Humane levenscyclus 2
Hoorcollege 1: Groei en ontwikkeling
Lichamelijke groei
Standaardmaten voor groei: Lengte, gewicht en hoofdomtrek. Altijd meten!
Groeidiagram: Vaststellen of kind voldoet aan de normen voor groei wat betreft lengte, gewicht en
hoofdomtrek.
Groeidiagrammen worden regelmatig vernieuwd. In 1955, 1965, 1980, 1997 en 2009 zijn in NL
landelijke groeistudies uitgevoerd om de groei van kinderen over de tijd te vergelijken. Lengtegroei is
jaren gegroeid, daarna weer gestagneerd.
Factoren seculaire groeiverschuiving door verbetering in:
Hygiëne
Voeding
Leefomstandigheden
(jeugd)zorg
Hierdoor zijn er minder (infectie)ziekten.
Mogelijke verklaring stagnatie lengtegroei:
Biologisch maximum bereikt
Stabilisatie (tijdelijk?) van omgevingsfactoren die zorgden voor de lengtetoename
Ongezond eetgedrag
Factoren lengtegroei:
Genetische factoren
Hormonen
Voeding
Pschyosociale factoren
De groeisnelheid is het 1e jaar hoog. 1.3x Hoofdomtrek geboorte. 1,5x geboortelengte. 3x
Geboortegewicht. Grootste energiebehoefte eerste 3 maanden. Eerste 6 maanden
borstvoeding/kunstvoeding, daarna vast voedsel.
Andere maten groei:
Gebitsontwikkeling
Botrijping
Motorische ontwikkeling
Iedere fase heeft eigen bewegingspatroon. Bewegingspatronen zijn aangepast aan soort taken
waarvoor het kind in die periode van ontwikkeling is gesteld. Het is een discontinu verlopend proces.
Er is grote interindividuele variatie:
Variatie in tijdstip waarop bewegingspatroon wordt bereikt
Variatie in weg waarlangs een bepaald eindstadium wordt bereikt
Volgorde van ontwikkeling is aan minder variatie onderhevig en verloopt:
Van proximaal naar distaal
Van craniaal naar caudaal
Van grof naar fijn
,Cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling
De ontwikkeling van een eigen persoonlijkheid binnen een sociale context. Proces van het leren.
Basis in de zuigelingenperiode. Nieuwe ervaringen worden binnen een kenniskader geplaatst.
Sociale ontwikkeling:
Het krijgen van begrip voor andere mensen en het ontwikkelen van positief gedrag en vaardigheden
ten opzichte van anderen
Emotionele ontwikkeling:
Leren om de gevoelens van zichzelf en anderen te (her)kennen en om daar goed mee om te gaan
Verloop:
Eerste levensjaar:
Vlak na geboorte op zichzelf gericht (passief in contact) maar gaat al snel interactie aan.
Peuter(puberteit) (1-4 jaar):
Ontwikkeling van het ‘ik’, Wilsontwikkeling, Gevoel van onmacht en frustratie.
Kleuter (4 jaar):
Evenwicht tussen doorzetten eigen wil en aanpassen aan sociale wensen.
Taalontwikkeling
1. Prelinguale fase (eerste levensjaar):
Huilen, vocaliseren, vocaal spel en brabbelen.
2. Vroeglinguale fase (± 12-18 mnd):
Productie van eerste woorden.
3. Differentiatiefase (± 18 mnd tot 5 jaar):
Productie van tweewoordzinnen (± 18-24 mnd) en geleidelijk langere zinnen.
4. Voltooiingsfase (5 jaar en ouder):
Uitwerking van gelegde basis naar volwassen taalgebruik.
Tweetalige kleuters scoren beter in leer- en geheugentestjes. Tweetalige bejaarden worden
gemiddeld 4 jaar later dement.
Nauwe samenhang tussen verschillende typen ontwikkeling:
Taalontwikkeling stimuleert de cognitieve- en sociaal-emotionele ontwikkeling
Motorische ontwikkeling stimuleert de cognitieve-, sociale- en taalontwikkeling
Hoorcollege 2: Gezondheid van kinderen wereldwijd
Kinder-/zuigelingensterfte en oorzaken
Zuigelingensterfte in Nederland neemt af, ook wereldwijd. Vooral in Afrika en delen van Azië veel
zuigelingensterfte.
