Anatomie fysiologie van de mens Hoofdstuk 10
10.1 Indeling van het zenuwstelsel
Animale (willekeurige) zenuwstelsel
o Centrale zenuwstelsel, onderverdeeld in hersenen en ruggenmerg
o Perifere zenuwstelsel: hersen- en ruggenmergzenuwen, die
respectievelijk uit hersenen en ruggenmerg ontspringen
Contact van mens met buitenwereld verzorgd, onderscheiden
in:
Sensibele deel (gewaarwording, zintuiglijke prikkels)
Motorische deel (beweging)
Autonome zenuwstelsel (onwillekeurige of vegetatieve zenuwstelsel),
verzorgt regeling orgaanfuncties die niet direct relatie van mens met
buitenwereld bepalen, bloedsomloop, ademhaling, spijsvertering,
uitscheidingsorgaan, stofwisseling. Homeostase: stabiliteit, lichaam streeft
ernaar inwendig milieu constant te houden ondanks invloeden buitenaf
o Sympathische zenuwstelsel
o Parasympatische zenuwstelsel
Cellen van het zenuwstelsel
Opgebouwd uit neuronen (zenuwcellen) en gliacellen (steuncellen)
o Bevinden in grijze stof van hersenen en ruggenmerg.
Bundel axonen vormt een zenuw wanneer ze buiten centrale zenuwstelsel
onderdeel zijn van perifere zenuwstelsel. Wanneer axon binnen centrale
zenuwstelsel in bundel lopen, spreekt met van tractus (zenuwbaan)
Centraal zenuwstelsel
Wordt gevormd door hersenen en ruggenmerg. Hersenen onderverdeeld in
o Cerebrum (grote hersenen)
o Truncus encephali (hersenstam)
o Cerebellum (kleine hersenen)
Perifeer zenuwstelsel
Bestaat uit 12 paar nervi craniales (hersenzenuwen) en 31 paar nervi spinales
(ruggenmergzenuwen)
10.2 Cerebrum
Bouw hersenen
Twee symmetrische hemisferen (hersenhelften), rechter en linker
hersenhelft
Buitenoppervlak van cerebrum is onregelmatig van vorm, elke hemisfeer
wordt door aantal fissurae, diepe sleuven in oppervlak, in vier kwabben
verdeeld
o Lobus frontais (voorhoofdskwab)
o Lobus parietalis (zijkwab)
o Lobus temporalis (slaapkwab)
o Lobus occipitalis (achterhoofdskwab)
Oppervlak cerebrum bestaat verder uit aantal gyri (windingen) en sucli
(groeven). Deze maken oppervlak cerebrum vele malen groter dan
wanneer het oppervlak glad zou zijn. Meer plaats voor cellichamen van
zenuwcellen in dunne buitenste laag van cerebru, de cortex
(hersenschors). Deze bestaat uit zogeheten grijze stof, die kleur wordt
veroorzaakt door aanwezigheid zenuwcellichamen
, Twee soorten weefsel zichtbaar in cerebrum: grijze stof buitenzijde, witte
stof binnenzijde, die vrijwel geheel rest van hersenweefsel uitmaakt.
Opgebouwd uit axonen, zenuwvezels die cellen over lange afstanden met
elkaar verbinden, kleur te danken aan witte myelinescheden of
mergscheden rond axonen.
Hersenfuncties en hun lokalisaties
Primaire motorische centra
Aan zijkant hersenene, ongeveer midden, bevindt diepe groeve die
voorhoofdskwab van zijkwab scheidt, de sulcus centralis (centrale groeve).
Vóór sulcus centralis, in gyrus precentralis, liggen de primaire motorische
centra. Vanuit deze gebieden worden willekeurige, bewuste bewegingen
van het lichaam gestuurd
Elk deel van gyrus precentralis zorgt voor bewegingen van bepaald
lichaamsdeel
Hoe fijner de bewegingen van lichaamsdeel, des te meer cellen hiervoor
nodig
Cellen in motorische centra van hersenen zijn groot, worden
piramidecellen genoemd
Uit iedere piramidecel ontspringt axon, al deze axonen samen vormen
tractus corticospinalis (piramidebaan).
Systeem van primaire motorische centra en hun banen heet piramidale
systeem, daarnaast bestaat nog extrapiramidale systeem
Extrapiramidale systeem reguleert motorische activiteit die van
hersenschors en piramidale systeem uitgaan
Primaire sensibele centra
Acter sulcus centralis, in gyrus postcentralis, liggen primaire sensibele
centra, die prikkels uit verschillende delen van lichaam opvangen en
verwerken
Sensibele prikkels komen via perifere zenuwen, ruggenmerg en
hersenstam in de thalamus (tussenhersenen). Daar wordt prikkel
overgebracht op uitlopers volgende zenuwcel, transport naar hersenschors
In secundaire sensibele centra wordt informatie verder verwerkt en worden
bewegingen voorbereid die zullen worden aangestuurd door primaire
motorische cortex
Prikkel die binnenkomt in primaire sensibele cortex, wordt daarna
doorgegeven aan secundaire sensibele cortex, daar vindt analyse plaats
van vorm en plaats. Hierna beweging in gang gezet door tertiaire en
secundaire motorische centra.
Lobi Cerebi
Lobus frontalis, voorhoofdskwab, verantwoordelijk voor planning, nemen
van initiatief, alle motoriek, inclusief spraakmotoiek, persoonlijkheid wordt
hier voor deel bepaald
Lobus parietalis, zijkwab, zorgt voor verwerking sensibele prikkels in gyrus
postcentrales. Pariëtaalkwab kan analyse maken van vorm van voorwerpen
om lichaam een. Informatie kan worden gekoppeld aan voorvallen uit
verleden.
Lobus temporalis, slaapkwab, is lokalisatie van taal, onderdelen van
geheugen en gehoor
Lobus occipitalis, achterhoofdskwab, verantwoordelijk voor verwerking
visuele prikkels
Cerebellum, kleine hersenen, worden automatische bewegingspatronen en
coördinatie van bewegingen geregeld