Volledige samenvatting en structurering van de lessen Privaat Bankrecht in AJ door prof. Steennot. Op het examen moet gekend zijn wat in de les is gezegd + wat staat op de slides. Beiden zijn volledig verwerkt in deze samenvatting, met dit document heb je dus alle leerstof, duidelijk en overzichte...
Inhoudsopgave
Algemene informatie .............................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 1: Geld in het recht ...................................................................................................... 3
Deel 1.1: Functies van geld ................................................................................................................. 3
Deel 1.2: Soorten geld......................................................................................................................... 3
Deel 1.2.1: Chartaal geld ................................................................................................................. 3
Deel 1.2.2: Giraal geld ..................................................................................................................... 4
Deel 1.2.3: Elektronisch geld........................................................................................................... 5
Deel 1.2.4: Virtueel geld.................................................................................................................. 5
Deel 1.3: Betalingen in geld ................................................................................................................ 6
Deel 1.3.1: Koopkrachtvermindering .............................................................................................. 6
Deel 1.3.2: Internationale aspecten................................................................................................ 7
Hoofdstuk 2: Geldrekeningen ....................................................................................................... 9
Deel 2.1: Informatieverplichtingen ..................................................................................................... 9
Deel 2.1.1: Zichtrekeningen ............................................................................................................ 9
Deel 2.1.2: Gereglementeerde spaarrekeningen.......................................................................... 10
Deel 2.1.3: Overeenkomsten op afstand en buiten de verkoopsruimte ...................................... 11
Deel 2.1.4: Elektronische aanbieding van rekeningen .................................................................. 11
Deel 2.1.5: Cumulatieve toepassing.............................................................................................. 12
Deel 2.2: Openen van de rekening.................................................................................................... 12
Deel 2.2.1: Basisbankdienst .......................................................................................................... 12
Deel 2.2.2: Witwasreglementering ............................................................................................... 13
Deel 2.2.3: Herroepingsrecht ........................................................................................................ 13
Deel 2.3: Controle van rekeninginformatie ...................................................................................... 14
Deel 2.4: Beslag op een bankrekening .............................................................................................. 14
Deel 2.4.1: Beslag onder derden ................................................................................................... 14
Deel 2.4.2: Bijzonderheden ........................................................................................................... 15
Deel 2.5: Beëindiging van de rekeningovereenkomst ...................................................................... 15
Deel 2.5.1: Onvrijwillige beëindiging ............................................................................................ 15
Deel 2.5.2: Vrijwillige beëindiging................................................................................................. 15
Hoofdstuk 3: Niet-toegestane betalingstransacties ..................................................................... 17
Deel 3.1: Definitie ............................................................................................................................. 17
Deel 3.2: Bewijslast ........................................................................................................................... 17
Deel 3.3: Aansprakelijkheid .............................................................................................................. 17
Deel 3.3.1: Algemene regel ........................................................................................................... 17
Deel 3.3.2: De kennisgeving .......................................................................................................... 18
1
,Privaat bankrecht AJ 2021-2022
Deel 3.3.3: Rol van de algemene voorwaarden ............................................................................ 19
Deel 3.3.4: Bijzondere regelingen ................................................................................................. 19
Deel 3.4: Vergelijking met Amerikaans recht ................................................................................... 19
Deel 3.5: Voorbeelden ...................................................................................................................... 20
Hoofdstuk 4: Kredietrecht .......................................................................................................... 21
Deel 4.1: Aansprakelijkheid van de kredietgever ............................................................................. 21
Deel 4.1.1: Tegenover de kredietnemer ....................................................................................... 21
Deel 4.1.2: Tegenover derden....................................................................................................... 26
Deel 4.2: Beëindiging van de kredietovereenkomst ......................................................................... 27
Deel 4.2.1: Ontbinding door de kredietgever ............................................................................... 27
Deel 4.2.2: Opzegging ................................................................................................................... 30
Deel 4.3: Vervroegde terugbetaling.................................................................................................. 31
Deel 4.3.1: Een recht voor de kredietnemer ................................................................................ 31
Deel 4.3.2: De wederbeleggingsvergoeding ................................................................................. 31
Hoofdstuk 5: Projectfinanciering ................................................................................................ 34
Deel 5.1: Definitie ............................................................................................................................. 34
Deel 5.2: Projectfinanciering versus lenen ....................................................................................... 34
Deel 5.3: Basisstructuur .................................................................................................................... 35
Deel 5.3.1: Schematisch ................................................................................................................ 35
Deel 5.3.2: De belangrijkste contracten........................................................................................ 36
Deel 5.4: Projectrisico’s..................................................................................................................... 37
Deel 5.5: De leningsovereenkomst ................................................................................................... 39
Hoofdstuk 6: Beleggersbescherming ........................................................................................... 39
Deel 6.1: Rechtskader ....................................................................................................................... 39
Deel 6.1.1: Gedragsregelen bij aanbieden van beleggingsinstrumenten ..................................... 39
Deel 6.1.2: Aansprakelijkheidsregime........................................................................................... 40
Deel 6.1.3: Toepasselijke regelen ................................................................................................. 40
Deel 6.2: De gedragsregelen ............................................................................................................. 41
Deel 6.2.1: Toepassingsgebied ...................................................................................................... 41
Deel 6.2.2: De zorgplicht ............................................................................................................... 42
Deel 6.2.3: Inducements ............................................................................................................... 43
Deel 6.3: Onderzoeks- en informatieverplichtingen......................................................................... 44
Deel 6.3.1: Onderzoeksplicht ........................................................................................................ 44
Deel 6.3.2: Informatieplicht .......................................................................................................... 46
Deel 6.4: Andere verplichtingen ....................................................................................................... 47
Deel 6.5: Aansprakelijkheid .............................................................................................................. 48
Deel 6.5.1: Civielrechtelijke aansprakelijkheid ............................................................................. 48
Deel 6.5.2: Administratiefrechtelijke aansprakelijkheid ............................................................... 49
Deel 6.6: Moratorium ....................................................................................................................... 49
2
,Privaat bankrecht AJ 2021-2022
Algemene informatie
De cursus van dit vak bestaat uit de slides die op Ufora worden geplaatst + eigen notities. Alles wat in
de les wordt gezegd is te kennen voor het examen. Het examen zelf is mondeling met schriftelijke
voorbereiding. Er zullen twee of drie vragen worden gesteld waarvan éen casus en éen of twee kleine
theorievragen.
Er mag wetgeving worden meegenomen naar het examen, dit omvat best de codex Financieel recht
uit eerste master en aanvullende wetgeving
De volgende onderwerpen zullen aan bod komen
1. Geld in het recht
2. Geldrekeningen
3. Niet-toegestane betalingstransacties
4. Kredieten
5. Projectfinanciering
6. Beleggersbescherming
Hoofdstuk 1: Geld in het recht
Deel 1.1: Functies van geld
Wanneer kunnen we spreken van geld? Geld werd ooit omschreven als “the only good that trades
against all goods”. In de rechtsleer bestaan verschillende meningen, maar er is wel eensgezindheid
over een essentiële functie waar aan moet worden voldaan:
➢ circulatiefunctie of betaalfunctie: we spreken pas van ‘geld’ als we voldoende mogelijkheid
hebben er mee te betalen en het de plaats van complementaire ruilhandel inneemt
Sommige auteurs spreken pas van geld als het ook een waardefunctie heeft, als de prijs van een goed
dus iets zegt over de waarde ervan. Cryptomunten voldoen bijvoorbeeld duidelijk niet aan deze
voorwaarde, aangezien deze veel te volatiel zijn.
Geld geeft ons ook de mogelijkheid om waarde bij te houden (sparen) en zelfs te accumuleren
(beleggen en investeren), het is mogelijk om een koopkrachtreserve op te bouwen.
Deel 1.2: Soorten geld
Geld kan worden onderverdeeld in vier categorieën:
Deel 1.2.1: Chartaal geld
Chartaal geld is ‘fysiek’ geld: munten en biljetten. Vandaag is chartaal geld nog steeds hét wettig
betaalmiddel, wat betekent dat men het recht heeft om een schuldeiser te dwingen een betaling in
chartaal geld te aanvaarden.
3
,Privaat bankrecht AJ 2021-2022
In de eurozone is de Euro in de vorm van chartaal geld een wettig, maar geen gedwongen
betaalmiddel. Men kan dus op voorhand afspreken (uitdrukkelijk of stilzwijgend) dat betaling moet
gebeuren met een ander betaalmiddel. Zo zullen winkels vandaag bijvoorbeeld geen grote biljetten
meer aanvaarden vanwege het gevaar op namaak en de extra vereiste van voldoende wisselgeld.
Men kan impliciet afwijken van het gebruik van (bepaald) chartaal geld
• op basis van een gewoonte tussen twee handelspartners
• op basis van een duidelijke vermelding van de schuldeiser en vóór de contractsluiting
Chartaal geld wordt ook wel ‘fiat’ geld genoemd, wat Latijn is voor ‘vertrouwen’. We aanvaarden
munten en biljetten als betaling omdat we er op vertrouwen dat deze de waarde hebben die we er
aan geven, ook al hebben deze munten en biljetten intrinsiek weinig tot geen waarde.
Deel 1.2.2: Giraal geld
Vandaag véél belangrijker dan chartaal geld is giraal geld. Dit is geld in de vorm van tegoeden op
bankrekeningen. Tijdens de coronacrisis zijn girale en vooral contactloze (NFC) betalingen enorm
toegenomen, waarmee ook nieuwe manieren van fraude optreden, zoals bijvoorbeeld het debiteren
van een bankrekening door een betaalterminal tegen iemands portefeuille te houden.
Als men geld plaatst op een bankrekening verkrijgt men een schuldvordering op de bank, dit is een
obligatoire en geen zakenrechtelijke verhouding. Het geld is dus niet langer eigendom van de cliënt
waardoor bij faillissement van de bank men ook geen revindicatievordering heeft. Hieraan wordt
tegemoetgekomen met de depositobescherming.
De schuldverbintenis van de bank heeft een zelfstandig karakter waardoor excepties uit onderliggende
verhoudingen dus niet tegenwerpelijk zijn.
Als de schuldenaar na zijn betaling ontdekt
BANK dat de geleverde waren gebrekkig zijn dan
kan hij niet vragen aan de bank dat de
overschrijving ongedaan wordt gemaakt.
rekening rekening
De enige uitzondering hierop is de
onverschuldigde betaling, indien de bank
schuldenaar schuldeiser bijvoorbeeld per ongeluk de verkeerde
betaling van
rekening crediteert.
5000 EUR
In een dergelijke situatie zal de rekening
van de SE worden gecrediteerd vóórdat
BANK A BANK B
bank A het geld overmaakt naar bank B.
Deze creditering zou volgens dezelfde
rekening rekening logica dus ook definitief moeten zijn, maar
in hun algemene voorwaarden bepaalden
banken altijd dat creditering gebeurt
schuldenaar schuldeiser onder voorbehoud van goede afloop: als
betaling van bank A het geld niet overmaakt, wordt de
5000 EUR rekening van de SE weer gedebiteerd.
4
,Privaat bankrecht AJ 2021-2022
In het verleden bestond er discussie over wanneer een betaling met giraal geld werkelijk tot stand
kwam. In België was men van mening dat dit gebeurde op het moment dat de rekening van de
schuldeiser werkelijk wordt gecrediteerd, in Duitsland vond men dan weer dat dit pas gebeurde op
het moment dat de schuldenaar kennis kon nemen van de creditering.
➢ Met de huidige technologie gebeuren de werkelijke creditering en de aanpassing van het
rekeningbedrag op quasi hetzelfde ogenblik waardoor deze discussie niet langer speelt.
VERBINTENIS VAN DE BANK
Zoals reeds vermeld heeft de cliënt een schuldvordering op de bank, deze laatste heeft dus een
restitutieverbintenis ten opzichte van de cliënt om het geld op de rekening terug te geven indien hier
om wordt gevraagd. Deze restitutie kan gebeuren door middel van geldafhaling of overschrijving naar
een andere rekening. Dit is een resultaatsverbintenis die nooit kan worden wegbedongen, zelfs
overmacht kan de bank hier niet van bevrijden.
Vóór 2002 was er geen specifieke regeling voor niet-toegestane betalingstransacties waardoor fraude
door vervalste betalingsopdrachten regelmatig voorkwam. Dit leidde in principe tot aansprakelijkheid
van de bank omdat ze haar restitutieverbintenis niet nakwam ten opzichte van de rekeninghouder of
een gemachtigde derde (zie artikel 1239 oud BW). Echter, banken sloten dit gemeenrechtelijk regime
altijd uit voor zware en opzettelijke fouten.
Vandaag voorziet boek VII WER in meer zekerheid voor slachtoffers van fraude door te focussen op
het gedag van de betalingsdienstgebruiker.
Deel 1.2.3: Elektronisch geld
Dit is elektronisch opgeslagen geld met monetaire waarde dat eveneens een schuldvordering
vertegenwoordigt op de uitgevende instelling, het gaat hier opnieuw om een obligatoire verhouding.
Het wordt aan de klant toegekend in ruil voor ontvangen giraal geld en het kan als betaalmiddel
worden aanvaard door andere ondernemingen. Een voorbeeld van een uitgever van elektronisch geld
is PayPal.
Er wordt géén nieuw geld gecreëerd door de uitgever, het ontvangen geld wordt louter ‘omgezet’ in
elektronisch geld en de uitgever is verbonden tot teruggave van het ontvangen geld wanneer de klant
hier om vraagt (restitutieverbintenis).
Deel 1.2.4: Virtueel geld
Met virtueel geld bedoelen we cryptocurrencies, hoewel het minder duidelijk is of dit ook werkelijk
‘geld’ is aangezien er beperkte mogelijkheid is om er mee te betalen (beperkte circulatiefunctie) en
het lastig is te gebruiken als rekeneenheid omdat de waarde te volatiel is (beperkte waardefunctie).
➢ Het argument dat het geen wettig betaalmiddel is moet buiten beschouwing worden gelaten
omdat giraal en elektronisch geld dit immers ook niet zijn.
Cryptocurrencies zijn geen elektronisch geld want men verkrijgt geen vordering op de uitgevende
instelling en ze worden niet uitgegeven in ruil voor ontvangen geld. Daarnaast is het ook geen
betalingsdienst want volgens de Richtlijn Betalingsdiensten zijn cryptocurrencies immers geen
‘geldmiddelen’.
Wat zijn cryptocurrencies dan wel? Ze sluiten eerder aan bij beleggingsinstrumenten dan bij geld.
Men kan het bijvoorbeeld omschrijven als “a medium of exchange that operates like a currency in
5
, Privaat bankrecht AJ 2021-2022
some environments, but does not have all the attributes of a real currency”. Deze omschrijving kent
een beperkte circulatiefunctie toe aan cryptocurrencies.
De European Banking Authority (EBA) omschrijft het als “a digital representation of value that is
neither issued by a central bank or a public authority, nor necessarily attached to a fiat currency, but
is accepted by natural or legal persons as a means of payment and can be transferred, stored or traded
electronically”. De EBA erkent dus dat er een monetaire waarde aan verbonden is en voegt toe dat
deze waarde niet gelijkloopt met een bestaande munt.
➢ Een uitzondering hierop zijn ‘stablecoins’: dit zijn cryptomunten waarvan de waarde is gelinkt
aan een korf van bestaande munten en/of grondstoffen.
MICA-VERORDENING
Momenteel wordt er in de EU onderhandeld over een voorstel van Verordening betreffende de
markten in cryptoactiva (Markets in Crypto Assets / MiCA). Deze verordening legt een statuut op aan
uitgevers en platformen van crypto-activa. Financiële instrumenten en digitale munten van centrale
banken worden expliciet uitgesloten van het toepassingsgebied van de verordening.
MiCA maakt een opdeling tussen drie verschillende soorten cryptoactiva:
• utility tokens: deze geven recht op een bepaalde prestatie of goed
• investment tokens: deze laten toe om te delen in de winst van een onderneming en zullen
worden gereguleerd zoals financiële instrumenten
• payment tokens: dit is een betaalmiddel met circulatiefunctie en bevat twee subcategorieën
o asset-referenced tokens: dit is een type cryptoactiva dat een stabiele waarde tracht
te behouden door te verwijzen naar de waarde van diverse valuta, bestaande uit
wettige betaalmiddelen, grondstoffen en andere cryptoactiva
o electronic money tokens: dit is een type cryptoactiva met als hoofddoel het gebruik
als ruilmiddel dat bovendien tracht een stabiele waarde te behouden door te
verwijzen naar de waarde van een wettig betaalmiddel
In tegenstelling tot asset-referenced tokens die worden gelinkt aan meerdere verschillende
valuta, is een e-money token in een 1 op 1 relatie gelinkt aan een wettig betaalmiddel, zoals
bijvoorbeeld de Euro. Het verschil met elektronisch geld is dat e-money tokens wél worden
uitgegeven door een centrale speler.
Merk op: Bitcoin valt onder geen van deze categorieën!
Verder zal MiCA voor cryptoplatformen de verplichting creëren om een whitepaper te publiceren en
om aan bepaalde voorwaarden verbonden aan een Europees statuut, te voldoen. Een probleem is
echter dat cryptoactiva wereldwijd worden gebruikt, dus het is moeilijk om deze regionaal in de Unie
te reguleren.
Deel 1.3: Betalingen in geld
Deel 1.3.1: Koopkrachtvermindering
Geld kan in waarde stijgen, maar ook dalen: dit laatste noemen we inflatie. Volgens het principe van
het monetair nominalisme betaalt de schuldenaar bevrijdend als hij het contractueel afgesproken
nominale bedrag overmaakt, het risico voor inflatie ligt dus bij de schuldeiser. Dit is enkel van
toepassing op geldschulden en niet op waardeschulden.
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenstudentugent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
