Heb je binnenkort je kennistoets voor thema 3 en geen zin om honderden bladzijdes samen te vatten koop dan deze super duidelijke samenvatting van 76 bladzijdes, dan komt alles goed! lees deze samenvatting een aantal keren door en bekijk de PowerPoint op de portal en dan moet het goedkomen met je to...
Kennistoets thema 3
Menswetenschappen artikel: coöperatief leren in het basisonderwijs.
Wat is coöperatief leren? Coöperatief leren is een onderwijsleersituatie waarin de leerlingen in kleine
groepen op een gestructureerde manier samenwerken aan een leertaak met een gezamenlijk doel.
De leerlingen die samenwerken zijn niet alleen gericht op hun eigen leren maar ook op dat van hun
groepsgenoten. Leerlingen leren met elkaar en van elkaar. Vijf basiskenmerken zijn typerend en
bepalend voor coöperatief leren:
- 1 positieve wederzijdse afhankelijkheid betekent dat leerlingen van elkaar afhankelijk zijn
om het leerdoel te bereiken. Ze weten dat ze het doel alleen kunnen behalen om samen te
werken (zoals bij volleyball). De inzet van elk groepslid is nodig.
- 2 individuele verantwoordelijkheid
- 3 directe interactie
- 4 samenwerkingsvaardigheden
- 5 evaluatie van het groepsproces
Deze onderlinge afhankelijkheid van de leerlingen in de groep leidt ertoe dat:
- Leerlingen niet alleen profiteren van hun eigen inzet, maar ook van de inzet van de andere
leden van de groep. Het is alsof de leerlingen tegen elkaar zeggen: Jouw succes leidt ertoe
dat ik ook succes heb, en mijn succes leidt ertoe dat jij ook succes hebt'; .
- Leerlingen beseffen dat ze niet zonder elkaar kunnen, dat ze in hetzelfde schuitje zitten:
'Alleen samen lukt het'; .
- Leerlingen zich realiseren dat ieder groepslid mee moet doen om succesvol te kunnen zijn:
'We kunnen niet zonder jou.
- Leerlingen trots zijn op elkaar prestatie: het is gelukt!, gaaf!
Coöperatief is een waardevolle werkwijze omdat:
- Het leerlingen uitdaagt tot actief en constructief leren; .
- Interactie tussen leerlingen stimuleert; .
- Verschillen tussen leerlingen benut als kansen om van elkaar te leren; .
- Een bijdrage levert aan het realiseren van een goed pedagogisch klimaat.
Bij coöperatiefleren werken leerlingen in heterogene groepjes samen. Ze leren hierdoor rekening te
houden met de verschillen die er tussen hen zijn. Daarnaast geven verschillen ook kansen om van
elkaar te leren.
Binnen de groep kan de interactie tussen leerlingen op verschillende manieren gestructureerd
worden. Twee veel voorkomende interactiepatronen zijn de competitieve onderwijsleersituatie en
de individualistische onderwijsleersituatie. We lichten ze toe:
De competitieve onderwijssituaties: In een competitieve onderwijsleersituatie wedijveren de
leerlingen met elkaar in het behalen van de beste prestaties. De leerlingen zijn hier elkaars
tegenstrevers. In een competitieve onderwijsleersituatie is een goede prestatie voor slechts enkele
leerlingen weggelegd. De leerlingen werken niet met elkaar samen maar strijden tegen elkaar.
(Enkele mensen behalen maar het podium bij turnen, zij komen op het podium, een enkeling heeft
succes) De prestaties van de leerlingen worden voortdurend met elkaar vergeleken. Extra hulp door
de leerkracht of medeleerlingen wordt door de leerling eerder als een vorm van persoonlijk falen
beschouwd omdat de andere leerlingen deze vorm van hulp op dat moment niet nodig hebben. De
,goede prestaties van de ene leerling worden met afgunst bekeken door de andere leerlingen'
Kenmerken van een competitieve atmosfeer zijn:
- De leerlingen proberen elkaar te overtreffen: ‘Als ik win, kun jij niet winnen'; .
- Het falen van de ander wordt gezien als een voorwaarde voor eigen succes: 'Als jij niet slaagt,
is mijn kans om te slagen groter'
- De leerlingen beseffen dat de te geven beloningen schaars zijn: 'Alleen enkelen van ons
kunnen een 10 halen
- De leerlingen realiseren zich dat ze op een negatieve manier wederzijds van elkaar
afhankelijk zijn: 'Hoe beter jij het doet, des te geringer de kans voor mij om ook goed te zijn
- In de klas wordt een tweedeling tot stand gebracht tussen winnaars en verliezers:' Alleen de
besten mogen de extra-opdrachten maken
De individualistische onderwijsleersituatie: In een individualistische onderwijsleersituatie werken de
leerlingen solistisch aan hun leertaken. Zij werken aan het bereiken van persoonlijke leerdoelen. De
leerdoelen van de ene leerling staan los van die van de andere leerling. Elke leerling heeft zijn eigen
leermateriaal, werkt in eigen tempo en negeert de andere leerlingen in de klas. Een individualistische
aanpak betekent dat de leerkracht voor iedere leerling afzonderlijk de leerstof en de leerweg bepaalt
en in het uiterste geval differentieert tussen alle leerlingen van de klas. In een individualistische
atmosfeer heersen de volgende kenmerken:
- De leerlingen worden aangemoedigd alles zelf (= alleen) te doen ('Ik kan het alleen'); .
- Van de leerlingen wordt verwacht dat ze zich richten op hun eigen prestatie ('Hoe goed kan
ik dit?'); .
- De leerlingen wordt geleerd
hun eigen inspanningen te
waarderen ('Als ik hard werk,
kan ik een goed cijfer halen'); .
- De inspanningen en de inzet
van de andere leerlingen
worden genegeerd ('Of mijn
medeleerlingen zich
inspannen of niet kan mij niet
schelen. Ieder voor zich').
De coöperatieve onderwijsleersituatie:
In een coöperatieve
onderwijsleersituatie, voelen de
leerlingen zich verbonden met andere
leerlingen. Ze zijn niet alleen
verantwoordelijk voor hun eigen leren
maar ook voor dat van de
medeleerlingen in de groep. Hier
heerst het motto van de drie
musketiers: 'Eén voor allen en allen
voor één'. Alleen door samen te
werken kunnen ze succesvol zijn.
Wat levert coöperatief leren op?
, - Coöperatief leren blijkt een belangrijk positief effect te hebben op de leerprestaties van de
leerlingen. Coöperatief leren is het meest effectief wanneer zowel gebruik gemaakt wordt
van groepsdoelen als van het individueel aanspreken van de leerlingen op hun bijdragen aan
het groepsproduct. Groepsdoelen zorgen ervoor dat leerlingen zich niet alleen
verantwoordelijk voelen voor hun eigen leren, maar ook voor dat van hun groepsgenoten.
- Coöperatiefleren heeft ook een positiefeffect op de affectieve ontwikkeling van kinderen.
Coöperatief leren bevordert de sociale en communicatieve vaardigheden van de leerlingen.
Het heeft een positieve uitwerking op de vriendschapsrelaties in de klas.
- Uit onderzoek blijkt ook dat coöperatief leren een positieve uitwerking heeft op het leren van
leerlingen met leerproblemen die niet zijn doorverwezen naar het speciaal onderwijs, maar
op het gewone basisschoolonderwijs volgen.
Als je in de klas tafelgroepjes hebt noem je dit niet coöperatief leren. Elke leerling is met zijn eigen
taak bezig en er is nauwelijks samenwerking.
Uit onderzoek blijkt dus dat coöperatiefleren een positief effect heeft op leerresultaten. De volgende
vraag is hoe dit te verklaren is. Ter beantwoording van deze vraag worden vanuit verschillende
theorieën verklaringen geformuleerd. Deze vallen uiteen in twee belangrijke categorieën:
motivatietheorieën en cognitieve theorieën.
Motivatietheorieën: Vanuit motivatietheorieën (Slavin, 1995) wordt het belang van groepsdoelen en
groepsbeloningen benadrukt. Een groepsdoel creëert een situatie waarin de leden van de groep hun
doel alleen kunnen bereiken als de gehele groep het groepsdoel bereikt. Om hun individuele doelen
te realiseren, moeten de groepsleden elkaar helpen en alles in het werk stellen om de groep te doen
slagen. Dit leidt ertoe dat ze elkaar aansporen om zich maximaal in te zetten.
Cognitieve theorieën Ligt bij de motivatietheorieën de nadruk vooral op de wijze waarop
gemeenschappelijke groepsdoelen de leerlingen stimuleren elkaar te helpen bij het leren, bij de
cognitieve theorieën ligt de nadruk meer op het samenwerken zelf. Binnen de cognitieve theorieën
zijn er twee hoofdgroepen: ontwikkelingstheorieën en cognitieve elaboratie-theorieën.
De ontwikkelingstheorieën steunen vooral op het werk van Piaget en Vygotsky. Uitgangspunt hierbij
is dat de inhoudelijke gesprekken die de leerlingen onderling voeren over een leertaak automatisch
bijdragen aan de ontwikkeling van belangrijke begrippen. Het leren dient aan te sluiten bij de zone
van naaste ontwikkeling van de leerlingen. Dit is de afstand tussen wat een kind alleen kan en
waartoe het kind in feite in staat is als hij geholpen wordt door anderen. In deze zienswijze bevordert
de samenwerking tussen kinderen hun ontwikkeling omdat kinderen van gelijke leeftijd opereren in
elkaars 'zone-van naaste-ontwikkeling'
Bij de cognitieve elaboratie-theorieën ligt de nadruk op de wijze waarop mensen informatie
opnemen en verwerken. Benadrukt wordt dat voor het verwerven, betekenis geven en onthouden
van informatie, de leerlingen op de een of andere manier de leerstof moeten 'elaboreren'. Dit wil
letterlijk zeggen: uitvoerig behandelen, tot in details bespreken, met inspanning produceren. Met
andere woorden: de leerstof dient een bewerking te ondergaan voordat het betekenisvol in het
geheugen kan worden opgeslagen en weer tevoorschijn kan worden gehaald als dat nodig is'
Bijvoorbeeld, het maken van een samenvatting van een tekst of het formuleren. Van zelfbedachte
vragen naar aanleiding van de titel in de tekst is een betere leerstrategie dan de tekst simpel
doorlezen. Een van de meest effectieve vormen van elaboratie is de leerstof aan iemand anders
uitleggen. Vaak wordt gezegd: pas als je iets goed kunt uitleggen aan een ander, heb je het zelf
begrepen. Bij coöperatiefleren leggen de leerlingen veel aan elkaar uit. Degene die uitleg geeft leert
, het meest, maar ook degene die de uitleg ontvangt leert in een coöperatieve onderwijsleersituatie
meer dan in een individuele onderwijsleersituatie.
Het kan gebeuren dat bij coöperatief leren kinderen meeliften of buitenspel zitten. Meeliften en
buitenspel zetten kunnen voorkomen worden. Eén manier is om elk lid van de groep
verantwoordelijk te stellen voor een deel van de groepstaak.
Coöperatief leren in pedagogisch karakter:
- 1 Competentie: Competentie heeft te maken met geloof en plezier in eigen kunnen'.
Kinderen ervaren dat ze door gericht te handelen allerlei zaken voor elkaar kunnen krijgen.
Ze gebruiken hun kennis, vaardigheden en energie om iets voor elkaar te krijgen en als het
lukt, geeft dat veel voldoening.
- 2 Relatie: Relatie heeft te maken met 'de ervaring dat mensen je waarderen zoals je bent en
graag met je willen omgaan'. Kinderen hebben behoefte aan een veilige omgeving. Ze
moeten erop kunnen rekenen dat anderen beschikbaar zijn om te helpen op momenten dat
dat nodig is. Ze durven een beroep op anderen te doen en vinden het vanzelfsprekend
anderen te helpen. Ze kunnen in de groep zichzelf zijn zonder bang te zijn om uitgelachen te
worden.
- 3 Autonomie: Autonomie betekent niet alleen zelfstandigheid maar ook
verantwoordelijkheid. Zelfstandigheid heeft te maken met door eigen inspanning zelf iets
voor elkaar te kunnen krijgen. Zelf doen, zelf ontdekken, zelf problemen oplossen. De
leerlingen kiezen en beslissen zelf op een verantwoorde wijze. Zelfstandig taken uitwerken
geeft veel voldoening en geloof in eigen kunnen.
Meer dan
onderwijs boek:
Sociaal constructivisme.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joyceeggels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,39. Je zit daarna nergens aan vast.
