H2: evolutie en selectie
charles darwin en Alfred Russel Wallace
A) basisconcepten van evolutie en selectie
- levende organismen dienen zich voort te planten
→ genetische informatie opgeslagen in DNA (bij meeste
organismen, bij
virussen in RNA)
- populatie verwante dieren hebben een zeker vorm van variantie
→ verandert over generaties heen ⇒ evolutie (door foutjes en
doordat niet
alle individuen niet evenveel bijdragen tot de volgende generatie)
- evolutie wordt gezien een constant mechanisme dat zorgt voor een verandering in de
genetische samenstelling
- als bepaalde varianten net omwille van hun specifieke karakteristieken een voor- of
nadeel hebben in de voortplanting, spreken we van selectie
- voordelig erfelijke variaties die een positief effect hebben op een aantal
nakomelingen, die meer voorkomen ⇒ selectie
→ natuurlijke selectie: de reden voor het voor- of nadeel komt uit
het
natuurlijk milieu
→ kunstmatige selectie: de mens beslist welke organismen
nakomelingen
krijgen en welke niet
B) variatie als basis voor evolutie
1) F = G + M
fenotype = genotype + milieu
- fenotype: kenmerken die een organisme vertoont
→ uiterlijk, gerdga, chemische samenstelling, …
- genotype: erfelijke informatie (bestaat uit genoom)
- fenotype wordt grotendeels door genotype bepaalt maar ook door het
milieu (luchtdruk, zwaartekracht, mechanische krachten, voeding,
temperatuur, daglengte, seizoen, aanwezigheid predatoren, interactie met
soortgenoten, …)
, ⇒ fenotypische plasticiteit (is reversibel of irreversibel): seizoensgebonden
aanpassingen, …
groeivertragingen zijn niet meer goed te maken
2) dragers van variatie
- gen: functionele eenheid van erfbaarheid
- allel: varianten voor een gen
→ variatie in erfelijke informatie uit zich in variatie van allelen (niet
in genen:
variatie in genen is tussen verschillende soorten)
→ het meest voorkomende allel is het ‘wildtype’
a) genetisch materiaal
- de meeste genen van levende organismen bevatten DNA fragmenten
→ proteïne coderende genen die via transcriptie overgeschreven
worden
naar RNA-fragmenten en dan vertaald worden naar
aminozuursequenties
a1) nucleair DNA
- bij eukaryote cellen: meeste genen in DNA in celkern
→ nucleair genoom: bestaat uit grote DNA strengen (chromosomen)
- parige chromosomen dragen dezelfde genen maar niet perse dezelfde
allelen
→ diploid: genoom met parige chromosomen
→ haploid: genoom met opgesplitste, onpare chromosomen (bij
geslachtelijke voortplanting) → smelt samen tot diploïde zygote
- homozygoot: 2 identieke allelen in een chromosoom
- heterozygoot: 2 verschillende allelen in een chromosoom
a2) mitochondriaal DNA
- bij eukaryote cellen: beperkte hoeveelheid DNA opgeslagen in
mitochondriën
→ spelen belangrijke rol in energiehuishouding van cel door ATP te
produceren
→ zelf-replicerende organellen met eigen circulair genoom (wordt
doorgegeven aan volgende generatie)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noagoyvaerts. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,49. Je zit daarna nergens aan vast.