100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting Aardrijkskunde (Alle stof HAVO 4 & 5) €10,99
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. HAVO
  4.  
  5. Aardrijkskunde

Samenvatting

Samenvatting Aardrijkskunde (Alle stof HAVO 4 & 5)
 1 keer verkocht

Alles wat je leert en moet weten voor proefwerken in HAVO 4 & 5. Eindexamen stof! Domein B: Wereld Domein C: Aarde Domein D: Brazilië Domein E: Leefomgeving

Voorbeeld 3 van de 17  pagina's

Document informatie

  • 21 mei 2022
  • 17
  • 2021/2022
  • Samenvatting

Onderwerpen

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (1610)

Verkoper

avatar-seller
zoeyknegt

Voorbeeld van de inhoud

Domein B - Wereld

Hoe meet je welvaart?
Bruto binnenlands product (BBP per hoofd) → waarde van goederen en diensten
die in één jaar geproduceerd worden bij elkaar optellen en delen door het aantal
inwoners.

De samenstelling van de beroepsbevolking
Ontwikkelingspeil hoger → Minder mensen in landbouw en meer in formele
dienstensector

Hoe meet je welzijn?
VN-ontwikkelingsindex → alfabetiseringsgraad & levensverwachting

Problemen meten welvaart:
- Niet alles evenveel waard → Koopkracht = alles omrekenen naar dollar
- Inkomsten uit informele sector, ruilhandel en zelfvoorzienende landbouw tellen niet
mee
- Sociale ongelijkheid
- BBP per hoofd laat geen regionale ongelijkheid zien

Oorzaak bevolkingsspreiding:
- Natuurlijke mogelijkheden
- De ligging
- Het koloniale verleden

Spreidingspatroon van bevolking is momentopname. Door migratie verandert alles. Migratie
heeft verschillende types:
- Economische migranten
- Vluchtelingen
- Ecologische migranten
- Arbeidsmigratie

Pushfactoren: Slechte levensomstandigheden stoten af
Pullfactoren → Goede welvaart trekt aan

Cultuurelementen:
- Verstand (taal & godsdienst)
- Samenleving (wetten, familiebanden & opvoeding)
- Materiële kenmerken (inrichting, bouwstijl)

Cultuur
Een cultuurgebied is een gebied waar één cultuur voorkomt of waar een aantal culturen dat
sterk op elkaar lijken, voorkomen.
De verspreiding van een cultuurelement vanuit een kerngebied = diffusie
Belangrijk voor diffusie is kolonisatie.
Cultuurvermenging is als een nieuw cultuurelement ingepast wordt in een bestaande cultuur

,Godsdienst is één van de belangrijkste cultuurelementen → Voedsel, kleding,
feesten, verhoudingen, rituelen, bouwstijl.

Verdeling van welvaart (wereldsysteem)
Het centrum-periferie model wordt gebruikt om gebieden in te delen naar mate van
economische (en politieke) macht en invloed. Het centrum in een gebied bezit de macht
(regeringscentrum), het geld (banken) en is het meest ontwikkeld. De periferie van een
gebied is achtergebleven en is afhankelijk van de maatregelen, het werk en het geld in het
centrum. Er bestaat ook een semi-periferie; die valt ertussenin.

Kenmerken van centrum:
- Economie gebaseerd op dienstverlening (tertiaire sector)
- Veel (technologische) kennis en kapitaal aanwezig
- Gefocust op de winstgevende kanten van de productieketen (design & marketing)
- Hoog gemiddeld inkomen

Kenmerken van semi-periferie:
- Economie sterk gericht op industriële activiteit (secundaire sector)
- Profiteert van uitschuiving productieketen (maakindustrie)
- Sterkte economische groei en gemiddeld inkomen stijgt → groeiende
ongelijkheid
- BRICS-landen → Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika

Kenmerken van periferie
- Economie hangt in sterke mate af van de primaire sector
- Levert met name grondstoffen en (goedkope) arbeidskracht
- Blijft economisch achter op de rest van de wereld

Interne oorzaken slechte welvaart:
- Natuurlijke-, menselijke-, of economische oorzaken

Externe oorzaken slechte welvaart:
- Rijke landen zijn dominant en arme landen zijn afhankelijk

Internationale arbeidsverdeling
De specialisatie van werkgelegenheid in de verschillende delen van de wereld. Kan je
aflezen aan de samenstelling van de beroepsbevolking en van het exportpakket. Naarmate
een arm land zich ontwikkelt, schuift de beroepsbevolking op van landbouw naar industrie
en diensten.

Bevolkingsgroei
Natuurlijke bevolkingsgroei → Geboortecijfer hoger dan sterftecijfer
De groei gaat steeds sneller
De groei gaat niet overal even snel
Absolute bevolkingsgroei → De hoeveelheid mensen die er in een bepaalde tijd
zijn bijgekomen.
Relatieve bevolkingsgroei → Procenten

, Verklaring hoog geboortecijfer arme landen
- Demografisch → Arme landen kennen jonge leeftijdsopbouw en hebben
dus veel vrouwen in de vruchtbare leeftijd.
- Onderwijs → De vruchtbaarheid daalt wanneer de scholingsgraad stijgt.
- Religie → Het katholieke geloof wijst abortus en het gebruik van
voorbehoedsmiddelen af.
- Cultuur
- Gezondheidssituatie → Een hoog kindersterfte stimuleert het
geboortecijfer.
- Armoede → Er is een direct verband tussen stijgende welvaart en dalende
vruchtbaarheid (geld voor anticonceptie, werk, etc)

Demografische transitie
- Ontwikkelingen van geboorte- en sterftecijfer

Verstedelijking
Proces waarbij het aandeel van de bevolking dat in stedelijke gebieden woont, toeneemt.
Verstedelijking druk je uit in de verstedelijkingsgraad.

Groei van de steden in derde wereld kent drie oorzaken:
- Trek van platteland naar de stad
- Uitbreiding van de stad
- Natuurlijke bevolkingsgroei

Globalisering
Toename van de gemiddelde afstand waarover goederen, mensen en kapitaal zich
verplaatsen & hoe het leven van mensen wordt beïnvloed door gebeurtenissen ver weg.
Globalisering is mogelijke door transport- en informatietechnologie:
Transporttechnologie = Alle technologie die nodig is om vervoer van grondstoffen, goederen
en mensen mogelijk te maken.
Informatietechnologie = Technologie om uitwisseling van informatie mogelijk te maken.

Tijd-ruimtecompressie
Multinationale onderneming (MNO’s) → omspannen met hun vestigingen de hele
aardbol en vormen dus mondiaal netwerk. Gevolg is dat relatieve afstand tussen
gebieden afnemen.

Economische globalisering kan je aflezen aan:
- Sterke stijging van buitenlandse investeringen
- Groei van internationale transport- en communicatieverkeer
- Snelle toename van wereldhandel

MNO’s vestiging
- Arbeidsmarkt

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zoeyknegt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 69252 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Begin nu gratis
€10,99  1x  verkocht
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd