In dit document staan uitgebreide aantekeningen van de colleges die tentamenstof zijn voor het vak Farmacologie. Er zijn ook veel plaatjes bij inbegrepen die zo goed mogelijk uitgelegd zijn. Met deze aantekeningen heb ik het vak met een 9 kunnen afronden.
Inhoud
Hoorcollege 1 – Het geneesmiddel R&D Hoofdstuk 1 ............................................................................ 2
Hoorcollege 2 – Farmacodynamiek R&D Hoofdstuk 2 en 3 .................................................................... 8
Hoorcollege 3 – Farmacokinetiek R&D Hoofdstuk 9 en 10 ................................................................... 19
Hoorcollege 4 – Farmacokinetiek in de praktijk R&D Hoofdstuk 9, 10 en 11 ....................................... 37
Hoorcollege 5 – Ethiek en geneesmiddelonderzoek R&D Hoofdstuk 9, 10 en 11 ................................ 46
Hoorcollege 6 – Het autonome zenuwstelsel R&D Hoofdstuk 13 en 14............................................... 52
Hoorcollege 7 – Het autonome zenuwstelsel R&D Hoofdstuk 15 ........................................................ 66
Hoorcollege 8 – Geneesmiddel toxiciteit (AE) R&D Hoofdstuk 58 ........................................................ 77
Hoorcollege 9 – Pharamcogenomics, polyfarmacie en PK/PD in ouderen en kinderen R&D Hoofdstuk
12 ........................................................................................................................................................... 84
Hoorcollege 10 – Klinisch farmacologisch onderzoek R&D Hoofdstuk 8 en 60 .................................... 91
Hoorcollege 11 – Farmacotherapie: De 6-step ..................................................................................... 99
,Hoorcollege 1 – Het geneesmiddel R&D Hoofdstuk 1
Farmacologie
- Verklaring van de werking van farmaca (=biologisch actieve verbindingen, inclusief toxines)
in het lichaam van mens (of dier).
o Farmaca is dus niet hetzelfde als geneesmiddel omdat onder farmaca ook toxines
vallen.
o Toxicologie is onderdeel van farmacologie.
- Geneesmiddel → Farmacon (“drug”) toegepast voor therapie.
o Een biologische actieve verbinding die gebruikt wordt om ziekte te bestrijden.
- Farmacon wordt gekarakteriseerd door:
o Farmacodynamiek → Wat doet farmacon met lichaam.
▪ Wat verandert er in het lichaam als je de farmacon toedient.
o Farmacokinetiek → Wat doet lichaam met farmacon.
▪ Hoe verwerkt het lichaam de farmacon (metabolisme).
o Samen bepalen ze de dosering van de actieve verbinding die nodig is om het juiste
effect te zien.
Farmacotherapie
- Toepassen van kennis en kunde uit de farmacologie voor het op verantwoorde, effectieve
en veilige wijze behandelen van de zieke mens (of dier).
- Farmacotherapie heeft eigenlijk alleen toepassing in de geneeskunde.
Geschiedenis van farmacologie
- Farmacologie is wellicht het oudste kennisvakgebied dat bekend is.
- Al meer dan 5000 jaar geleden werd de farmacologie
ontwikkeld in de vorm van therapeutische
toepassingen van allerlei extracten verkregen vanuit
de natuur waarvan bekend was dat ze een bepaalde
werking had.
- De eerste die deze basis kennis gebruikten waren de
apothekers die de biologische verbindingen op
commercieel niveau gingen verkopen.
o Direct voorlopers van farmaceutische industrie.
- De farmaceutische industrie is het vervolgens gelukt
om synthetische farmaca te verkrijgen die toegepast
kunnen worden voor gebruik in farmacotherapie.
- Biofarmaceutische industrie → Ontwikkelen van therapeutische eiwitten.
o Bijvoorbeeld insuline, antilichamen en vaccinontwikkeling.
- Parallel hiervan werden analyses uitgevoerd op de natuurlijk biologische verbindingen →
Scheikunde.
o Het lukte men om de werkende stof in de natuurlijke biologische verbindingen te
isoleren en vervolgens chemisch te karakteriseren waardoor men de natuurlijke
biologische verbindingen kon namaken maar ook moduleren om ze beter te maken
(beter oplosbaar bijvoorbeeld).
- Daarnaast kwam er steeds meer kennis en kunde beschikbaar van verschillende
wetenschapsgebieden → Fysiologie, biochemie en moleculaire biologie.
, - Farmacologie is een integratie van heel veel verschillende wetenschapsgebieden.
o Om farmacologie te begrijpen, heb je dus eigenlijk ook basiskennis nodig van
scheikunde, fysiologie, biochemie, etc.
- Tegenwoordig:
o Farmacologie (zowel algemene als systemische farmacologie) staat heel erg centraal
in de wetenschap.
o Er zijn heel veel deelgebieden die voor een deel de farmacologie van informatie
voorzien maar die ook voor een deel informatie verkrijgen van de farmacologie zelf.
▪ De bovenste deelgebieden op
plaatje voorzien de farmacologie
van informatie en de onderste
deelgebieden verkrijgen informatie
van de farmacologie om zelf verder
te kunnen ontwikkelen.
▪ Bijvoorbeeld → Pathologie heeft
ervoor gezorgd dat we informatie
vergaren over de toxicologie van
bepaalde stoffen en deze informatie
wordt ook gebruikt in de
farmacologie.
Wat is farmacologie?
- Farmacologie is de studie van wat medicijnen doen en hoe ze het doen.
o Als je niet weet hoe het werkt, kan je ook niet medicijnen ontwikkelen die beter,
sterker of veiliger (minder bijwerkingen) zijn dat het eerste middel.
- Een medicijn (farmacon) is een chemische stof die gewoonlijk wordt gebruikt om ziekten te
behandelen.
- Geneesmiddelen zijn bedoeld om een selectieve werking te hebben, maar dit ideaal wordt
zelden bereikt.
o Je wilt een hoofdwerking met het liefst zo min mogelijk bijwerkingen.
- Er is altijd een risico op bijwerkingen maar er zijn ook voordelen verbonden aan het gebruik
van een medicijn.
- Kennis van farmacologie is essentieel voor een effectief gebruik van medicijnen in therapie.
o Zonder kennis van de farmacologie weet je niet welke dosering het juiste effect zal
geven.
Farmacologische basis van farmacotherapie.
- Cp (mg/L) → Concentratie van werkzame stof in bloedplasma.
- Therapeutische window → Het gebied tussen minimum effectieve
concentratie en minimum toxische concentratie.
o Bij concentraties hoger dan minimum effectieve concentratie
→ Er zal effect optreden van werkzame stof.
o Bij concentraties hoger dan minimum toxische concentratie
→ Er zal een negatief effect optreden van werkzame stof.
- Je wilt dat je dosis hoog genoeg is zodat er effect te zien is maar laag
genoeg is zodat er geen toxische effecten optreden.
- Concentratie van geneesmiddel zal binnen het therapeutische raam bewegen door
afbreken van de stof en het opnieuw toedienen van de stof.
, Werking van geneesmiddelen.
- Hoofdwerking → Effect(en) waarvoor het middel wordt toegediend.
- Bijwerking → Ongewenst effect (=adverse drug reaction).
o Alle effecten die niet het hoofdeffect zijn.
- Wat hoofdwerking of bijwerking is wordt bepaald door het doel waarvoor het farmacon
wordt toegediend → Het zijn relatieve termen.
o Bijvoorbeeld acetylsalicylzuur (aspirine) voor pijn of antistolling → Je hoofdwerking
van aspirine is pijnbestrijding wanneer je aspirine gebruikt voor pijnbestrijding en je
zou dan zeggen dat antistolling een bijwerking is. Tegenwoordig wordt aspirine
bijna niet meer gebruikt voor het bestrijden van pijn maar wordt het juist gebruikt bij
secundaire preventie van hartinfarct en is antistolling de hoofdwerking.
o De indicatie bepaalt de hoofdwerking.
- Placebo → Een preparaat dat geen farmacologisch actieve substantie bevat.
o Een placebo kan wel degelijk een (therapeutisch) effect hebben → PLACEBO EFFECT.
▪ Om erachter te komen wat precies de effectiviteit van het geneesmiddel zelf
is, is het belangrijk wat de bijdrage van het placebo effect is zodat je hiervoor
kan corrigeren. Het medicijn moet natuurlijk meer effect hebben dan de
placebo.
o Een essentiële rol hierbij speelt het verwachtingspatroon van de patiënt.
▪ Wanneer patiënten verwachten dat het middel goed zal werken, zal het
placebo effect hoger zijn.
o De bijdrage van het placebo effect wordt onderzocht tijdens clinical trials.
- Nocebo → Een placebo dat ongewenste effecten (dus bijwerkingen) heeft.
o Wanneer de onderzoeker de potentiële bijwerkingen benoemt van een middel dan
zullen de patiënten die de placebo krijgen, vaak ook meer bijwerkingen adresseren
omdat ze de bijwerkingen verwachten.
Farmacologie
- Verklaring van de werking van biologisch actieve verbindingen.
- Farmacodynamiek → Wat doet farmacon met lichaam.
- Farmacokinetiek → Wat doet lichaam met farmacon.
De 4 levels van medicijn actie en medicijn classificatie.
- Mechanisme → Systeem.
o Een effect op de systeem functie.
o Responscomponenten → Geïntegreerde systemen inclusief gekoppelde systemen.
o Bijv. zenuwstelsel, cardiovasculair systeem.
o Bijvoorbeeld → Onderzoeken bij welke concentratie een middel de hartfrequentie
verandert.
▪ Echter weet je nog niet precies de werking van het middel.
- Mechanisme → Tissue.
o Een effect op de tissue functie.
o Responscomponenten → Elektrogenese, contractie-secretie, metabole activiteit,
proliferatie.
o Orgaanniveau.
o Bijvoorbeeld → Onderzoeken van de spiervezels van het hart en de invloed van
medicijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kworring. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,29. Je zit daarna nergens aan vast.
