College aantekeningen
HC 1 - 6 Rechtseconomie
- Vak
- Rechtseconomie
- Instelling
- Universiteit Leiden (UL)
samenvatting van hoorcolleges 1 - 6 rechtseconomie
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 62 pagina's
Voorbeeld 2 van de 62 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
HC 1 Welvaartscriteria en marktwerkingIntroductie rechtseconomie
Rechtseconomie is een economische analyse van het recht. Economie gaat
over het analyseren van gedrag. Een individu prefereert een keuze die het
hoogste nut oplevert boven alle andere keuzes, ook wel
nutsmaximaliserend gedrag genoemd. Het recht beïnvloedt dat
keuzegedrag door onder andere wetgeving. Logischerwijze bestudeert de
rechtseconomie hoe het recht het keuzegedrag van individuen beïnvloedt
met behulp van inzichten uit de economie.
Welke invloed oefent het recht uit op het gedrag van individuen? Dit is een
centrale vraag in de rechtseconomie. Binnen de (rechts)economie wordt
uitgegaan van de veronderstelling dat mensen zich nutsmaximaliserend
gedragen: een individu maakt een keuze die het hoogste nut oplevert,
oftewel de hoogste individuele welvaart. Hierbij staan twee vragen
centraal:
Welke invloed heeft het recht op gedrag van individuen?
Welke invloed hebben rechtsregels op de maatschappelijke
welvaart?
Economen versus juristen
De econoom en de jurist kijken beide anders op de zaken. Een econoom
kijkt vooral ex ante. Dit houdt in dat er van te voren wordt gekeken naar
de consequenties van een regeling/wetgeving. Er is dus nog niets gebeurd.
Het gaat voornamelijk om de vraag: als er iets op een bepaalde manier
geregeld wordt, wat zijn dan de consequenties? Bij de jurist gebeurt dit
andersom, namelijk ex post. Er is iets gebeurd en hoe moet het worden
opgelost? Het is dus achteraf.
Daarnaast is er nog een verschil, namelijk de efficiëntie en de
rechtvaardigheid. Vanuit de econoom gaat het om welvaartsverbetering
(Pareto-criterium/Hicks-Kaldor-criterium). De econoom zal voornamelijk
handelen vanuit de efficiëntie en de jurist vanuit de rechtvaardigheid.
Een voorbeeld waar er vanuit de efficiëntie gehandeld wordt en niet vanuit
rechtvaardigheid is bij proportionele aansprakelijkheid. Dit is gebleken in
het arrest Nefalit/Karamus (HR 31 maart 2006 RvdW 2006, 328).
De Hoge Raad heeft hier proportionele aansprakelijkheid aanvaard bij
onzeker causaal verband.
Karmus was als fabrieksmedewerker in dienst bij Nefalit. Bijna 20 jaar later
wordt bij hem longkanker geconstateerd. Karmus stelde Nefalit
aansprakelijk voor het ontstaan van de ziekte, omdat Nefalit te weinig
maatregelen heeft genomen om te voorkomen dat Karamus in aanraking
met asbest kwam. Nefalit stelt dat Karamus 28 jaar heeft gerookt en dat
dit voor het ontstaan van de longkanker heeft gezorgd.
, De rechtbank laat een deskundige vaststellen hoe groot de kans is dat
longkanker door asbest wordt veroorzaakt. Deze deskundige stelt vast dat
de kans 55% bedraagt.
De Hoge Raad stelde dat de longkanker dus ook door het roken kan zijn
veroorzaakt. Het is onmogelijk om aan te tonen in welke mate beide
factoren aan de longkanker hebben bijgedragen. In dergelijke gevallen is
het onmogelijk om vast te stellen in welke mate de werkgever en de
werknemer ieder aan het ontstaan van de schade hebben bijgedragen. De
rechter dient zich in zo’n geval door een deskundige te laten inlichten,
zodat een schatting van de aansprakelijkheid gemaakt kan worden. Aan de
hand van deze schatting wordt dan de vergoedingsplicht van de
werkgever bepaald.
Indien de werknemer ook heeft bijgedragen aan het ontstaan van de
schade, wordt zijn mate van aansprakelijkheid voor het ontstaan van de
schade van de vergoedingsplicht van de werkgever afgetrokken, zodat er
een proportionele verdeling gemaakt wordt.
De traditionele benadering van causaal verband in het recht is alles of
niets. Dit werkt niet optimaal in een geval als Nefalit/Karmus. Proportionele
aansprakelijkheid ex ante gaat hier niet helemaal op. De partijen worden
namelijk niet gedwongen om adequaat rekening te houden met de eigen
bijdrage aan de verwachte schade waardoor de een te veel en de ander te
weinig zorg betracht.
Economie gaat over gedrag en de invloed van het recht op het doen en
laten van de burgers en beoordeelt de effecten in termen van
maatschappelijke welvaart.
Met maatschappelijke welvaart wordt bedoeld: het welbevinden, of nut,
van alle individuen gezamenlijk. Wanneer welvaart optimaal is, spreken we
van efficiëntie. Hoe beïnvloedt het recht de keuzes van individuen en wat
betekent dit voor de welvaart?
Recht beïnvloedt gedrag in zoverre dat mensen zich aan de wet zullen
houden, indien dat een hoger nut oplevert dan wanneer ze dat niet doen.
Maar wat doet dit met de maatschappelijke welvaart? Daar zijn twee
criteria voor, namelijk het Pareto-criterium en het Hicks-Kaldor-
criterium.
Pareto-criterium
Met behulp van het Pareto-criterium kan de maatschappelijke welvaart
worden verklaard. Volgens het Pareto-criterium is er sprake van een
toename van de maatschappelijke welvaart indien het nut van één of
meer leden van de samenleving groter wordt zonder dat het nut van enig
ander lid van de samenleving kleiner wordt. Er is dan sprake van een
Pareto-verbetering. De tegenhanger hiervan is een Pareto-optimum.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MRang. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen