1
,3 VWO|GYMNASIUM
SCHEIKUNDE
UITWERKINGENBOEK DEEL A
AUTEURS
J. SCHOUTEN
B. ZOON
EINDREDACTIE
I. LANDA
MET MEDEWERKING VAN
A. KERKSTRA
T. DE VALK
P. VERWEIJ
2021 release
www.malmberg.nl/nova-scheikunde
Malmberg, ’s-Hertogenbosch
2
,© Malmberg ’s-Hertogenbosch, 2021
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave (met uitzondering van de bijlagen) mag worden
verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in
enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige
andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet
1912 j° het Besluit van 20 juni 1974, St.b. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985,
St.b. 471, en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen
te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van
gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16
Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.
3
,Inhoudsopgave
1 Materialen en stoffen 5
THEORIE
1 Materialen 6
2 Het deeltjesmodel 10
3 Zuivere stoffen en mengsels 14
4 Scheidingsmethoden 20
PRAKTIJK
Fluorescerend, lekker opvallend 24
2 Chemische reacties 26
THEORIE
1 Moleculen en atomen 27
2 Reactievergelijkingen 31
3 Chemische synthese en ontleding 35
4 Verbrandingsreacties 41
PRAKTIJK
Chloor: gevaarlijk en onmisbaar 46
3 Bouw van stoffen 48
THEORIE
1 Atoommodel 49
2 Metalen en zouten 52
3 Moleculaire stoffen 56
4 Atoommassa en molaire massa 59
PRAKTIJK
Geheugenmaterialen 67
4
, Nova © Uitgeverij Malmberg
H1 Materialen en stoffen Uitwerkingen Leerjaar 3 vwo|gymnasium
1 Materialen en stoffen
5
, Nova © Uitgeverij Malmberg
H1 Materialen en stoffen Uitwerkingen Leerjaar 3 vwo|gymnasium
1 Materialen
LEERSTOF
1
De mens heeft altijd materialen gebruikt voor het bouwen van onderkomens.
a Noteer drie natuurlijke bouwmaterialen die voor het begin van onze jaartelling werden
gebruikt.
bijvoorbeeld hout, been, steen, leem, plaggen en leer
b Noteer vijf synthetische bouwmaterialen.
bijvoorbeeld aluminium, glas, (gewapend) beton, staal en kunststof
2
Plastic is een veelgebruikt modern materiaal.
a Uit welke grondstof wordt plastic meestal gesynthetiseerd?
aardolie
b Welke gunstige eigenschappen heeft plastic? Noteer er drie.
Bijvoorbeeld lage dichtheid, sterk, gemakkelijk in de gewenste vorm te krijgen, kan in alle
kleuren worden gemaakt.
c Welke twee nadelen kleven er aan het gebruik van plastic?
Het wordt gesynthetiseerd uit de grondstof aardolie en die raakt op. Het is niet biologisch
afbreekbaar, waardoor het lang in de natuur rondzwerft.
3
Een materiaal of stof wordt gekozen vanwege de materiaal- of stofeigenschappen die het heeft.
Geef de betekenis van elk van de volgende materiaal- of stofeigenschappen:
• dichtheid
• hydrofiel
• hydrofoob
• oplosbaarheid
• smeltpunt
• warmtegeleidbaarheid
• De dichtheid is de massa van een materiaal of stof per eenheid van volume.
• Een hydrofiel materiaal kan water heel goed binden/doorlaten of lost goed op in water.
• Een hydrofoob materiaal kan water heel slecht binden/doorlaten of lost slecht op in
water.
• De oplosbaarheid is de mate waarin het materiaal of stof oplost (in water).
• Het smeltpunt is de temperatuur waarbij de stof smelt.
• De warmtegeleidbaarheid geeft de mate aan waarin een materiaal warmte geleidt.
4
Veel materialen zijn een composiet.
a Wat is een composiet?
een materiaal dat is samengesteld uit een mengsel van twee (of meer) verschillende
materialen
b Noteer drie voorbeelden van een composiet.
bijvoorbeeld gewapend glas, (gewapend) beton, carbon en het touchscreen van een telefoon
6