Hoorcollege week 1 Gerechtelijke dwalingen.................................................................................2
Werkgroep week 1.........................................................................................................................4
Hoorcollege week 2 Waarheidsvinding: tegen (w)elke prijs?.........................................................8
Werkgroep week 2.........................................................................................................................9
Hoorcollege week 3 Waarheidsvinding in een mondige samenleving..........................................13
Werkgroep week 3.......................................................................................................................17
Hoorcollege week 5 Criteria voor strafbaarstelling in rechtsvergelijkend perspectief..................22
Werkgroep week 5.......................................................................................................................24
Hoorcollege week 6 De criteria toegepast: onvrijwillige seksuele interactie en straatintimidatie
......................................................................................................................................................28
Werkgroep week 6.......................................................................................................................33
Hoorcollege week 7 Uitsluiting van strafrechtelijke aansprakelijkheid.........................................38
Werkgroep week 7.......................................................................................................................42
, Hoorcollege week 1 Gerechtelijke dwalingen
Doel materiele waarheidsvinding
Het doel van materiele waarheidsvinding van het strafrecht is de echte waarheid vinden wat
daadwerkelijk is gebeurd.
Procesmodellen
Je hebt een inquisitoir systeem en een adversair systeem. Voor beide procesmodellen geldt dat het
doel de waarheidsvinding is, door middel van een eerlijk proces (art. 6 EVRM (NL) , Bill of Rights (VS)).
Het komt eigenlijk niet voor dat er sprake is van een zuiver inquisitoir systeem of een zuiver adversair
systeem. Het verschil is de manieren waarop de systemen zijn ingericht.
Inquisitoire strafprocedure:
Er is in beginsel één autoritair onderzoek dat wordt uitgevoerd door een magistraat. Het wordt
uitgevoerd door een neutrale instantie. De actieve rechter stelt de feiten vast en bepaald wat er
volgens hem is gebeurd en dat is dan ook hoe het komt vast te staan. De veronderstelling is dat er
sprake is van een staatsmacht die integer is en dus oprecht op zoek naar de waarheid. Het
zwaartepunt waar het proces plaatsvindt is het vooronderzoek. Alles wordt neergelegd in het
strafdossier, welke gegeven wordt aan de actieve rechter die vervolgens ter zitting op een actieve
wijze hiernaar kijkt: door middel van vragen stellen etc. Er is hier sprake van één waarheid.
Adversaire strafprocedure:
Deze procedure is een partijenproces. Partijen voeren en onderzoek en voeren dan ook allebei hun
eigen onderzoek. Een passieve rechter of jury stelt dan de waarheid vast. In het Amerikaans systeem
stelt de jury vanuit een passieve houding de feiten vast en luistert deze naar alle partijen. Op basis
daarvan wordt een keuze gemaakt. De rechter is hierbij passief en treedt op als een soort
scheidsrechter. Hij bepaald of een proces volgens de regelen der kunst plaatsvindt. Hierbij is de
veronderstelling dat partijen gelijkwaardig zijn. Het zwaartepunt van het proces ligt hier juist bij het
eindonderzoek. De zaken worden van tevoren goed voorbereid. Er wordt door beide partijen een
eigen scenario opgemaakt en het bewijs wordt geordend en dan wordt het proces gevoerd ter zitting
ten opzichte van een lekenjury. Het vind plaats door discussie, door debat: de waarheidsvinding
heeft een dialectisch karakter. Amerika is overwegend adversair. Dat is onder andere ook te zien aan
het feit dat de verdediging en de aanklager naast elkaar zitten: ze zijn gelijkwaardig.
Nederland strafprocesmodel:
Het Nederlandse strafproces is overwegend inquisitoir. De Hert & Decaigny: “Dutch criminal process
is decidedly at the inquisitorial end of the continuum compared to most other European criminal
justice systems”. De Her ten Decaigny hebben twee ontwikkelingen beschreven. De eerste
ontwikkeling is dat we van een gerechtelijk vooronderzoek zijn gegaan naar een
opsporingsonderzoek. Het was eerst zo dat een vooronderzoek plaatsvond onder het kader van een
gerechtelijk vooronderzoek dat onder leiding stond van de magistraat. In 2013 is het gerechtelijk
vooronderzoek in Nederland afgeschaft. Nu het is afgeschaft heeft de rechter commissaris een
toezichtfunctie toegedeeld gekregen. Hij is er dan wel, maar minder aanwezig. Dit is een adversaire
ontwikkeling aangezien het opsporingsonderzoek minder onafhankelijk wordt, maar juist meer
partijdig. Ook zet het de rechter een beetje buitenspel. Het is niet meer de neutrale instantie die het
onderzoek leidt en dat is bij uitstek juist iets wat een inquisitoir systeem inquisitoir maakt. We
hebben nog bij lange na geen adversair proces. We hebben nog steeds één centraal onderzoek (wel
nder leiding van de Officier van justitie) en bovendien is het systeem niet meteen adversair als aan
één van de twee partijen meer rechten wordt toegekend. Het wordt pas adversair als ook de
verdediging meer rechten zou worden toegedeeld. Ook is het niet perse zo dat het minder
magistratelijk is. De Officier van jusitie dient het algemeen belang. We verachten dan ook dat de
,officier voor jusitie voor iedereen staat, dus ook voor de verdachte en dat de officier van justitie dus
ook belastend bewijs presenteert aan de rechter.
Een andere ontwikkeling is dat de mogelijkheden tot buitengerechtelijke afdoening van strafzaken is
verruimd. Bij een strafbeschikking bijvoorbeeld wordt de schuld vastgesteld door de Officier van
Justitie. Het is een duidelijke vaststelling van de schuld. De rechter legt de straf dus niet op. De
invoering van de strafbeschikking was een fundamentele breuk met de gedachte dat alleen de
rechter schuld vaststelt en bestraft. Dit zou gezien kunnen worden als een adversaire ontwikkeling
omdat iets weg wordt gehaald bij een instantie die belangrijk is voor beide partijen. Uiteindelijk kan
de conclusie worden getrokken dat er geen sprake is van een adversaire ontwikkeling want die
strafbeschikking wordt alleen maar opgelegd als er niet veel discussie bestaat over de waarheid. Uit
onderzoek blijkt dat het juist helemaal niet altijd goed gaat met de waarheidsvinding in
strafbeschikkingszaken. Het wordt opgelegd in zaken waar te weinig bewijs is en dan wordt het een
wat moeilijker te verkopen verhaal in een inquisitoir systeem. In een adversair systeem zou je
kunnen zeggen dat het aan de partijen zelf is. Als verdachte heb je wel de mogelijkheid om de
rechter te betrekken in de strafbeschikkingszaak als je in verzet gaat.
Nieuw wetboek van strafvordering
In het nieuwe wetboek van strafvordering wordt het Nederlandse strafproces gekarakteriseerd als
een contradictoir proces op inquisitoire basis. Contraditoir binnen de zittingszaal met een inquisitoire
basis, wat een actieve rechter inhoudt die op zoek gaat naar de waarheid en waarbij er een overheid
is die het dossier samenstelt. Het contradictoire betekent dat het uitgangspunt zou moeten worden
dat de verdachte het verweer voert. Als de verdachte geen verweer voert en niet de moeite doet om
een zaak goed op poten te zetten en te motiveren, dan hoeft de rechter er ook niet veel moeite in te
stoppen. We verwachten dat de verdachte zich inspant om duidelijk te maken dat hij het niet was. Er
komt dus meer verantwoordelijkheid toe aan de verdachte.
Amerikaanse jury
Een jury is meer democratisch aangezien de juryleden meer in de samenleving staan. In Amerika is er
meer wantrouwen naar de overheid, waardoor een jury een logische keuze is. Het vertrouwen in de
jury is heel groot en de Amerikanen hebben juist wantrouwen naar een inquisitoir systeem waar je
veel macht bij de overheid neerlegt.
Nederland getuigenverhoor:
De meeste getuigen worden in Nederland gehoord in het vooronderzoek. Dit is op basis van de de
auditu arrest. Sinds dit arrest mogen verklaringen van horen door de rechter ten grondslag worden
gelegd aan zijn veroordeling. Het gekke hieraan is dat de verklaring niet uit eerste hand komt. Je hebt
niet echt meer de eigen woorden van de getuigen, maar het is opgeschreven door de ambtenaar.
Deze verklaringen hebben ervoor gezorgd dat we een zeer schriftelijk strafproces hebben.
Amerika getuigenverhoor:
In Amerika is dit anders. De getuigen komen naar de zitting en worden daar verhoord. In Amerika zijn
verklaringen van horen zeggen niet toegestaan ‘objection hear say’. Een hear say verbod is hier aan
de orde omdat degene over wie je iets zegt niet direct ondervraagd kan worden. In Amerika is er dus
sprake van veel middelijker bewijs. Als een raadsman bezwaar maakt dan moeten door de rechter de
verdere processtappen worden genomen. De jury heeft het namelijk dan gehoord. De jury mag geen
informatie te horen krijgen waardoor de jury ten onrechte een bepaald vooroordeel krijgt.
Plea-bargaining:
Met een andere partij wordt buiten de rechter om nog een deal worden gemaakt. De aanklager en
de verdediger gaan met elkaar onderhandelen. Dit kan over van alles zijn: welke straf, welke feiten
etc. Dit past dus heel erg in een systeem waarin partijen het geschil bepalen en door hun debat en
standpunten bepalen wat de jury moet oordelen.
, DNA
DNA onderzoek houdt in dat veroordeelden hun DNA in een databank moeten laten opnemen en dat
kan helpen bij het oplossen van eerdere dan wel latere strafzaken. In de wet
verwantschapsonderzoek is geregeld dat op zoek kan worden gegaan naar verwachten. In de
databank kan op zoek worden gegaan naar een familielid van de dader. DNA kan leiden tot het
rechtzetten van verkeerde beslissingen. Het is een betrouwbare onderzoeksmethode, maar geen
wondermiddel. Het kan zijn dat het spoor niet delict gerelateerd is. Ook worden de technieken
steeds beter, waardoor de gevoeligheid groter wordt: denk aan handen schudden. Het kan dat als ik
een moordenaar de hand schud en hij pakt een mes, dat ook deels mijn DNA op het mes
terechtkomt. Tot slot is er een kenniskloof.
Werkgroep week 1
Opdracht 1 inquisitoir en adversair
In eerste instantie zou de aanwezigheid van een strafdossier een aanwijzing zijn dat het proces
inquisitoir is. Er is dan één onderzoek geweest onder één instantie. En dat de rechter dan op basis
van dat dossier het proces leidt. Maar ook in een adversair systeem kan er een dossier worden
opgesteld op basis van allebei de partijen. In Amerika moeten partijen tot op zekere hoogte inzicht
geven in hun eigen bepaalde documenten. Ze moeten ook laten weten welke getuigen ze allemaal
gaan oproepen. Een juryproces kan om heel veel redenen lang duren. Ze kunnen ook meer op de lijst
zeggen dan wie ze oproepen. Dan wordt een belangrijke getuigen verstopt in een berg andere
namen.
Dit is een inquisitoir proces want de rechter heeft de controle. De rechter heeft in principe the order
en questioning of witnesses uitvoert en hij bepaalt ook of deskundigen moeten worden opgeroepen
dus er is een stevige rol voor de actieve rechter.
Bij de herziening is er een herziening richting het adversaire proces. Omdat partijen in principe de
eerste vragen stellen aan de getuigen maar nog steeds is het de rechter die zich actief kan inmengen
in die vragen dus in essentie is het nog steeds een inquisitoir proces.
Opdracht 2a De Hert & Decaigny bevoegdheidsverdeling van inquisitoire en adversaire systeem
Een adversair systeem past beter bij een rechtscultuur waar het individu zo min mogelijk rechten ene
plichten overdraagt aan de overheid. Je wordt namelijk veroordeeld door een lekenjury en partijen
voeren het proces zelf onder leiding van een passieve rechter. Je bent meer autonoom.
Een inquisitoir proces werkt juist beter in een samenleving met een sterke staatscultuur. Dus een
sterke staatsmacht. Hier is namelijk sprake van een actieve rechter die de feiten vaststelt en het
onderzoek wordt geleid door een magistraat.
Opdracht 2b verschil tussen autoritair en rechtstatelijk inquisitoir proces.
In een autoriair inquisitoir strafproces zijn de rechten zoals een folterverbod of de rechten van eerlijk
proces niet aanwezig. Het rechtstatelijk inquisitoir proces heeft deze waarborgen wel. Het
rechtsstatelijk inquisitoire model heeft bijzondere waarborgen als het gaat om de onafhankelijkheid
en onpartijdigheid gelden ten aanzien van de instantie belast met het onderzoek. Hier is een
volledige transparantie van het vooronderzoek door middel van het strafdossier de norm.
De bekentenis is het belangrijkste. Als je die hebt dan is de zaak wel rond dus dan word je sneller
gefolterd. Daarom heeft Amerika een hekel aan het inquisitoir proces. Een inquisitoir proces werkt
het beste bij een integere overheid. Bij een adversair proces is de gelijkwaardigheid van partijen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenaandevu. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