Oorzaak neonatale sterfte:
Infecties
Voor geboorte complicaties
Tijdens geboorte
Belangrijk dat er goede zorg is bij de geboorte kan sterfte voorkomen.
Zorg na bevalling:
Hulp bij borstvoeding
Warm houden kind
Navelstreng- en huidhygiëne
, Vaccinatie
Identificeren risicogevallen
Oorzaken kindersterfte:
40% kindersterfte door infecties.
Diarree
Oorzaak: bacterie, virus, parasiet
Besmetting van (drink)water en slechte hygiëne
Kinderen zijn extra vatbaar door immuunsysteem en ondervoeding
Gevaarlijk: Verergert ondervoeding (vicieuze cirkel) en uitdroging
Cholera:
Acuut.
Waterige diarree.
Duurt dagen.
Ondervoede kinderen en HIV+ hoog risico.
>> 80% kan genezen door behandeling Oral Rehydration Salt (ORS).
Dysenterie:
Acuut.
Bloederige diarree.
Preventie: Goede hygiëne.
Behandeling: ORS.
Pneumonie (longontsteking):
Veroorzaakt door: Bacteriën, schimmels, virussen. Besmetting door inhalatie vanuit neus/keel of
druppeltjes in de lucht. Omgevingsrisicofactoren: Koken op hout/mest, overvolle huizen, rokende
ouders.
Diarree en pneumonie samen verantwoordelijk voor 2,3 miljoen doden onder kinderen per jaar.
Beide worden voorkomen/verholpen door: Goede hygiëne, vaccinatie, antibiotica, ORS, 6 maanden
exclusieve borstvoeding. Zijn geen dure behandelingen.
Borstvoeding in ontwikkelingslanden
Borstgevoede (BV) kinderen 6x zo veel kans op overleving eerste levensmaanden
Gratis, veilig, voedzaam, immuniserend
Laag in ontwikkelingslanden door promotie flesvoeding. Nu verboden maar nog steeds
statussymbool. Niet genoeg ondersteuning BV door landelijk beleid. Niet te combineren met
werk. Gezondheidswerkers adviseren vaak nog flesvoeding, vooral met HIV.
Borstvoeding en HIV:
HIV-besmetting kan optreden tijdens BV. Maar overgrote deel blijft ongeinfecteerd.
Meer HIV-vrije overleving
Ondervoeding en infecties zijn
sterk gelinkt, een vicieuze cirkel.
Ondervoeding:
, Ondervoeding niet gelijk aan ondergewicht
Tekort aan inname van energie of specifieke macro/micro-nutriënten
Kwashiorkor:
- Jonge kinderen, acuut.
- Tekort aan eiwitten.
- Oedeem buiken.
- Hepatomegalie (grote lever).
- Afwijkingen aan huid en haar (schade en pigmentverlies)
Marasmus:
- Wasting (wegkwijnen), meer chronisch.
- Ernstig tekort aan energie en nutriënten.
- Groei stopt
- Spierafbraak
- Haaruitval
- Lage lichaamstemperatuur
- Apathie
Micronutriënten: Vitamines, mineralen
IJzer > bloedarmoede
Jodium > lager IQ
Zink > minder groei en hoger risico op diarree/pneumonie
Ondervoeding maten:
Lengte voor leeftijd (stunting)
Gewicht voor lengte (wasting)
Gewicht voor leeftijd (underweight)
Huidplooien
BMI geen goede maat bij kinderen.
Gezondheidsproblemen bij kinderen
Sterfte
Infecties
Effecten van ziekte, ondervoeding,
stress, gebrek aan verzorging en
stimulatie: ontwikkelingsachterstand.
- Minder speelgedrag
- Onzeker hechtingsgedrag
- Gedragsproblemen
- Aandachtsproblemen
- Minder sociale relaties
Samenhang armoede, groei en voeding
(Determinanten van) gezondheid van kinderen
Determinanten die bepalend zijn voor
gezondheid en ziekte:
Medisch-biologische factoren (bv tumor)
Sociale omgeving (bv kennis van hygiëne)
Fysieke omgeving (bv verontreinigingen)
Leefwijze (bv voeding)
Zorgvoorzieningen (toegang tot.. / armoede)